Milyar Dolarlık üniversite modeli

Harvard Üniversitesi'nin 350 yıllık başarısının arkasında şüphesiz başarılı bir finansman modeli var. Bağışçılık yılda 615 milyon dolar, markalı ürünler 150 milyon dolar getiriyor. Hepsinden önemlisi HMC şirketi bu paraları sermaye piyasalarında değerlendiriyor.

Harvard Üniversitesi 350 yılı aşan mazisi ile Amerika'da eğitim vermekte olan en eski yüksek öğretim kurumu. Bugüne kadar hep eğitim kalitesi ve dünya çapında başarılara imza atmış mezunları ile nam saldı. Bugün ise bunların yanında birçok ülkenin gayri safi yurtiçi hâsılasının üzerinde rakamlara ulaşan ekonomisiyle kendisinden söz ettiriyor. Harvard'ın ekonomik olarak bulunduğu nokta sürekli mali sıkıntılardan dert yanan Türkiye'deki devlet ve özellikle de vakıf üniversitelerine örnek teşkil edecek cinsten. 1636 yılında birkaç yüz poundluk bütçeyle kurulan üniversite bugün geldiği noktada yıllık 3 milyar doların üzerinde bir bütçeye sahip. Bu bütçe büyüklüğü aralarında Ermenistan ve Makedonya'nın da bulunduğu birçok ülkenin ekonomisinin toplam büyüklüğünün üzerinde. Harvard gelirleriyle Starbucks ve Southvvest Airlines gibi dünya çapında operasyonlar yürüten şirketlerle aynı kategoride yer alıyor. Tam da bu nedenlerden ötürü Harvard, dünya kamuoyunda, iyi bağışlanmış (well-en-dowed) teriminin sözlükteki karşılığı I olarak gösteriliyor.

9,33 milyar dolar gelir

Harvard'ın bu ekonomik başarısının ardında uzun yıllara dayanan doğru planlamalar sonucu sürekli ve büyük gelir kaynaklarının yaratılmış olması ve bu kaynaklardan elde edilen gelirlerin doğru kullanılması yatıyor. Sonuç olarak Harvard Üniversitesi'nin 2008 yılı sonu tahmini gelirlerinin toplamı 9,33 milyar dolan buluyor. Bu gelirin yaratılmasında dört ana kaynak dikkat çekiyor. Üniversitenin gelir kaynaklan arasında en büyük pay yatırımlardan elde edilen gelirler. Bunu bağışlar, eğitim ve oda ücretleri ve de ürün satışından sağlanan gelirler takip ediyor.

Kaynaklar borsada değerlendiriliyor

Harvard'ın gelirlerinin yatırıma dönüştürülmesi amacıyla 1974 yılında Harvard Management Company (HMC) adında bir yatırım şirketi kurulmuş. Üniversite şirketin tüm hisselerinin sahibi konumunda bulunuyor ve şirket şu an itibariyle finans ve sigortacılık sek-' törlerinde faaliyet gösteriyor. Harvard'ın toplam büyüklüğü 35 milyar dolara yaklaşan tüm bağışlanmış sermayesi ve bunun dışında faaliyet giderlerine ayrılan yaklaşık 8 milyar doları HCM tarafından yatırıma dönüştürülüyor. Şirketin portföyünde yerel ve yabancı tahvillerden, bonolara; yerel şirketlere ait hisse senetlerinden gayrimenkul yatırımlarına kadar birçok finansal enstrüman bulunuyor. Geçtiğimiz yıl toplam yatırımlarından yüzde 23 gibi çok yüksek bir oranda gelir elde etmeyi başaran, şirketin bu yılsonunda üniversite bütçesine aktaracağı kaynağın büyüklüğü 7,9 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Üniversitenin yıllık 660 milyon dolar civarındaki eğitim ve oda gelirleri toplam bütçenin içerisinde küçük bir paya-sahip. Ancak bu konuda da geliştirilen ve düzgün işleyen bir mali yardım programı bulunmakta. Orijinal adı Financialaid olan mali yardım programları eğitim hayatı sırasında maddi sıkıntılar yaşayan öğrencilere okul ücretlerini mezun olduktan sonra ödeme imkânı sağlarken; üniversitenin eğitimden elde ettiği gelirlere süreklilik ve istikrar sağlaması açısından da önemli bir görevi yerine getirmiş oluyor.

Yıla 615 milyon dolar bağış

Mezunları arasında 75 Nobel ödüllü yazar ve bilim adamı, çok sayıda dünyaca ünlü işadamı ve patron, Pulitzer ödüllü yazarlar ve çeşitli kraliyet ailesi mensupları bulunan üniversitenin en büyük gelir kaynaklarından biri de doğal olarak bağışlar. Bu sayede Harvard, ABD'nin en çok bağış toplayan kurumları listesinde ilk yirminin müdavimi. Kampus içerisindeki birçok bina başkaları tarafından yaptırılıp okula bağışlanmış. Harvard'ın bu yılsonuna kadar bağışlardan elde edeceği toplam gelir 615 milyon dolar olarak tahmin edilirken bunun sadece 200 milyon dolarlık kısmının acilen harcanacağının, geri kalan kısmının ise HCM'e aktarılacağının altını çizmekte fayda var.

Markalı ürün başına 4 cent

Son olarak, Harvard markası ve imzalanmış lisans anlaşmaları da yılsonuna kadar okula tahmini olarak 150 milyon dolarlık ek gelir getirecek. Üniversite dünya üzerinde satılan Harvard markalı her türlü üründen birim başına 4 cent kazanıyor. Ayrıca buna bir de toptan satışlardan elde ettiği yüzde 8 oranındaki getiri de eklendiğinde sadece ürün satışından elde edilen gelir 40 milyon dolar gibi hiç de azımsanmayacak bir rakama ulaşıyor. Bununla birlikte her yıl patent haklarından dolayı 20 milyon dolar ve basılan kitaplardan da 90 milyon dolar üniversitenin hesabına yatıyor. Doğru yapılanma, etkin planlama ve uygulamadaki istikrar sonucu göz kamaştırıcı bir ekonomik basan elde eden Harvard Üniversitesi, ülkemizdeki üniversitelerin kronik maddi sorunlarının çözümü için de umut verici bir seçenek olarak algılanabilir. Tabi ki geçmişi pek eskiye dayanmayan Türkiye'deki vakıf üniversitelerinden bir anda bu kadar büyük bir basan elde etmelerini beklemek hata olur.