Fransız asıllı öğretmen eş için tayin talebinde bulunulur mu?

-

Kocaeli ilinde öğretmen olan davacı tarafından, eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanma istemiyle yaptığı başvurusu reddedilmiştir.

Davacı, eşinin Fransa vatandaşı olduğu ve Fransa Büyükelçiliği ... Lisesinde çalıştığını beyan etmiş, üç kez eş durumu nedeniyle eşinin çalıştığı Ankara iline atanma talebinde bulunduğu halde her defasında talebinin reddedildiğini belirtmiştir.

Uzun bir yargılama süreci sonunda kişi lehine Danıştay İDDK'dan karar çıkınca tekrar dosya görüşülmüştür.

Danıştay iptal kararında şu açıklamalara yer vermiştir:

Eş durumu özrü nedeniyle atanma isteme yönünden öğretmenlerin eşlerinin çalıştıkları yer ve statüye göre ayrıştırılması ve gruplandırılmasının da yukarıda belirtilen ilkelere uygun olarak yapılması gerekmektedir.

Kocaeli ilinde öğretmen olarak görev yapan davacının, Fransız uyruklu olan eşinin, Fransız Büyükelçiliği... Lisesinde çalışmasından dolayı "eş durumu özrü" nedeniyle Ankara'ya atanma isteminde bulunduğu; fakat eşi Fransız Büyükelçiliği... Lisesi'nde çalışmakta olduğundan ve sigorta primleri Fransa Sosyal Güvenlik Kurumuna yatırıldığından, ülkemiz sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmadığı gerekçe gösterilerek başvurusunun reddedildiği anlaşılmaktadır.

Yukarıda aktarılan anayasal ilkeler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca; devletin, çalışanların hayat seviyelerini yükseltme ve çalışanlarını korumak ile ilgili tedbirleri almak ile yükümlü olduğu; ayrıca, aile birliğini de koruması gerektiği açıktır.

Bu itibarla, öğretmen olan davacının eşinin Türkiye'de uluslararası sözleşme kapsamında güvenceli bir şekilde çalışıyor olması karşısında, davacının Ankara iline atanma isteminin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

T.C.

DANIŞTAY

İKİNCİ DAİRE

Esas No: 2020/1905

Karar No: 2021/4107

DAVACI : ... adına ... Sendikası

VEKİLİ : Av. .

DAVALILAR : 1- . Bakanlığı

VEKİLİ : Hukuk Müşaviri .

2- . Valiliği

DAVANIN KONUSU:

Kocaeli ilinde öğretmen olan davacı tarafından, eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanma istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 01/08/2011 tarihli işlem ile 06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 37. maddesinin 2. fıkrasının ve 2011 yılı Öğretmenlerin Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun 3/B maddesinin 1. fıkrasının eksik düzenleme olduğundan bahisle iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI:

Davacı tarafından, eşinin Fransa vatandaşı olduğu ve Fransa Büyükelçiliği ... Lisesinde çalıştığı, evlendikleri tarihten itibaren üç kez eş durumu nedeniyle eşinin çalıştığı Ankara iline atanma talebinde bulunduğu halde her defasında talebinin reddedilerek eşiyle ayrı yaşamak zorunda bırakıldığı, eşinin maaşının ve sosyal sigorta primlerinin Fransa devleti tarafından ödendiği, dava konusu eksik düzenleme ile buna bağlı olarak tesis olunan işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI:

. Bakanlığı:

Dava konusu düzenleme ile bireysel işlemde üst hukuk normlarına aykırı bir husus bulunmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

. Valiliği:

Savunma verilmemiştir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dairemizin 24/10/2017 günlü, E:2016/457, K:2017/6502 sayılı kararıyla; 06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin, 17/04/2015 günlü, 29329 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 64. maddesiyle yürürlükten kaldırılmış olması nedeniyle, gerek 06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 37. maddesinin 2. fıkrasının, gerekse bu Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanan 2011 yılı Öğretmenlerin Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun 3/B maddesinin 1. fıkrasının iptali istemi yönünden davanın konusuz kaldığı;

Davacının eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanmak istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemi yönünden, davacının eşinin Fransız vatandaşı olduğu, Fransa ile ülkemiz arasında mütekabiliyet esasına dayalı olarak Uluslararası Sosyal Güvenlik Sözleşmesi'nin 20/01/1972 tarihinde imzalanarak 01/08/1973 tarihinde yürürlüğe girdiği, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 4. maddesine göre; mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanların sigortalı sayıldığı, aynı Kanun'un 6. maddesi uyarınca; yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye'ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanların sigortalı sayılmadığı, davacının eşinin Fransız Büyükelçiliği ... Lisesi'nde çalışmakta olduğu ve sigorta primlerinin Fransa Sosyal Güvenlik Kurumuna yatırılması nedeniyle ülkemiz sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmadığı, buna göre davacının eşinin, ilgili mevzuatta öngörüldüğü şekliyle 5510 sayılı Kanun kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olarak çalıştığından söz edilemeyeceğinden davacının eş durumu özründen yararlanmasına olanak bulunmadığı gerekçesiyle, 06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 37. maddesinin 2. fıkrası ile ve 2011 yılı Öğretmenlerin Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun 3/B maddesinin 1. fıkrasının eksik düzenleme olduğundan bahisle iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına, davacının eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanmak istemiyle yaptığı başvurunun reddine yönelik işlem yönünden ise davanın reddine karar verildiği;

Anılan kararın davanın reddine ilişkin kısmı ile yargılama giderleri ve lehine vekalet ücretine hükmedilmemesine ilişkin kısmının davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 günlü, E:2018/1345, K:2019/6418 sayılı kararıyla Dairemizin anılan kararının davanın reddine ilişkin kısmının bozulmasına kesin olarak karar verildiği görülmüştür.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:

İdari Dava Daireleri Kurulunun kısmen bozma kararına uyularak, davacının eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanmak istemiyle yaptığı başvurunun reddine yönelik işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI DÜŞÜNCESİ:

Dava Kocaeli ilinde öğretmen olan davacı tarafından, eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanma istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 01/08/2011 tarihli işlem ile 06/05/2010 tarih ve 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 37. maddesinin 2. fıkrasının ve 2011 yılı Öğretmenlerin Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun 3/B maddesinin 1. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46'ncı maddesinin 1'inci fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarına karşı Danıştay'da temyiz yoluna başvurulabileceği, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 38'inci maddesinde; İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen incelenebileceği öngörülmüş olup 2577 sayılı Kanunun 49'uncu maddesinin 4'üncü fıkrasında ise Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması halinde ısrar hakkı tanınmamıştır.

Danıştay İkinci Dairesinin 24/10/2017 günlü ve E:2016/457, K:2017/6502 sayılı kararıyla, 06/05/2010 tarih ve 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 37. maddesinin 2. fıkrasının ve 2011 yılı Öğretmenlerin Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun 3/B maddesinin 1. fıkrasının eksik düzenleme olduğundan bahisle iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına, davacının eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanmak istemiyle yaptığı başvurunun reddine yönelik işlem yönünden ise ilginin mevzuatta öngörüldüğü şekliyle 5510 sayılı Kanun kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olarak çalışma koşulunu sağlamadığından Ankara iline atanma talebinin reddi yolundaki dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş olup anılan kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca verilen 12/12/2019 tarihli ve E:2018/345, K:2019/6418 sayılı kararla; Anayasal ilkeler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca; Devletin, çalışanların hayat seviyelerini yükseltme ve çalışanlarını korumak ile ilgili tedbirleri almak ile yükümlü olduğu; ayrıca, aile birliğini de koruması gerektiğinden, öğretmen olan davacının eşinin Türkiye'de uluslararası sözleşme kapsamında güvenceli bir şekilde çalışıyor olması karşısında davacının Ankara iline atanma isteminin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle temyiz istemine konu karar bozulmuştur.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun yukarıda sözü edilen maddeleri uyarınca Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların bozulması halinde ısrar olanağı bulunmadığından, İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararında yer alan gerekçelerle davacının eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanma istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin, işlemin iptali gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Dairemizin 24/10/2017 günlü, E:2016/457, K:2017/6502 sayılı kararının davanın reddine ilişkin kısmının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 günlü, E:2018/1345, K:2019/6418 sayılı kararı ile bozulması üzerine, kısmen bozma kararına uyularak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği yeniden görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

Kocaeli ilinde öğretmen olarak görev yapan davacı, Fransız uyruklu olan ve Fransız Büyükelçiliği... Lisesinde çalışmakta olan eşinin bulunduğu Ankara iline "eş durumu özrü" nedeniyle atanma istemiyle idareye başvuruda bulunmuş, anılan başvurusu, "Kılavuz'da belirtilen eş durumu özrüne ilişkin belgeleri olmadığı ve eşinin Türkiye'de sigortası bulunmadığı" gerekçeleriyle reddedilmiştir.

Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

Anayasa'nın "Ailenin Korunması" başlıklı 41. maddesinde; "Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe sahiptir.

Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar." hükmü yer almaktadır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "Özel Yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; "Herkes, özel yaşamına ve aile yaşamına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir." kuralına yer verilmiştir.

06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin, "Özür durumuna bağlı yer değiştirmeler" başlıklı 35. maddesinin 1. fıkrasında;

"Öğretmenler, sağlık, eş ve öğrenim durumu özürleri nedeniyle özür gereklerinin karşılanabileceği yerlere yer değiştirme isteğinde bulunabilirler. Ancak bu özürler nedeniyle yer değişikliği istekleri, hizmet gerekleri ile özür durumlarının birlikte karşılanması temelinde değerlendirilir." 2. fıkrasında, "İl içinde ve iller arasında yapılacak özür durumuna bağlı yer değiştirmelere ilişkin duyuru ve başvuruları birlikte alınır. Yer değiştirme suretiyle atamalar, öğretmenlerin tercihleri dikkate alınarak hizmet puanı üstünlüğü esas alınarak yapılır.";

"Eş durumu özrü" başlıklı 37. maddesinin 2. fıkrasında;

"Öğretmenlerin bu özür durumundan yer değiştirme isteğinde bulunabilmesi için eşinin, atanmak istediği yerde sosyal güvenlik kurumuna bağlı olarak çalışması ve bu durumu belgelendirmeleri gerekmektedir." kuralı; 5. fıkrasında;" Eş durumu özrüne bağlı olarak yapılacak yer değiştirmelerde aranan son iki yıl içinde en az 360 gün sigortalılık süresinin hesabında, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesi kapsamında geçen hizmet süreleri birlikte değerlendirilir." kuralları yer almaktadır.

Anılan maddenin 9. fıkrasında da, "Bu madde kapsamında yer değişikliği isteyenlerden aşağıdaki belgeler istenir." denildikten sonra (b) bendinde; eşi; kamu kurum ve kuruluşları dışında 31/05/2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 4. maddesinin (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışanlardan; "1) Eşinin çalışmakta olduğu iş yerinden alınacak görev yeri belgesi, 2) Eşinin çalışmakta olduğu iş yerinin çalışır durumda olduğunu gösterir bağlı bulunduğu vergi dairesinden veya ilgili meslek teşekkülünden alınacak belge, 3) Başvuru tarihinden itibaren geriye dönük son iki yıllık süre içinde en az 360 gün sigortalı hizmeti olduğunu ve sigortalılığının halen devam ettiğini gösterir belge"nin isteneceği düzenlenmiştir.

Dava konusu 2011 yılı Öğretmenlerin Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun eş durumu özrü nedeniyle başvuruda bulunacakların yapacakları işleri düzenleyen kısmında;

"B. EŞ DURUMU ÖZRÜ

1. Kimler Başvurabilecek

1.1. Eşi, yer değiştirmek istenen yerde sosyal güvenlik kurumuna bağlı olarak çalışanlar,

1.2. Eşinin, geriye dönük son iki yıl içinde, 360 gün sigortası bulunanlar ve sigortalılığı halen devam edenler,

1.3. Eşi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi olarak çalışanlar,

1.4. Eşi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesi kapsamında çalışanlar,

1.5. Eşi, 506 sayılı Kanun'un 20'nci maddesine göre, bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlar,

1.6. Eşi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlar,

1.7. Eşi, Avukat olup kendi adına bürosu bulunanlardan baroya kayıtlı ve vergi mükellefi olanlar,

1.8. Eşi emekli olan öğretmenler, eşinin emekli olduğu tarihten itibaren altı ay içinde bir defaya mahsus olmak üzere,

Yer değiştirme isteğinde bulunabilirler." kurallarına yer verilmiştir.

16/06/2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5510 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 5754 sayılı Kanun'la değişik "Sigortalı sayılanlar" başlıklı 4. maddesinde; ". Birinci fıkranın (a) bendi gereği sigortalı sayılanlara ilişkin hükümler;

.

c) Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar,

hakkında da uygulanır." düzenlemesi ile,

"Sigortalı sayılmayanlar " başlıklı 6. maddesinde ise;

"Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hükümlerinin uygulanmasında;...

e) Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye'ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar,

4 üncü ve 5 inci maddelere göre sigortalı sayılmaz." hükmü düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Kamu hizmetlerinin sürekliliği ilkesi uyarınca, kamu hizmetlerinin aksamadan sunulmasını teminen, öğretmenlerin eş durumu ve aile birleşimi nedenleriyle başka yere tayin taleplerine birtakım sınırlamalar getirilmesi mümkündür. Bu sınırlamalar "kamu hizmetinin aksaması" amacıyla sınırlı olduğu gibi anayasal ve uluslararası mevzuat hükümlerine de uygun olmalıdır.

Eş durumu özrü nedeniyle atanma isteme yönünden öğretmenlerin eşlerinin çalıştıkları yer ve statüye göre ayrıştırılması ve gruplandırılmasının da yukarıda belirtilen ilkelere uygun olarak yapılması gerekmektedir.

Dosyanın incelenmesinden; Kocaeli ilinde öğretmen olarak görev yapan davacının, Fransız uyruklu olan eşinin, Fransız Büyükelçiliği... Lisesinde çalışmasından dolayı "eş durumu özrü" nedeniyle Ankara'ya atanma isteminde bulunduğu; fakat eşi Fransız Büyükelçiliği... Lisesi'nde çalışmakta olduğundan ve sigorta primleri Fransa Sosyal Güvenlik Kurumuna yatırıldığından, ülkemiz sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmadığı gerekçe gösterilerek başvurusunun reddedildiği anlaşılmaktadır.

Yukarıda aktarılan anayasal ilkeler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca; devletin, çalışanların hayat seviyelerini yükseltme ve çalışanlarını korumak ile ilgili tedbirleri almak ile yükümlü olduğu; ayrıca, aile birliğini de koruması gerektiği açıktır.

Bu itibarla, öğretmen olan davacının eşinin Türkiye'de uluslararası sözleşme kapsamında güvenceli bir şekilde çalışıyor olması karşısında, davacının Ankara iline atanma isteminin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1- Davacının eş durumu özründen dolayı Ankara iline atanma istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 01/08/2011 tarihli işlemin İPTALİNE,

2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam .-TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine;

3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca .-TL vekalet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine;

4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine;

5- Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 10/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.