10 soruda tiroidi kolayca teşhis edin

* Tiroit deyince akla 'guatr' geliyor. İkisi aynı şey mi?

Bütün tiroit hastalıkları, halk arasında genel olarak 'guatr' olarak biliniyor. Ama tiroit hastalıkları guatrdan ibaret değildir. Nodüllü guatr, zehirli guatr, zehirsiz guatr gibi farklı nedenleri ve farklı tedavileri olan tiroit hastalıkları var. Guatr, bir iç salgı bezi olan tiroit bezinin büyümesine verilen addır. Tiroit bezinin büyümesinin ve fonksiyonlarının bozulmasının pek çok nedeni var. Ülkemiz açısından en temel neden ise iyot eksikliği! Türkiye tam bir tiroit ülkesi. Avrupa'nın pek çok ülkesinde ve Afrika'da da iyot eksikliği var. İyot, tiroit hormonu sentezinde kullanılıyor.

BELİRTİLERİ AKIL KARIŞTIRIR

* İyot nereden alınır?

İnsanlar iyodu deniz ürünlerinden, sebzelerden, farklı besinlerden ve sudan alıyor. Tiroit hormonlarının yapımının normal düzeyde olması için günlük iyot ihtiyacı kabaca 150 mikrogramdır ki; bunun günlük tüketilen besinlerle zaten alınması gerekir. Normalde İstanbul'da, hatta Türkiye'de iyot eksikliği yüzünden tiroit hastalıklarının bu boyutta olması inanılmaz. Özellikle Karadeniz Bölgesi'nde, bazı sarp dağlık bölgelerde sıkça görülebiliyor. İyot gıdalara ve suya karışmadan gidiyor. Bir de çok tüketilen karalahana, şalgam gibi besinlerin guatr yapıcı etkisi var. Psikiyatride kullanılan bazı ilaçlar, bazı kimyasal maddeler, bazı mikroplar da tiroit işlevlerini bozabiliyor.

TEŞHİSİ KOLAY!

* Tiroit başka hastalıklarla karıştırılıyor mu peki?

Belirtilerin ve komplikasyonlarının zenginliği; maalesef hastaların yanlış yönlenmesine neden olabiliyor. Adet düzensizliği varsa ve kısırlık sorunu yaşıyorsa hasta mutlaka endokrinoloğa da yönlendirilmelidir. Örneğin hasta; saçı dökülüyor cildiyeye gidiyor, terliyor botoks yaptırıyor, o yönde ilaçlar kullanıyor. Osteoporoz oluyor, nedeni araştırılmadan yanlış tedavi uygulanıyor. Bu tür şikayetler tiroit hastalığı belirtisi de olabileceğinden tiroit fonksiyonları da değerlendirilmelidir.

* Guatr riski taşıyıp taşımadığımızı nasıl anlayabiliriz?

Ailede guatr varsa, Türkiye'de guatr çok olan bölgeden geliyorsanız ve belirtiler varsa; bir endokrinoloğa mutlaka başvurmanız gerekir. Teşhisi de kolaydır; muayene ediyor, laboratuvar testleri yapıyor, tiroit hormonlarına bakıyor ve ulturasonografi çekiyoruz. İhmal edilmezse mutlaka yakalanır ve tedavi edilir.

Tiroit obezlerini diyet zayıflatamaz

* Tiroit hastalıkları, şişmanlık ya da zayıflık nedeni olarak gösterilebilir mi?

Olabilir. Az çalışan bir tiroit bezi hastada metabolizmayı yavaşlatır ve hastalar daha çabuk kilo alır. Obezlerin en azından 3'te 1'inde tiroit problemi vardır. Uygun tedavi ile bu hastaların metabolizmasını düzenlemek gerekir. Verilen sıradan diyetlerle hasta zayıflayamaz. Tıbbi değerlendirilmesi yapılmadan ve altında yatan nedenler araştırılmadan verilen diyetler her zaman başarısızdır. Tıbbi bilgiden yoksun kişilerin, "Haftada şu kadar kalori alırsan, şu kadar kilo verirsin" demesi hayal kırıklığı anlamına gelir. Diyabet, şeker, metabolik sendrom, böbrek üstü bezi hastalıkları, kortizon salgısı artışı ile seyreden Cushing hastalığı gibi diğer hormonal düzensizliklerin olması da muhtemeldir. Bu hastalıklar tedavi edilmeden kilo vermek olası değildir.

* Tiroit hastalarında psikolojik problemler görülebilir mi?

Endokrin hastalıklarının çoğunda psikolojik problemler görüyoruz. Ayrıca gerek önceden mevcut olan fakat tedavi edilmemiş psikiyatrik rahatsızlıklar, gerekse kullanılan ilaçlar nedeniyle tiroit fonksiyonları etkileniyor. Tiroit hastalıklarında, kişide mevcut olan ve gizli olarak bulunan psikolojik problemler ortaya çıkabiliyor. Depresyon, agresif davranış bozuklukları, sinirlilik hali gibi... Çok hormon üretimi ile birlikte olan hipertiroitlerde ani çıkışlar, bağırmalar, çağırmalar, saldırganlık hali olabilir. Hipotirotlerde içine kapanma ve depresyon hali oluyor

10 soruda tiroidi kolayca teşhis edin

Bu sorulardan en az dördüne 'evet' diyorsanız, guatr riskiniz olabilir...
1. Kalp atımlarınızın çok yüksek veya çok düşük olduğunu saptadınız mı? (60 altı veya 100 üstü)
2. Boynunuzda sıkışma ve gerilme hissi var mı?
3. Terleme ve saç dökülmesini sıklıkla yaşıyor musunuz?
4. Son zamanlarda aniden aşırı kilo aldınız ya da verdiniz mi?
5. Cildinizde dökülme, kuruma veya mat bir görünüm var mı?
6. Ani sinir atakları veya gün içinde uyuklama yaşıyor musunuz?
7. Bacaklarınızda şişlik oluyor mu?
8. Soğuğa veya sıcağa karşı tahammülsüzlüğünüz son zamanlarda arttı mı?
9. Kabızlık, ishal veya karında ağrı atakları yaşıyor musunuz?
10. Unutkanlık yaşıyor ya da kendinizi depresyona meyilli hissediyor musunuz?

Sizin tiroidiniz bunlardan hangisi?

* Guatr: Tiroit bezinin büyümesidir, çok yaygındır ve ilaçla tedavi edilir.

* Nodüllü guatr: Soğuk, ılık ve sıcak nodüllü olarak çeşitleri vardır. Soğuk nodüllü guatr, kanser riski yüksek olan guatr çeşididir. Kanser şüphesi oluşursa cerrahi olarak alınır.

* Hipertiroit: Tiroit hormonu çok çalışır. Halk arasında 'zehirli guatr' olarak bilinir. En sık kadınlarda görülür.

* Hipotiroit: Tiroit hormonu az çalışır. Şişmanlık nedeni olabilir.

* Haşimoto: Kronik tiroit hastalığıdır. Kadınlar arasında çok sık görülür. Ağızdan alınan ilaçlarla çok kolay kontrol altına alınır.

İlacı ömür boyu kullanmak gerek

* Tiroit hastalarının hepsi ömür boyu ilaç kullanmak zorunda mı?

Kronik tiroidi olanlar ve cerrahi operasyonla tiroidini aldıranlar ömür boyu ilaç kullanmak zorunda. Üç-altı ayda bir ya da yılda bir hastanın durumuna göre uygun tedavi dozu ayarlanır.

* Alınan doz önemli mi?

Tiroit hormonu dozları artık çok çeşitli. Ara dozları da var. Her hastanın ihtiyacı neyse, o dozda ilaç hekimi tarafından belirlenip veriliyor. 25, 50, 75, 100, 125, 150, 175, 200 mikrogram dozlarda ilaçlar var. Tansiyon ilacı ve kalp düzenleyici ilaçlar kullanan hastaların kullanacağı tiroit ilacının dozunun doğru ayarlanması da çok önemlidir.

Hipotiroit

Tiroit bezi çok çalışınca:
* Depresyon
* Zayıflık
* Kalp atışı hızında artış
* Terleme
* Ellerde titreme
* Fiziksel yorgunluk
* İshal
* Uyku bozukluğu
* Adet döneminde kanama miktarında azalma

Hipertiroit

Tiroit bezi az çalışınca:
* Depresyon
* Şişmanlık
* Kalp hızında yavaşlama
* Üşüme
* Unutkanlık
* Zihinsel yorgunluk
* Kabızlık
* Uyku bozukluğu
* Adet düzensizliği, kanama miktarında artış