Tutuklamalara AİHM'den iki kriter

AİHM, gıyabi kararla tutuklanıp 3 ay boyunca hakim önüne çıkarılamayan sanığın davasında, Türkiye'yi tazminata mahkum etti. Tazminat isteğinin mahsuplaşma gerekçesiyle reddini de AİHS'ye aykırı buldu

GÖKÇER TAHİNCİOĞLU Ankara

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye'de de yoğun olarak tartışılan tutukluluk süreleri ve Ceza Muhakemesi Kanunu'ndaki tutuklamaya ilişkin düzenlemeler konusunda kritik karara imza attı. AİHM, yokluğunda verilen kararla tutuklanan, 3 ay boyunca hakim önüne çıkarılamayan sanığın açtığı davada, Türkiye'yi tazminata mahkum etti.

AİHM, 19 Temmuz'da verdiği kararında, bir kişinin hakim önüne çıkartılmadan 3 ay boyunca cezaevinde tutulmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı olduğunu belirtti. Kararda, sanığın tazminat talebinin, işlediği bir başka suçtan aldığı cezanın fazladan yattığı süreden düşülmesi nedeniyle reddedilmesini de sözleşmeye aykırı olduğu vurgulandı.

Yakalanırken yaralandı

AİHM'nin 19 Temmuz 2011'de verdiği, kısa hükmünü açıkladığı kararının gerekçesinden, Türkiye'deki tutuklular için de emsal oluşturabilecek yorumlar çıktı. İnsan Hakları Ortak Platformu'nun İzlem adlı e-dergisinde yer alan karara göre, çeşitli suçlar nedeniyle aranan A.P., 8 Ocak 2004'te yakalanırken yaralandı ve hastaneye kaldırıldı.

24 Ocak 2004'te hastaneden çıkarılan A.P., aynı gün sulh yargıcının yokluğunda verdiği kararla tutuklandı. 29 Ocak 2004'te tekrar hastaneye kaldırılan A.P., 25 Mart 2004'e kadar hastanede yattı. Tüm bu süreç boyunca, A.P. hâkim önüne çıkarılmadı ve A.P. hakkındaki tutukluluk kararları yokluğunda verildi.

8 Nisan 2004'te hâkim karşısına çıkarılan ve tutukluluk kararı kaldırılan A.P., 20 Aralık 2005'te, hakkındaki tüm suçlamalardan beraat etti.

Bunun üzerine 24 Ocak 2004'ten 8 Nisan 2004'e kadar tutuklu kaldığı süre için tazminat davası açan A.P.'nin tazminat talebi, söz konusu tutuklama kararları hukuka uygun olduğu ve A.P.'nin de başka bir davadan aldığı cezadan bu tutukluluk süresi kadar indirim yapıldığı gerekçesiyle reddedildi. A.P., bunun üzerine AİHM'ye başvurdu.

İki uyarı birden geldi

Dosyayı inceleyen AİHM, özgürlüğünden yoksun bırakılan bir kimsenin en kısa süre içerisinde hâkim karşısına çıkarılması gerektiğini hatırlattıktan sonra yaklaşık üç ay tutuklu kalan A.P.'nin hastaneye yattığı 24 Ocak 2004 tarihinden 8 Nisan 2004 tarihine kadar hâkim karşısına çıkarılmadığına ve olayda bu durumu haklılaştıran koma hali gibi herhangi bir gerekçenin de bulunmadığına dikkati çekti. AİHM, bunun AİHS'ye aykırı olduğuna hükmetti.

Bu saptamanın ardından AİHM, A.P.'nin haksız yere tutuklanması nedeniyle ileri sürdüğü tazminat talebinin iç hukukta reddedilmesini de inceledi. Mahkeme, Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince, başka bir davadan aldığı cezadan tutukluluk süresi kadar indirim yapılması nedeniyle A.P.'ye tazminat ödenmediğini anımsattı.

AİHM, düzenlemenin A.P.'ye haksız tutuklama nedeniyle tazminat ödenmesini engellediğine dikkat çekti. AİHM, bu iki gerekçeyle Türkiye'yi 5 bin euro tazminat ödemeye mahkum etti