?Tereddütlere' karşı AKP'den ikili formül

Cumhurbaşkanı Gül'ün askerlere sivil yargı yolunu açan düzenlemeyi ?tereddütleri giderin' notu düşerek onaylamasının ardından, ek düzenleme yapmayı düşünen AKP, bu amaçla, ?askeri suç' kavramını netleştirmeyi ve başta Genelkurmay Başkanı olmak üzere komutanların görevleriyle ilgili olarak hukuki güvenceye kavuşturulmasını hedefliyor

AKP, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün askere sivil yargı yolunu açan düzenlemeyi ?tereddütleri giderin? notu düşerek onaylamasının ardından, ek düzenlemenin ne olacağı ve ne zaman TBMM'den geçirileceği konusunda strateji belirliyor.

Genelkurmay'ın da görüşünün alınacağı ek düzenleme çalışmalarını Milli Savunma Bakanlığı yürütecek. Bu kapsamda ?askeri suç? kavramı netleştirilecek. Ayrıca, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları başta olmak üzere üst düzey askerlerin görevleriyle ilgili olarak hukuki güvencelere kavuşturulması konusunda düzenleme düşünüyor.

Çiçek'ten yol haritası

Tereddütlerin ne olduğunu ayrıntılı olarak inceleyecek AKP yönetimi, neler yapılabileceğini değerlendirecek. 20 Temmuz'daki MKYK toplantısında da konunun gündeme gelmesi bekleniyor.

Gül'ün uyarıları çerçevesinde AKP'nin izleyeceği yol haritasıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, şöyle konuştu:

?Bunun iki şekilde mümkün olacağını düşünüyoruz. Birincisi, 353 Sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu'nun 9. maddesinde ?genel görev' başlığı ile ilgili olarak ?askeri suç' kavramını netleştirmektir. ?Ne askeri suçtur, ne değildir' bunu daha sarih bir şekilde ortaya koymak gerekmektedir. Tereddütleri ortadan kaldırmak için.

İkinci yapılacak düzenleme de yine kamuoyunda tereddütlere sebebiyet veren TSK personelinin başta Genelkurmay Başkanımız, kuvvet komutanlarımız ve birlik komutanlarına varıncaya kadar bunların yaptıkları görevlerle ilgili olarak hukuki güvencelere kavuşturulması konusunda bir düzenlemenin yapılması.?

Askeri kanunda değişiklik

Bunları müstakil birkaç maddelik düzenleme şeklinde yapabileceklerini, ancak Ceza Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle beraber Askeri Ceza Kanunu'nda da Askeri Yargılama Usulü Kanunu'nda da bir değişiklik yapılması zarureti olduğunu söyleyen Çiçek, ?Türk Ceza Kanunu'na uyum açısından Askeri Ceza Kanunu'nda da ve Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu'nda da uyumu sağlamak için bir düzenleme bir bütünlük içerisinde sevk edilebilir? dedi.

Tarih tartışması

TBMM'nin 4 Ağustos'ta sadece TBMM Başkanı'nı seçmek için özel gündemle toplanacak olması AKP yönetimini düşündürüyor. AKP'nin bu düzenlemeleri 4 Ağustos'ta Meclis'ten geçirebilmesi için Danışma Kurulu'ndan karar çıkarması ya da 110 imzayla Meclis'i tekrar olağanüstü toplantıya çağırması gerekiyor.

AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, TBMM'nin bu düzenlemeler için olağanüstü toplanmayacağını belirterek, ?Düzenlemeye ihtiyaç varsa bu TBMM açıldığında olur. Ağustosta da özel gündemle toplanıyoruz? dedi.

Tartışmaların odağında yer alan 3 konu

Askeri suç tanımı

1- Askeri yargı kaynakları, ek düzenlemede darbe ve cunta girişimlerinin ?askeri suç? kapsamında sayılması gerektiğini öne sürüyor. Hükümet ise bu tartışmanın askeri suç kavramının belirsizliğinden kaynaklandığını düşünüyor. Bu nedenle, askeri suç tanımının netleştirilmesi tasarlanıyor.

Hükümetin baz aldığı, Anayasa Mahkemesi'nin 1978 tarihli kararında, bir eylemin askeri suç sayılması için failin asker kişi olması, suçun unsurlarının yalnız Askeri Ceza Kanunu'nda yer alması ve başka bir yasada suç olarak öngörülmemiş olması gerektiği belirtiliyor.

Askeri mahal tartışması

2- Askerin, terörle mücadele konusundaki hassasiyeti için de askeri mahal kavramı üzerinde duruluyor. Buna göre, terörle mücadelenin yoğun olarak yürütüldüğü bölgelerin de askeri mahal sayılıp sayılamayacağı tartışılıyor. Bu tip bir düzenleme sayesinde, askeri mahal sayılacak bölgelerde, terörle mücadele sırasında işlenecek olası suçların, görev suçu kapsamına alınarak, askeri yargıda görülmesinin sağlanabileceği ifade ediliyor.

Komutanlara ?güvence'

3- Kulislere yansıyan ve ek düzenlemede yer alması tartışılan komutanlara ?güvence' sağlamayı hedefleyen formüller ise şöyle:

* Genelkurmay Başkanı'nın söz konusu düzenlemeden önce de dokunulmazlığı bulunmuyordu. Ancak düzenlemeden sonra sivil savcıların Genelkurmay Başkanı hakkında soruşturma yürütebilmesinin yolu açıldı. Bu nedenle, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının Yüce Divan'da, general ve amirallerin Yargıtay'da yargılanması ve özel makamlarca soruşturulabilmeleri üzerinde duruluyor.

* Buna paralel olarak, Genelkurmay Başkanı'nın Cumhurbaşkanı ya da Başbakan'ın, diğer askerlerin bağlı oldukları komutanların izniyle yargılanabilmesi üzerinde duruluyor.

* Bu durumda, yeniden belirlenecek görev suçları dışında kalan suçlar yönünden soruşturma yürütülmesi için izin şartı gerekmeyecek. Cunta ve darbe gibi suçlar izin kapsamı dışında kalacak. Ancak savcılar, üst düzey komutanların dosyalarını, kanunda gösterilecek makama gönderecek. Bu komutanlar hakkında doğrudan soruşturma yürütemeyecek. Bu formülle, bir yandan üst düzey komutanlara güvence, diğer yandan sivil yargının, demokratik düzene karşı işlenecek suçlarda harekete geçebilmesi sağlanacak.

Hukukçu görüşü

Türk: Gül keşke veto etseydi

Hukukçuların, Gül'ün onay verdiği düzenleme ile ilgili görüşleri şöyle:

Hikmet Sami Türk (eski Adalet Bakanı): Hükümet, bu düzenlemenin ipuçlarını, yargı organlarından önce AB makamlarına sunduğu Yargı Reformu Strateji Taslağı'nda vermişti. Cumhurbaşkanı, keşke hükümeti uyarmak yerine veto hakkını kullansaydı. Konu TBMM'de tartışılırdı. Düzenlemenin anayasaya aykırılık sorunu var. Tereddütlerin giderilmesi için ise Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının Yüce Divan'da yargılanması, askerlerin özel izinle soruşturulması gibi yöntemler uygulanabilir.

Ali Fahri Kayacan (eski Yargıtay Genel Sekreteri): Düzenlemenin Anayasa'nın 145. maddesine aykırı olduğu açık. Cumhurbaşkanı'nın uyarısı konusunda ise hükümetin, Anayasa'nın 148. maddesini değiştirerek, Yüce Divan'da yargılanacak kişiler arasına Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarını da eklemesi gerekiyor. Bu bir anlamda güvence sağlayacaktır. Ancak Genelkurmay Başkanı'nın soruşturulması için cumhurbaşkanının izin vermesi yönünde düzenleme yapılması halinde, cumhurbaşkanının kararları yargı denetimine kapalı olduğundan sıkıntı doğabilir. Ancak izin formülü, tüm askerler açısından işletilmelidir. Böylece askeri suçlar izin alınmadan soruşturulamaz.