Konut sektörü 2012'de canlanacak
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Tanes, gayrimenkul sektörünün 2010 yılında toparlanacağını, ancak asıl canlanmanın 2012'de olacağını belirtti.
Tanes, GYODER tarafından hazırlanan 2009 yılı 3. çeyrek "Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu"nu tanıttı.
Dünya ekonomisinin 2009 yılını yüzde 1,2'lik daralmayla kapatmasını beklediklerini, eski canlılığın ancak 2012 yılı ikinci yarısından sonra ortaya çıkacağını, büyümenin motorunu Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerin oluşturacağını ifade eden Tanes, Türkiye'de de 2010'un bir toparlanma, düzeltme yılı olacağını söyledi.
Tanes, yükselen pazarlara bir talebin geleceğini, yatırım iştahının tekrar canlanacağını öngördüklerini dile getirerek, şunları kaydetti: "Ancak ülkemiz açısından gergin iç siyasi ortam devam edecek gibi görünüyor. 2009'daki daralmanın 2010'da yavaş ve sınırlı da olsa büyümeye döneceğini, daha fazla faiz düşüşü olmayacağını, ama önemli bir artış da olmayacağını öngörüyoruz. Kriz cari açık tartışmalarını bitirdi. Cari açık 11 milyar dolara geriledi. 2010'da yabancı sermaye rakamları sınırlı da olsa artış trendine girecek. 2010'da yabancı sermaye girişinin 10-12 milyar dolara geleceğini öngörüyoruz. Öngörümüz, 2010-2014 yıllarında Türk ekonomisinin yılda yaklaşık yüzde 4 büyüme gerçekleştireceği yönünde."
-"2010'DA YÜZDE 5-6 BÜYÜME İLE KARŞILAŞABİLİRİZ"-
İnşaat sektörünün 2008 yılında yüzde 8,1 küçüldüğünü, 2009 yılını ise yüzde 18-20 arası küçülmeyle kapatacağını belirten Tanes, "2010'da inşaat ruhsatlarında artış öngörüyoruz. Türkiye ekonomisinin 2010'da yüzde 4'lük büyümeyi gerçekleştireceği varsayımı altında inşaat sektöründe 2010'da yüzde 5-6 büyüme ile karşılaşabiliriz" dedi.
Turgay Tanes, gayrimenkul sektörünün istihdam içindeki payının yüzde 5-7 arasında olduğunu, yan sektörlerle bunun yüzde 10'un üzerine çıktığını vurguladı.
Krizde özellikle Baltık ülkeleri, İzlanda ve İngiltere gibi ülkelerde konut fiyatlarında yüzde 20 ile 60'a varan düşüşler yaşandığına da dikkati çeken Tanes, "Global gayrimenkul piyasasıyla ilgili beklentimiz; özellikle bankacılık sektöründe iyileşme yaşanan ülkelerde konut sektöründe daha hızlı toparlanma göreceğiz. Avrupa'da düşen varlık fiyatları nedeniyle yabancı yatırımcı ilgisinin artacağını öngörüyoruz. Gayrimenkul fiyatları global piyasalarda 2009 seyrine yakın olacak" diye konuştu.
-"KONUT FİYATLARI ŞU ANDA CAZİP"-
2005-2007 yılları arasında ortalama 580 bin adet yapı ruhsatı alınırken, 2009 yılında bunun 2008 yılına kıyasla yüzde 15 düşüşle 420 bin adette kalacağına dikkati çeken Tanes, konut satışlarının ise bu yılın ilk 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24 artışla 416 bine çıktığını, bunda tapu harcı ve KDV'de sağlanan indirimlerin etkili olduğunu söyledi.
Tanes, konut kredilerinin de 2009 Kasım ayı itibariyle yüzde 10 artışla 41 milyar liraya yükseldiğini, yabancıların net gayrimenkul alımlarının ise bu yıl yüzde 43 düşüşle 1,3 milyar dolara gerilediğini belirtti.
Konutta 2010'da 2009'dan daha yüksek ama kriz öncesindeki seviyelerin altında sınırlı bir talep artışı beklediklerini anlatan Tanes, şunları kaydetti: "Konut fiyatlarının şu anda geldiği nokta cazip ve uygun seviyelerde.
Konut stokunun, 2004-2007 yılları arasında gayrimenkul sektöründe patlama diyebileceğimiz canlılık döneminden farklı yönü, bu dönem hazırlıksızdık, stok yoktu, ama şu anda belli ölçülerde stok var. Sınırlı da olsa oluşabilecek konut talebi konut fiyatlarında keskin yükselişlere yol açmayacaktır diye öngörüyoruz.
Bir hava yastığı, emniyet sübapı etkisi yapan bir konut stokumuz var. Bu konut stoku konuta gelecek talebin fiyatları çok keskin yükseltmesini engelleyecek.
Ancak sınırlı düzeyde artış öngörüyoruz." Konut arzında 2009'da yüzde 15-20 düşüş 2010'da ise tekrar yüzde 5-10 oranında artış öngördüklerini dile getiren Tanes, ofis talebinin de 2010'da sınırlı oranda artmaya devam edeceğini söyledi.
-"(AVM) 2010 SOLUKLANMA YILI OLACAK"-
Tanes, krizle birlikte lojistik yatırımı isteğinde azalma olduğunu, ancak 2010'dan sonra tekrar bu alanda yatırım eğiliminin artacağını öngördüklerini belirtti.
AVM'lerde yapılan fazla yatırımın sektörü büyük ölçüde sıkıntıya soktuğunu, arka arkaya yapılan yatırımların sektörde "hazım" sorununa yol açtığını ve ciddi kira indirimleri yaşandığını anlatan Tanes, "2009'da toplam 19 AVM açılışı ile 209 AVM sayısına ulaşılacak. AVM arzında yavaşlama bekliyoruz.
2010 yılı 2009'da olduğu gibi soluklanma dönemi olacak" diye konuştu.
Turgay Tanes, "Sektör 2010'da toparlanacak, ancak asıl canlanma 2012'de olacak. Gerçek dengeler 2012'de kurulmaya başlanacak" dedi.
Borçlar kanununda yabancı yatırımcıların önünü göremez hale geldiği düzenlemelere gidildiğini de öne süren Tanes, yatırım yapmayı caydıran düzenlemelere gidilmemesi gerektiğini söyledi.
Tanes, kademeli KDV uygulamasına geçilmesi, konut kredisi faizlerinin gelir vergisi matrahından düşmesine imkan verilmesi, dar gelirlinin konut kredisine sübvansiyon uygulanması, yüzde 3 olan tapu harcının makul bir seviyeye indirilmesi, alım satım sözleşmelerinde damga vergisi uygulamasının kaldırılmasını istedi.
Artık fiyatı piyasaların belirlediğini, satıcı piyasası olmadığını belirten Tanes, çok daha dikkatli olunması gerektiğini vurguladı.
Konuşmasının ardından soruları da yanıtlayan Tanes, berberlik yapabilmek için kalfalık, çıraklık gerektiğini ancak Türkiye'de müteahhit olma konusunda çok bir engel olmadığını söyledi.
Türkiye'deki konut stokunun 100 binlerle ifade edilecek kadar çok olmadığını da belirten Tanes, ancak fiyatların yukarı çıkmasını baskılayacak, fiyatlara tampon olabilecek miktarda konut stoku bulunduğunu kaydetti.
GYODER Yönetim Kurulu Üyesi Emre Çamlıbel de bir soru üzerine, 2008 fiyatlarına 2010'un sonunda ancak yavaş yavaş gelineceğini belirtti.
-RAPORDAN-
Raporda yer alan verilere göre, konut kredileri yılbaşından itibaren 2,1 milyar lira artarak 39,5 milyar lira oldu. Üçüncü çeyrek içinde 96 bin 808 adet ve toplam 6 milyar lira tutarında yeni konut kredisi kullanıldı. Alınan konut yapı ruhsatları sayısı üçüncü çeyrekte 88 bin 892 adet ile geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35 geriledi.
Bu dönemde açılan 7 AVM ile birlikte toplam AVM sayısı 205'e, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü 4,8 milyon metrekareye ulaştı. Üçüncü çeyrekte yabancılara gayrimenkul satışı 466 milyon dolar, doğrudan yabancı sermaye yatırımları 164 milyon dolar oldu. İnşaat sektörü yüzde 18,1 küçülürken inşaat harcamaları 17,3 milyar lira oldu.
Yeni ofis binası, sanayi binası ve lojistik binası alanlarında alınan yapı ruhsatları metrekare büyüklükleri ise önemli ölçüde küçüldü.