Kurumların yüzde kaç oranında engelli memur çalıştırma zorunluluğu vardır?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "engelli personel çalıştırma yükümlülüğü" başlıklı 53'üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

" Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında engelli çalıştırmak zorundadır. % 3'ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır."

Bu madde kapsamında yayımlanan Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı Ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin "kadroların tahsisi" başlıklı 10'uncu maddesinin (1) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

" Engellilerin atanmasına tahsis edilecek kadro sayısının tespitinde, ilgili kamu kurum veya kuruluşunun, yurtdışı teşkilatı hariç, toplam dolu memur kadro sayısının %3'ü dikkate alınır."

Bu mevzuat dahilinde; kamu kurum ve kuruluşlarının 657 sayılı Kanuna göre çalıştırdığı memurlara ait kadrolarda %3 oranında engelli çalıştırmak zorunda olup, %3'ün hesaplanmasında ilgili kamu kurum veya kuruluşun yurt dışı teşkilatı hariç olmak üzere toplam dolu kadro sayısı dikkate alınmaktadır. Bu sayının hesaplanmasında kamu kurum ve kuruluşunda çalışan sözleşmeli personel, sürekli işçiler, geçici işçiler, şirket işçileri dahil edilmemektedir.

Örneğin; toplam 3.000 memur kadrosu bulunan bir kurumun dolu memur kadrosu 2.500 olduğu kabul edilirse, engelli memur çalıştırma sayısı 2.500 x %3 = 75 olacaktır.

%3'lük oran emniyet teşkilatı için %5 olarak uygulanmaktadır. Şöyle ki; 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun Ek 29'uncu maddesinin ikinci fıkrasına göre; 657 sayılı Kanunun 53'üncü maddesi gereğince emniyet teşkilatına alınacak personel sayısının hesaplanmasında, Emniyet Hizmetleri Sınıfı dışındaki kadro sayısı esas alınır. 657 sayılı Kanunun 53'üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen oran emniyet teşkilatı için %5 olarak uygulanır.

Belediyeler özelinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın "Engelli ve Eski Hükümlü, İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi İstihdamı" konulu 2020/3 sayılı Genelgesinde, ".657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 53'üncü maddesinde öngörülen oranlara uygun sayıda işçi ve memur kadrosunu engelli ve eski hükümlü istihdamı için tahsis eder. Bu idareler, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49'uncu maddesi sekizinci fıkrasındaki engelli ve eski hükümlü istihdam sınırlamalara bağlı kalmaksızın edebilecektir." denilmiştir. Başka bir deyişle, 657 sayılı Kanunun 53'üncü maddesi çerçevesinde engelli memur istihdamının "bir yükümlülük" olduğu, 5393 sayılı Kanunun 49/8 maddesindeki belirlenen sınır aşılsa dahi bu yükümlülüğün ortadan kalkmadığı, yeteri kadar kadronun tahsis edilmesi gerekliliği hususları dikkate alınarak, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'ndan izin alınmaksızın varsa engelli memur açığının tamamlanması gerekmektedir.

Sayıştay denetim raporlarında da memur kadrolarında çalıştırılması gereken sayıda engelli personel istihdamının sağlanması gerektiği bulgu olarak yazılmıştır.