Sovyetlerin bıraktığı kronik problemler gerginlik çıkarıyor
Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki tartışmalı sınır bölgesinde geçtiğimiz yıl çıkan silahlı çatışmanın ardından bu defa Özbekistan-Kırgızistan sınırında gerginlik yaşandı.
Özbek sınır muhafızlarının açtığı ateş sonucu 3 Kırgız hayatını kaybederken, bölge ülkeleri arasında son dönemde yaşanan gerginlikler, Orta Asya Türki Cumhuriyetlerinin kendi aralarındaki sorunları da bir kez daha gündeme getirdi. Sorunların temelini Sovyetler Birliği döneminde Orta Asya'da keyfi çizilen sınırlar oluşturuyor. Sovyetler döneminde, Orta Asya Cumhuriyetlerinin her birine farklı etnik kökenden insanların yerleştirilmesi ileriki dönemlerde bölge ülkeler arasında etnik sorunlara yol açtı. Özbeklerin çoğunlukta olduğu Oş şehrinin Kırgızistan sınırları içerisinde bırakılması, Taciklerin ağırlıkta olduğu Buhara ve Semerkand'ın, Özbekistan'a verilmesi, yine Sukh bölgesinin yüzde 95'inin Tacik ve yüzde 5'inin Kırgız olmasına rağmen, Özbekistan'a dahil edilmesi sorunların kaynağını oluşturuyor.
SU KAYNAKLARI MESELESİ
Bunun yanı sıra, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Orta Asya'daki bölgesel su ve enerji dengelerini de bozuldu. Bölge ülkeleri arasında halihazırda devam eden su ve hidro enerji üretimi sorunu, günümüzün en önemli bölgesel problemlerden. Orta Asya Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanmasından sonra ortaya çıkan en önemli ihtilaflardan bir diğeri de Aral Denizi'nin havzasındaki su paylaşımı ve kullanımı sorunu.
Öte yandan, Orta Asya Türk devletleri arasında sınır sorununu tamamen çözen tek ülke Kazakistan. 2001 yılında Kazakistan, Özbekistan'la anlaşmaya vararak sınır hattını netleştirildi. Ayrıca, 2017'de de Astana'da Kazakistan ile Türkmenistan arasında Kazak-Türkmen devlet sınırının belirlenmesi konusunda anlaşma sağlandı.
Selçuk Böke