Gelir İdaresi Tasarısı komisyonda kabul edildi

Maliye Bakanlığı'na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı kurulmasına ilişkin yasa tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi.
Tasarıyla, gelir politikasını adalet ve tarafsızlık içinde uygulamak, vergi ve diğer gelirleri en az maliyetle toplamak, mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunu sağlamak, mükellef haklarını gözeterek yüksek kalitede hizmet sunmak suretiyle yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmeleri için gerekli tedbirleri almak; saydamlık, hesap verilebilirlik, katılımcılık, verimlilik, etkililik ve mükellef odaklılık ilkelerine göre hizmet sunmak amacıyla Maliye Bakanlığı'na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı'nın kurulmasını öngörülüyor.

GÖREVLER

Tasarıda, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın görevleri şöyle sıralandı:
Bakanlık tarafından belirlenen devlet gelirleri politikasını uygulamak. Mükelleflerin vergiye uyumunu sağlamak ve hizmetlerini yerine getirmek. Mükellef haklarının korunması ve mükellef ile Başkanlık ilişkilerinin karşılıklı güven esasına dayanması konusunda gerekli tedbirleri almak.
Mükellefleri vergi mevzuatından doğan hakları ve ödevleri konusunda bilgilendirmek.
Devlet gelirleri politikasıyla ilgili kanun ve kararname çalışmalarına katılmak. Görev alanındaki devlet alacaklarının tahsilini sağlamak ve bu konuda gerekli tedbirleri almak.
Vergilendirmeyle ilgili bilgileri toplamak ve bilgi işlem faaliyetlerini yürütmek. Vergi kanunlarında veya diğer mali kanunlarda yer alan her türlü istisna, muaflık ve indirimlerin maliyetlerini ölçmek, ekonomik ve sosyal etkileri analiz etmek.
Bakanlıkça belirlenen temel politikalar ve stratejiler doğrultusunda vergi denetimi ve incelemesini gerçekleştirmek, vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi konusunda gerekli tedbirleri almak.
Mahalli idare gelirleri politikası ile devlet gelirleri politikasının uygulanmasında uyumu sağlayıcı tedbirler almak.
Geliri etkileyen her türlü kanun tasarı ve teklifini vergi tekniği ve uygulamaları açısından inceleyerek görüş bildirmek.
Görev alanına giren konularda uluslararası gelişmeleri izlemek ve AB, uluslararası kuruluşlar ve diğer devletlerle işbirliği yapmak. Kamu Görevlileri Etik Kurulu'nun belirlediği ilkeler çerçevesinde kurumsal etik kurallarını düzenleyerek personel ve mükelleflere duyurmak. Uygulamada ortaya çıkan ihtilafların en aza indirilmesine ve uygulama birliği sağlanmasına yönelik tedbirler almak.
Nitelikli insan kaynağının kazandırılması, yetkinliklerin geliştirilmesi, kariyer planlarının yapılması ve performanslarının ölçülmesini sağlamak. Faaliyet sonuçlarını düzenli aralıklarla kamuoyuna duyurmak.
Tasarıya göre, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın ana birimleri Gelirler Kontrolörleri, Mükellef Hizmetleri, Gelir Yönetimi, Tahsilat ve İhtilaflı İşler, Denetim ve Uyum Yönetimi, Uygulama ve Veri Yönetimi ile Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler daire başkanlıklarından oluşacak.
Başkanlığın Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği olmak üzere 3 danışma birimi olacak.
Başkanlığın yardımcı hizmet birimleri, İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri daire başkanlıklarından oluşacak.

TAŞRA TEŞKİLATI

Başkanlığın, taşra teşkilatı, doğrudan merkeze bağlı vergi dairesi başkanlıklarından oluşacak. Vergi dairesi başkanlıklarının kuruluş yerleri ve sayıları ile bunlara ilişkin değişiklikleri Bakanlar Kurulu belirleyecek.
Vergi dairesi başkanlığının amacı, yetki alanı içinde ekonomik faaliyetleri ve gelişmeleri yakından takip etmek, sektör ve mükellef gruplarının ihtiyaçlarına uygun hizmetleri en iyi şekilde sunmak ve yetkinlikleri geliştirmek suretiyle vergi yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamak olacak.
Vergi dairesi başkanlığı, yetki alanı içindeki mükellefi tespit etmek, vergi ve benzeri mali yükümlülüklere ilişkin tarh, tahakkuk, tahsil, terkin, tecil, iade, ödeme, muhasebe ve benzeri işlemleri yapmak; bu işlemlere ilişkin olarak yaratılan ihtilaflarla ilgili yargı mercileri nezdinde savunmalarda bulunabilecek. Başkanlık, ayrıca vergi uygulamalarını geliştirmek ve iyileştirmek, mükelleflere kanunların uygulanması ile ilgili görüş bildirmek, mükellefi hakları konusunda bilgilendirmek ve uygulamada mükellef haklarını gözetmek, mükellef hizmetleri ile bilgi işlem, istatistik, bilgi toplama, eğitim, satın alma, kiralama, vergi inceleme ve denetimi, uzlaşma, takdir ve benzeri görevleri ve işlemleri yürütmekle de görevli ve yetkili olacak.
Vergi dairesi başkanlıkları bünyesinde, mükellef hizmetleri, vergilendirme, denetim, tahsilat, hukuk işleri, muhasebe, insan kaynakları, destek hizmetleri, ve benzeri fonksiyonlar için grup müdürlükleri ve bunlara bağlı müdürlükler ile bunlara bağlı şubeler kurulabilecek.

ATAMA

Başkan kadrosuna atanmak için hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, ve idari bilimler fakültelerinin en az lisans düzeyinde yüksek öğrenim görmüş, Bakanlıkta ve Başbakanlıkta fiilen en az üç yıl çalışmış olmaları şartı aranacak.

DENETİM ELEMANLARI

Gelir kontrolörleri, en az 4 yıllık lisans eğitimi veren, hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakültelerinden mezun olanlar arasından yapılacak özel yarışma sınavı sonucuna göre mesleğe stajyer gelirler kontrolörleri olarak başlayacaklar. Stajyer gelir kontrolörleri en az 3 yıl çalışma ve olumlu sicil alma kaydıyla yeterlik sınavına girmeye hak kazanacak. Yapılacak yeterlik sınavında başarılı olanlar, gelirler kontrolörlüğüne atanacak.
Vergi denetmenleri, en az 4 yıllık lisans eğitimi veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakültelerinden mezun olanlar arasından yapılacak özel yarışma sınavı sonucuna göre mesleğe vergi denetmen yardımcısı olarak alınacak. Vergi denetmen yardımcıları en az 3 yıllık çalışma ve olumlu sicil alma kaydıyla yeterlik sınavına girmeye hak kazanacaklar. Yapılacak yeterlik sınavında başarılı olanlar vergi denetmenliğine atanacak.
Devlet gelir uzmanları, vergi istihbarat uzmanları ve gelir uzmanları da en az 4 yıllık lisans eğitimi veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakülteleri ve mühendislik fakültelerinin lisans bölümleri ile matematik ve istatistik lisans bölümlerinden mezun olanlar arasından yapılacak özel yarışma sınavı sonucuna göre mesleğe yardımcı olarak başlayacaklar. Bunlar, en az 3 yıl çalışmak ve olumlu sicil almak kaydıyla yeterlik sınavına girmeye hak kazanacaklar ve başarılı olurlarsa uzmanlığa atanacaklar.

VERGİ DANIŞMA KOMİTESİ

Tasarı, Vergi Danışma komitesi kurulmasını da öngörüyor. Komite, vergi kanunlarının uygulanması sırasında ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması için ilke ve prensiplerin oluşturulmasına yönelik önerilerde bulunmak üzere; ilgili başkan yardımcısının başkanlığında ilgili daire başkanları, vergi incelemesine yetkili denetim birimleri ve ilgili meslek birliği temsilcileri ile akademisyenlerden oluşacak.
Tasarı uyarınca, 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle bakanlık merkez ve taşra teşkilatına ait taşınır mallar, araç, gereç, malzeme, demirbaş ve taşıtlardan fiilen Gelirler Genel Müdürlüğü, Gelirler bölge müdürlükleri ve defterdarlık gelir birimlerince kullanılanlar ve bu idarelerde fiilen görev yapan personel ile bakanlığa ait her türlü hak ve yükümlülüklerden Gelirler Genel Müdürlüğü'nü ilgilendirenler, hiçbir işleme gerek kalmaksızın ilgisine göre başkanlığın merkez ve taşra teşkilatına devredilmiş sayılacak.

PERSONELİN DURUMU

Bu kanunla yapılan yeni düzenlemeler nedeniyle kadro ve görev unvanı değişmeyenlerden bu kanunda öngörülen koşulları taşıyanlar, başka bir işleme gerek kalmaksızın durumlarına uygun aynı unvanlı kadrolara atanmış sayılacak.
Bu kanuna göre, kadro ve görev unvanları değişen yahut kaldırılan veya gerekli koşulları taşımayan personel, durumlarına uygun boş kadrolara en geç bir yıl içinde atanacak ve atama işlemi yapılıncaya kadar başkanlıkça ihtiyaç duyulan işlerde görevlendirilecek.

İZLEME KOMİTESİ

Tasarıya göre, başkanlığın çalışmaları ve uygulamaları ile yönetimini 10 yıl süreyle stratejik plan ve hedefler açısından gözlemlemek ve istişari tavsiyelerde bulunmak üzere bakanlık bünyesinde İzleme Komitesi kurulacak.
Komite, Maliye Bakanı'nın başkanlığında, bakanlık müsteşarı, gelir idaresi başkanı ve vergi konseyi başkanı ile hukuk, makro ekonomi, kamu maliyesi, insan kaynakları, halkla ilişkiler alanlarında birer uzman ile yönetim birimleri alanında iki uzman olmak üzere ve en az 15 yıl deneyime sahip üniversite öğretim üyesi veya kamu kesimi dışındaki kişiler arasından bakan tarafından seçilen toplam 10 üyeden oluşacak. Kamu kesimi dışındaki üyelerin görev süresi en az 3 yıl olacak. İzleme Komitesi'nin sekreterya hizmetlerini Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı yürütecek.
İzleme Komitesi'nin başkan ve üyelerinden kamu görevi bulunmayanlara, 3000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda ve ayda iki toplantıyı geçmemek üzere her toplantı günü için herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın huzur hakkı ödenecek.
Bu kanunun yürürlüğe girmesini izleyen 30 gün içinde, bakan 2005 yılı ile ilgili performans hedeflerini başkanlığa ve vergi incelemesine yetkili bakanlık denetim birimlerine bildirecek.

KADROLAR

Tasarı, Maliye Bakanlığı'nın merkez teşkilatından 5 bin 138, taşra teşkilatından ise 63 bin 74 kadronun iptalini öngörüyor. Tasarı ile Gelir İdaresi Başkanlığı'nın merkez teşkilatına 3 bin 786, taşra teşkilatına ise 55 bin 470 kadro ihdas ediliyor.

MEMURA İKRAMİYE KALDIRILDI

Tasarıya alt komisyonda eklenen ve Gelir İdaresi Başkanlığı'nda çalışan memurlara yılda 4 ikramiye verilmesini öngören madde ile Gelir İdaresi Başkanlığı'na ödenek ayrılmasını düzenleyen maddeler AK Parti milletvekillerinin önergeleriyle metinden çıkarıldı.

ÖZEL SEKTÖR TEMSİLCİSİ

Tasarı'nın Gelir İdaresi Başkanı'nın atanmasını düzenleyen 28. maddesi görüşülürken, AK Parti milletvekilleri, Başkanlığa özel sektörde yöneticilik yaparların da atanmasına imkan veren bir önerge verdiler. Önergeyi, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan da destekleyince komisyonda tartışma çıktı.
CHP milletvekillerinin yoğun itirazı üzerine maddenin görüşülmesi bir süre ertelendi. Daha sonra AK Parti Grup Başkanvekili Salih Kapusuz ile Devlet Bakanı Ali Babacan Komisyona geldi.
Babacan ve Kapusuz, bazı CHP milletvekilleriyle görüştükten sonra Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ile biraraya geldi. Daha sonra AK Parti milletvekilleri önergelerini geri çektiler.
Salih Kapusuz, CHP ile uzlaşmak için önergeyi geri çektiklerini, Maliye Bakanı Unakıtan'ın da buna onay verdiğini söyledi. Kapusuz, Gelir İdaresi Başkanlığı'na Vergi Konseyi Başkanı Mustafa Uysal'ın getirileceği yolunda iddialar bulunduğunu belirterek, bu iddiayı her iki bakanın da yalanladığını bildirdi.
Maliye Bakanı Unakıtan, Gelir İdaresi Başkanlığı'na özel sektör temsilcilerinin gelmesinde bir sakınca olmadığını ifade ederek, bazı kurullara ve müsteşarlıklara özel sektör temsilcilerinin atandığını hatırlattı. Unakıtan, ''MİT ve MGK'nın başına da dışarıdan atama yapılabiliyor'' dedi.