Sigaraya yüzde 10 zam, tüketimi %5 azaltıyor
Adı sigara yasağıyla özdeşleşen Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi Başkanı Prof. Elif Dağlı, bir doktor olarak sigaradan kaynaklanan aczi görüp kendini bu mücadeleye adamış. Prof. Dağlı, ?Kamuoyu yoklaması yaptık, halkın büyük bir kısmı evlerde yasak olmasını istiyor? diyor
Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi (SSUK) Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı'nın adı sigara yasağıyla özdeşleşti. Kapalı alan yasağı, yasa teklifleri, fiyat zamları, paket üzerine resimli uyarılar gibi radikal uygulamaların baş aktörlerinden oldu. ?İki tiryakiden biri ölüyor? gibi tüyler ürperten çıkışlarıyla gündem yarattı.
Gördüğüm/göreceğim en şahane muayenehanede buluşuyoruz. Marmara Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı da olan Dağlı'nın kendi elleriyle döşediği Bağdat Caddesi'ndeki kliniğinde sakin sakin sigarayla mücadeleden konuşurken, giderek sinirleniyor ve mücadelesini ?Sigara deyince kendimi işgal kuvvetleri istilası altında, Kurtuluş Savaşı'nda gibi hissediyorum? diye tarif ediyor.
Ve görüyorum ki; tek başına ordu kuvvetindeki bu inanç, Türkiye'yi sigarasızlaştırabilir.
Neden hayatınızı sigarayla mücadeleye adamayı tercih ettiniz?
Doktor olarak sigaradan kaynaklanan aczi gördüm. Birisi sadece sigara içtiği için kanser oluyor, kalp hastası oluyor, hayatını kurtarabilmek için sırtınızdan ter boşalıyor. Bu noktaya geldikten sonra düzeltmeye çalışmak lüzumsuz bir çaba gibi görünmeye başladı. Bu acıyı birlikte yaşadığınız zaman büyük bir hırs ve kin duyuyorsunuz.
Ama sonuçta sigara kişisel bir tercihtir. ?İçmeyeceksin? demek doğru mu?
Bakın, çok zeki, iyi mevkide biri sigara yüzünden pisi pisine gidiyor. Sadece sigara içtiği için insanlar erken yaşta ölüyor. İnsanlar kafelerde neşeyle ellerinde sigaralarla otururlarken bu ıstırabın ne demek olduğunu bilemiyorlar. Biz görüyoruz hastanelerde.
Öleceğini bilse de sigarasından vazgeçemeyenler var. Bağımlılığın tam olarak neyle ilgisi var?
Eğitimi düşük kesimde bağımlılık fazla. Eğitimi yüksek kişilerin ise doğru yaşam stillerini benimseme amaçları var. Bu yüzden entelektüalite ile açıklamak mümkün. Sigara üç saniyede morfin benzeri endorfini yayıyor. Kolları, bacakları kesilse de içenler var.
Yasak yüzde 30 azalttı
Yasakların, tüketimin düşmesine ne kadar etkisi oldu?
1986'da çok uluslu sigara firmaları Türkiye pazarına girdi ve tüketimde yüzde 50 artış oldu. 1996'da otobüslerde içimi ve reklamı yasaklandı. Ve artış trendi durdu. Kapalı alan yasağı da yüzde 30 düşüş sağladı. Artışı bir kanunla durdurduk, bir kanunla aşağı çekiyoruz, şimdi fiyat politikaları yapılacak.
Daha yeni zam geldi zaten. Her ne kadar bazıları fiyat düşürse de...
Türkiye'de sigara çok ucuz. Prada çantaya, Channel parfüme Türkiye'de üçte biri fiyatı mı veriyorsunuz? Fiyatlar çocuklar ulaşabilsin, alışkanlık yapsın diye düşük. Fiyatların Avrupa'yla eşitlenmesini istiyoruz. Hemen eski fiyatlara da döndüler. Oysa bu konuda bir devlet politikasıyla önlem alınması lazım.
İyi de fiyatı 20 TL yapmak adil mi?
Fiyatı yüzde 10 artırırsanız, tüketim yüzde 5 düşüyor. Sağlığı korumanın yolu fiyatları artırmak.
01.00'den sonra kanser olmaz mı?
Sigara üreticileri Amerika'da olmasına rağmen niye en katı yasaklar yine Amerika'da uygulanıyor?
Bizi üçüncü dünya ülkesi olarak görüp zekâmızla alay ediyorlar da ondan. Türkiye'de bilerek reklam, satış ihlali de yapıyorlar.
Biz niye en katı yöntemlerden işe başladık?
Çünkü bu işin yumuşağı olmuyor.
Ama bu kadar katı uygulandığı için içme yolları da bulunuyor. Mesela gece 01.00'den sonra kulüplerde sigara içiliyormuş...
Bunların hepsini ortadan kaldıracağız. Cezalar kesilecek. Gece 01.00'den sonra kanser olmuyor musunuz? Şark kurnazlığı bu. Barmeni, garsonu, işletmecisi var. Erken yaşta kanserden ölüyorlar.
Sigara içenleri etkileyin, yazınca bırakmayı düşünsünler, desem?
Sömürüldüğümüzü anlattığımızda anlıyorlar. Türkiye'de 20 milyon sigara içicisi var ve pazarı 20 milyar dolar. Bu parayla ne yol, ne eğitim hizmeti alıyoruz. Daha iyi müzik dinlemiyoruz, çocuklarımızı iyi bir okula göndermiyoruz. Bu parayı yok ediyoruz. Üstelik bu parayı yabancılara, dışarıya gönderiyoruz; karşılığında da hastalanmak üzere... Yılda 30 milyar dolar da sağlık harcaması yapıyoruz. Toplamda yılda 50 milyon dolar eder. Yani 15 yıl kimse sigara içmezse, dış borç açığımızı kapatacağız.