Gaz zammı BOTAŞ'ın alacağında düğümleniyor, hâlâ bir çare var

GÜNGÖR URAS

Dünyada yılbaşından bu yana doğalgaz fiyatı yüzde 40 kadar arttı. Bizde toplam zam yüzde 80'i aştı. Zammın amacı BOTAŞ'ı ayakta tutabilmek. Oysa hükümet, zam yapacağına belediyelere bütçeden verdiği parayı BOTAŞ'a aktarabilir

Yılbaşından bu yana elektrik fiyatlarındaki yüzde 60, doğalgaz fiyatlarındaki yüzde 82 oranındaki artış sanayinin de halkın da kaldıramayacağı boyuta geldi.

Dünyanın her ülkesinde, üreticinin ve halkın krizden etkilenmemesi amacıyla hükümetler üretim üzerindeki ve halkın sırtındaki yükleri hafifletmek ve de üretimde maliyetleri kısmak için programlar uygularken bizim hükümet tersini yapıyor. Bırakınız yükü indirmeyi, üreticinin de halkın da sırtına kaldırılamayacak ağırlıkta yük bindirmeyi marifet sanıyor.

Elektrik ve doğalgaz, sanayide de insan yaşamında da olmazsa olmaz...

Tabii ki bu zammı hükümet ve BOTAŞ keyiften değil mecburiyetten yapıyor. Ama zammın nedeni, sadece dünya fiyatlarındaki değişim ile döviz fiyatındaki artış değil. Dünyada doğalgaz fiyatları yüzde 40 dolayında arttı, sonra hafif bir iniş oldu. Üzücü olan, politik yaklaşımın zam oranını büyütmesi.

Zam Türkiye'ye doğalgaz getiren BOTAŞ'ın ayakta kalabilmesi için yapılıyor. Fakat BOTAŞ'ı ayakta kalamaz hale getiren ana neden dünyadaki doğalgaz fiyatlarının ve döviz fiyatının yükselmesi değil ki. BOTAŞ'ı çökerten, kamu kuruluşlarından ve belediyelerden alacağını alamaması.

Başta Ankara Belediyesi olmak üzere, bazı belediyeler ve kamu kuruluşları kullandıkları doğalgazın paralarını ödemedikleri için BOTAŞ'ın 15 milyar YTL alacağı birikti. Hükümet BOTAŞ'ın bu alacağının ödenmesi için tedbir alacak yerde, başta Ankara Belediyesinin borçları olmak üzere, borç silme operasyonlarını başlattı.

Ankara halkı bugüne kadar doğalgaz faturası ödemediği için mi Belediye BOTAŞ'a para ödemiyor? Hayır. Halk doğalgaz faturasını ödüyor. Fakat Belediye bu paraları BOTAŞ'a verecek yerde politik yatırımlar için kullanıyor.

Halk ödüyor

Açık anlatımıyla, Ankara Belediyesi'nin ve de benzeri şekilde doğalgaz paralarını BOTAŞ'a yatırmayan belediyelerin ve kamu kuruluşlarının paraları, doğalgaz zamlarıyla halktan toplanıyor.

Kış ayına girerken halkımız tenceresini kaynatırken, suyunu ve evini ısıtırken doğalgaza geçen yıla göre yüzde 82 daha fazla ödemek zorunda kalacak.

Doğalgaz sadece evde kullanılmıyor ki... Maalesef kullanılan elektriğin yüzde 48'ini doğalgazdan üretiyoruz. Doğalgaz fiyatı arttıkça elektrik fiyatı da artıyor. Elektrik fiyatı yılbaşından bugüne yüzde 60 artmıştı. Şimdiden sonra yeni doğalgaz zammıyla gene artacak.

Bitmedi... Doğalgazın ana kullanıcısı sanayi kesimi. Türkiye'de 49 organize sanayi bölgesindeki sanayi tesisleri ile 213 büyük sanayi tesisi doğalgaz kullanarak üretim yapıyor. 83 özel kuruluş doğalgazdan elektrik üreterek, kullanmadığı miktarı genel şebekeye devrediyor. Açık anlatımıyla, sanayi sektörü de bu zamlarla büyük yük altına giriyor.

Son zam geri alınabilir

Ne yapılabilirdi?

(1) BOTAŞ'ın yaşaması için 15 milyar YTL alacağı, mademki politik yaklaşımlardan, belediyelerin ve kamu kuruluşlarının doğalgaz faturalarını ödememesinden kaynaklanıyor, bu fatura hükümet tarafından (bu kuruluşlar borçlandırılarak) bütçeden karşılanabilirdi. (2) Böylece BOTAŞ'ın alacaklarını kapatmak için büyük ölçüde zam yapma zorunluluğu ortaya çıkmazdı.

Denilebilirdi ki, ?Bütçede para yok.? Bütçeden belediyelere ve mahalli idarelere yapılan aktarmalar bir süre geciktirilerek, bu kaynaktan BOTAŞ'a para aktarmak mümkün olabilirdi.

Dikkat buyurunuz. Yüksek doğalgaz zammının ardında, doğalgaz maliyet fiyatının artışı ve döviz kurundaki yükselmeden çok BOTAŞ'ın başta Ankara Belediyesi olmak üzere belediyelerden ve kamu kuruluşlardan alamadığı paraları halktan ?fiyata zam yaparak? toplama yanlışı var. Bu yanlış düzeltilebilir.

BOTAŞ'ın alacağı 15 milyar YTL

BOTAŞ'ın resmi verilerine göre, şirketin doğalgaz sattığı kamu ve özel sektörden alacakları 30 Haziran 2008 itibarıyla toplam 6 milyar 648 milyon YTL'yi buluyor.

BOTAŞ'a en çok borcu bulunan kurumların başında Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ve Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (HEAŞ) geliyor. Bu iki kurumun BOTAŞ'a olan toplam borç miktarı, 5 milyar 8 milyon 601 bin 820 YTL.

Borçlu listesinde üç numara Ankara'nın ?EGO'su. BOTAŞ, daha sonradan adı Başkent Doğalgaz olan şirketten 2007 sonu itibariyle 677 milyon YTL düzeyinde bulunan alacağını tahsil etmek için hisselerine haciz koydurmuştu. Bu arada şirket yeni ismiyle de BOTAŞ'a 105 milyon YTL borçlandı.

BOTAŞ'ın yüksek tutarlı diğer alacakları da şöyle sıralanıyor: 561 milyon 744 bin 825 YTL ile yap işlet devret (YİD) ve yap işlet (Yİ) kuruluşları, 64 milyon 733 bin 58 YTL ile İZGAZ, 58 milyon 546 bin 319 YTL ile İGDAŞ, 22 milyon 348 bin 535 YTL ile TÜGSAŞ...

Son 4 ayda tahsil edilemeyen tutar ve borç faizlerinin eklenmesiyle BOTAŞ'ın toplam alacağının 15 milyar YTL'ye ulaştığı belirtiliyor.