İstinaf mahkemeleri neden faaliyete geçirilemedi?

ADALET BAKANLIĞI AÇIKLAMASI

1. 1 Haziran 2005 tarihinde yülürlüğe giren 5235 sayılı Kanunun Geçici 2'nci maddesi gereğince istinaf mahkemelerinin 01 Haziran 2007 tarihinde faaliyete geçirilmesi gerekmekte idi.

2. Kanunun çıkarılması sürecinde ve sonrasında muhalefet parti temsilcileri ve yargı mensuplarınca, Yargıtay'ın etkinliğinin azalacağı gerekçesi ile İstinaf Mahkemelerinin kurulmasına karşı çıkılmıştır.

3. Kanun çıktıktan sonra ise zamanın Yargıtay Başkanlarının adli yıl açılış konuşmalarında istinaf mahkemelerinin Haziran 2010 yılına kadar faaliyete geçirilmesinin ertelenmesini talep etmişlerdir.

Bu konuda kamuoyuna yansıyan bazı açıklamalar;

2007-2008 Adli Yıl Açılış Konuşması - Osman Arslan;

?Bölge Adliye Mahkemeleri kurulduğuna göre, bundan sonra yapılacak is bu mahkemelerin sorunsuz olarak faaliyete geçirilmesi ve adalet hizmetine yararlı olması için gerekenlerin yapılmasıdır. Bölge Adliye Mahkemelerinin başarılı olması ve beklentilere yanıt vermesi, Yargıtay'ın batıda olduğu gibi hukuki denetim yapmasına ve içtihat mahkemesi olarak çalışmasına olanak sağlayacaktır. Ancak bu mahkemelerden beklenen yararın sağlanabilmesi için aşağıda açıklanan hususların yerine getirilmesi gerekli görülmektedir. Öncelikle kişi hak ve özgürlüklerini ilgilendiren temel ceza mevzuatı ile uygulamanın oturması, tutarlı hale gelmesi ve mahkeme alt yapısının oluşturulması için daha önce açıkladığımız üzere Bölge Adliye Mahkemelerinin 1 Haziran 2010 tarihinde faaliyete geçirilmesinin uygun olduğu düşünülmektedir.?

Hasan Gerçekler 2009-2010 Adli Yılı Açılış konuşması;

?Eksikler sonra tamamlanır görüşü benimsenirse giderilmesi güç olan ve hak ihlallerinin doğmasına ve yargıda kaos ortamının yaratılmasına neden olacağı unutulmamalıdır. Öncelikle adli alt yapı hazırlanmalı mesleğe yeni alınacak hakim ve cumhuriyet savcıları ile yargı çalışanlarının en az 5 yıllık mesleki kıdeme gelmeleri beklenmelidir. İlk derece mahkemelerinde oluşacak boşluk yeterli hakim savcı ve personel doldurulduktan sonra bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçirilmelidir.?

CHP Yüksek Disiplin Kurulu Başkanı Orhan Eraslan:

?Bölge adliye mahkemelerinin kurulması ülkenin üniter yapısını bozmaya yönelik bir adımdır. Benzer olayda Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi başka, İzmir başka bir karar verecektir.?

CHP İzmir Milletvekili Ahmet Ersin:

?İstinaf mahkemeleri, yargının hiçbir zaman yükünü azaltmayacaktır. Bunun aksine son günlerde Türkiye'de eyalet sistemi ve özerk yapı söylemlerini sömürmek isteyenlere fırsat tanıyacaktır.?

CHP Konya Milletvekili Atilla Kart;

?İstinaf mahkemelerinin siyasallaşması söz konusudur, buralarda kadrolaşma tehlikesi bulunmaktadır. Bu nedenle istinaf mahkemelerinin işleyebilmesi için zamana ihtiyaç vardır.?

YARSAV eski Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu;

?İstinaf mahkemeleri siyasi beklentilere uygun karar alması için kurulmaktadır. Bu yolla Yargıtay'ın devre dışı bırakılması ve eyalet sistemine geçilmesi amaçlanmaktadır. İş yükü gerekçesi bu işin maskesi olarak kullanılmaktadır.?

4. Adalet Bakanlığınca istinaf mahkemelerinin faaliyete geçirilmesi için HSYK'ya teklifte bulunulmuş, HSYK, 18 Mayıs 2007 tarihinde Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Konya, Erzurum, Diyarbakır, Bursa ve Samsun olmak üzere 9 ilde mahkemenin kurulmasını kararlaştırmış ve hakim savcı sayısının artırılmasından sonra mahkemelerin faaliyete geçirilmesinin uygun olacağına karar vermiştir.

5. 2008 yılı içerisinden Yargıtay Başkanlığınca muhtelif tarihlerde Yargıtay'ın iş yükü ve davaların makul sürede bitirilebilmesi amacıyla 3 Hukuk Dairesi ve 3 Ceza Dairesi olmak üzere Yargıtay'da 6 Dairenin kurulması talep edilmiştir.

6. İdari yargıda istinaf kanununa ilişkin hazırlıkları için 2008 yılında komisyon kurulmuş, Danıştay Başkanlığınca Danıştay'ın kurumsal görüşü ortaya çıkmadığı gerekçesiyle toplantılar ertelenmiştir. Danıştay, idari yargıda istinafa gerek olmadığı görüşündedir.

7. Yargıtay'a gelen iş yükü iki milyona dayanmış, 2009 yılı itibariyle Yargıtay'da 15.000 dosya zamanaşımına uğramış, bazı ceza dairelerinde 5 yıl öncenin dosyaları ancak görülmeye başlanmıştır.

8. Gelinen noktada, 2011 yılı içerisinde hem istinaf mahkemelerinin faaliyete geçirilmesi hem de Yargıtay'ın aşırı iş yükü göz önünde bulundurularak Yargıtay'ın kapasitesinin arttırılması kaçınılmaz hale gelmiştir.

9. Öte yandan idari yargının yürütmeyi durdurma ve iptal kararları nedeniyle yeterli sayıda hakim ve savcı alınamaması istinaf mahkemelerinin kurulmasını geciktiren faktörlerin başında gelmektedir.