Depremi haber veren robot görevde
Marmara Denizi'nde 243 yıldır kırılmayan fay hattının üzerine metan gazı ölçümü yoluyla deprem olacağını tahmin ettiği söylenen robot yerleştirildi.
İSTANBUL - Fransız bilim adamları ile İTÜ'den uzmanlar, Marmara Denizi'nde 1766'dan bu yana kırılmayan fay hattı üzerine depremi önceden haber verdiği bildirilen BOB adlı robotu yerleştirdi. BOB'un deprem öncesinde fay kırıkları arasından çıkan metan gazını tespit ederek deprem olacağını önceden tahmin ettiği belirtiliyor. Robota ek olarak Marmara'nın altına 6 gözlem istasyonu da kuruluyor.
Avrupa Birliği'nin 2007 yılında başlattığı ?Avrupa Denizleri Gözlem Ağı İstasyonları Projesi? ESONET'te çalışan Fransız ve Türk bilim adamları Marmesonet isimli alt proje kapsamında Marmara Denizi'nin 20 kilometre açığında Kuzey Anadolu Fay hattının uzantıları üzerinde araştırmalarda bulundu.
Le Suroit adlı gemi ile deniz tabanını inceleyen bilim adamları 1766 yılından bu yana, yani 243 yıldır hiç kırılmayan fayın üzerindeki deniz tabanına depremi önceden haber verme özelliğine sahip BOB (Bubbles OBservatory) isimli robotu indirdi. Proje kapsamında Marmara Denizi'ne 6 deprem gözlem istasyonu da kurulacak.
Bilim adamlarına göre fay hatları harekete geçmeden önce küçük titreşimlerle çevreye hava baloncukları halinde metan ve benzeri gazlar yayıyor. Riskli fay hatlarına yerleştirilecek olan gözlem istasyonları deniz altındaki bu gaz çıkışlarının fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirleyecek. İstasyonlar Avrupa'daki diğer istasyonlarla birlikte birbirine fiber optik kablolarla bağlanacak ve fay harekete geçtiğinde deprem ya da tsunami tehlikesini önceden tespit edip aralarında bilgi alışverişinde bulunabilecek.
NE KADAR SÜRE KAZANILIYOR?
Metan gazı çıkışının ardından depremin gerçekleşeceği zaman konusunda farklı senaryolar bulunuyor. Bazen metan gazı çıkışından dakikalar sonra deprem gerçekleşirken bazen ise metan gazı çıkışı günler öncesinden başlayabiliyor. Bu nedenle BOB'un vereceği uyarının ardından İstanbullular'ın ne kadar süresi kalacağı yönünde kesin bir açıklama yapılamıyor. Ancak metan gazı çıkışının ardından deprem için 1 saat ile 3 ay arası sürenin kalmış olduğu kabul ediliyor.
AB'nin ESONET projesi için ayırdığı toplam 7 milyon euro'luk kaynak Kuzey Buz Denizi, Kuzey Denizi, İrlanda'nın güney batısı, Azor Adaları, Portekiz'in güneyi, Fransa'nın güneyi, doğu Sicilya, güney Ege, Marmara ve Karadeniz'e deniz altı gözlem istasyonları kurmak için kullanılıyor. Projenin en kritik ayağını oluşturan Marmara Denizi için ayrılan bütçe 2.5 milyon euro.
Bilimciler 4 Kasım - 14 Aralık tarihleri arasında Marmara'daki akıntıları, su yatağını ve riskli fay hatlarını inceleyerek istasyonların kurulması gereken yerleri tespit edecek. İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür projeye Türkiye'den İTÜ öncülüğünde bir ekiple katıldıklarını açıkladı.
İlk pilot istasyonun Körfez'de 1999 deprem kırığının Marmara Denizi'ne dayandığı yere kurulması bekleniyor. Gözlem istasyonları, deniz altındaki doğal tehlikeleri araştırma odaklı olacak ve özellikle tsunami konusunda erken uyarı hizmeti verecek.
Ancak Görür, projeye devlet kurumlarının dahil olmaması durumunda Marmara'daki istasyonların kurulamayabileceği konusunda uyarıda bulundu. Marmara'dan geçen Kuzey Anadolu Fay Hattı 1944 yılından bu yana 12 depreme yol açtı.