Halk eğitim merkezlerindeki faaliyetlerin sınırlandırılmasına Danıştay engeli

T.C. DANIŞTAY SEKİZİNCİ DAİRE

Esas No : 2009/139 Karar No : 2011/1072

Davacı__________ : Eğitim ve Bilim İş Görenleri Sendikası

Vekilleri________ : Av. Tansu Batur, Av. Jale Kural, Av. Bahadır Turan Durmaz

Meşrutiyet Cad. Berker Apt. No:3/14-16 - Kızılay/ANKARA

Davalı_________ : Milli Eğitim Bakanlığı - ANKARA

Davanın Özeti : Halk Eğitim Merkezlerinde açılan, seviye belirleme sınavlarına hazırlık, örgün eğitimi destek Türkçe, Matematik gibi kursların açılamayacağı, açılmış olanların 31.12.2008 tarihine kadar kapatılacağı, Öğrenci Seçme Sınavı, kolejlere hazırlık, yatılılık, bursluluk sınavlarına hazırlık vb. kursların sayısının sınırlandırılmasını öngören ve bu kursların ekonomik durumları elverişli olmayan öğrencilere yönelik olarak açılması ve kurslara yapılacak başvurularda öğrencilerin ekonomik durumlarının elverişli olup olmadığının belgelenmesinin istenilmesine ilişkin Milli Eğitim Bakanlığının 18.12.2008 gün ve 7306 sayılı Genelgesinin (1), (2), (3) numaralı maddelerinin yasal mevzuata aykırı olduğundan iptali istenilmektedir.

Savunmanın Özeti______ : Bakanlığın 24.12.2008 gün ve 7426 sayılı yazısı ile;dava konusu genelge kapsamındaki öğrencilere yönelik hiçbir kurs faaliyetinin durdurulmaması yönünde karar alındığından, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi ????.'in Düşüncesi : Yasal dayanağı olmayan genelgenin iptalinin gerektiği düşünülmektedir

Danıştay Savcısı ??????..'ın Düşüncesi: Dava, Milli Eğitim Bakanlığının 18.12.2008 günlü ve 7306 sayılı Genelgesinin (1), (2), ve (3.),maddelerinin iptali isteminden doğmuştur.

Anılan Genelgenin dava konusu edilen maddelerinde;

1)Halk eğitimi merkezleri, bundan böyle seviye belirleme sınavlarına hazırlık, örgün eğitimi destek, Türkçe, Matematik gibi kurslar açmayacak, açılmış olanlar ise 31.12.2008 tarihine kadar kapatılacaktır.

2)ÖSS, kolejlere hazırlık, yatılılık ve bursluluk sınavlarına hazırlık vb. kursların öncelikle ilgi (c) de kayıtlı yönerge kapsamında ilköğretim ve ortaöğretim kurumları tarafından açılması gerekmektedir. Halk eğitimi merkezleri, ilgi (a)da kayıtlı Genelgede belirtildiği gibi özel öğretim kurumlarının bulunmadığı yerleşim birimlerinde ve ekonomik durumları elverişli olmayan öğrencilere yönelik olarak kurs düzenleyecektir. Söz konusu kurslar, her okul veya her sınıf için ayrı olarak değil, nüfus yoğunluğu büyük olan yerleşim birimlerinde en fazla iki, diğer il, ilçe ve beldelerde ise bir kurs olacak şekilde açılabilecektir. Bunun dışında Genel Müdürlüğümüzün görüşleri alınacaktır.

3) Bu kursların açılması için başvuru bu öğrencilerin kendilerince yapılacaktır. Başvuruda ekonomik durumlarının elverişli olup olmadığına dair belge istenecektir düzenlemesi getirilmiştir.

Anayasanın 2.maddesinde, Türkiye Cumhuriyetinin, toplum huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk Milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olduğu tanımlanmış, 5.maddesinde de; Devletin temel amaç ve görevleri arasında, Türk Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmak olduğuna yer verilerek; 42. maddesinin 7. paragrafında ise; Devlet, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. amir hükmünü taşımaktadır.

1739 sayılı Milli Eğitim temel yasasının 8. maddesinde "Eğitim Temel Yasasının 8. maddesinde "Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkan eşitliği sağlanır. Maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılır.

Milli Eğitim Bakanlığı Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliğinin 6. maddesinde de; Milli eğitimin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda yaygın eğitim hizmetlerinin örgün eğitim ile birbirlerini tamamlayacak ve destekleyecek, gerektiğinde aynı nitelikleri kazandırabilecek biçimde, her türlü imkanlardan yararlanabilecek bir bütünlük içerisinde düzenleneceği kurala bağlanmıştır.

Olayda, dava konusu genelge hükümleriyle, Halk Eğitim Merkezlerinin mevzuattan kaynaklanan faaliyetlerinin yürütülmesine engel teşkil ettiği açıktır.

Bu durumda, Halk Eğitimi Merkezlerinin, Anayasada ifadesini bulan sosyal devlet anlayışı doğrultusunda, yasa ve yönetmelik hükümlerine bağlı kalarak yürütmekte olduğu faaliyetlerinin sınırlandırılmasında mevzuata ve hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu genelgenin (1), (2) ve (3) maddelerinin iptali gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü.

Uyuşmazlık, Milli Eğitim Bakanlığının 18.12.2008 günlü ve 7306 sayılı Genelgesinin

(1), (2), (3) numaralı maddelerinin iptalin isteminden doğmuştur

Her ne kadar davalı idarece, 24.12.2008 günlü ve 7426 sayılı yazı ile halk eğitim merkezlerinde verilen her türlü kurs faaliyetlerinin kapsam dışı olduğu belirtilmek suretiyle

genelgenin yürürlüğünün durdurulduğu iddia edilmiş ise de, söz konusu yazının açıklama niteliğinde oluşu ve dava konusu genelgenin iptaline ilişkin bir düzenleme niteliği taşımadığı anlaşıldığından işin esasına yönelik incelemeye geçildi.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının "Cumhuriyetin nitelikleri" başlıklı 2. maddesinde; Türkiye Cumhuriyetinin, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olduğu tanımlanmış, 5. maddesinde; Devletin temel amaç ve görevleri arasında, Türk Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmak olduğu sayılmıştır.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun "fırsat ve imkan eşitliği" başlıklı 8. maddesinde: "Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkan eşitliği sağlanır. Maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılır. Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır." hükmüne yer verilmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliği'nin 6. maddesinde; milli eğitimin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda yaygın eğitim hizmetlerinin ilkeleri arasında, yaygın eğitimin herkesin yararlanabileceği biçimde yürütüleceği, örgün eğitim ile birbirlerini tamamlayacak ve destekleyecek, gerektiğinde aynı nitelikleri kazandırabilecek biçimde, her türlü imkanlarından yararlanabilecek bir bütünlük içerisinde düzenleneceği belirtilmiştir. Yönetmeliğin "amaç ve kuruluş" başlıklı 7. maddesinde ise; kurs, seminer, toplantı, sempozyum, kulüp ve benzeri etkinliklerle yaş, eğitim düzeyi, cinsiyet, din ve dil farkı gözetmeksizin, örgün eğitim sistemine hiç girmemiş ya da herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerden çıkmış kişilere; okuma-yazma öğretimi ve diğer eksik eğitimlerini tamamlamasına destek sağlayıcı eğitim vermek, tamamlama programları uygulamak, mesleki, sosyal ve kültürel bilgi ve beceriler kazandırmak ya da mevcut bilgi ve becerilerini geliştirmek amacıyla il/ilçelerde merkezler kurulacağı düzenlenmiştir.

Yukarıda anılan mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden, yaygın eğitim kurumları arasında yer alan halk eğitim merkezlerinin, Anayasamızda yer alan sosyal devlet anlayışı doğrultusunda, yasa ve yönetmelikler çerçevesinde sürdürdüğü faaliyetlerinin, hukuki dayanağı olmayan dava konusu genelgeyle sınırlandırılmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.