Devlet sorarsa, vatandaş cevaplamak zorunda
Anayasa Mahkemesi, 2008'de 'düşünce özgürlüğüne aykırı' bularak iptal ettiği "devletin sorduğu soruya vatandaşın cevap verme zorunluluğu"nu bu kez Anayasa'ya uygun buldu
Anayasa Mahkemesi, 2008'de, " kimse düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz" diyerek iptal ettiği yasaya yeniden eklenen düzenlemeyi geçen hafta Anayasa'ya uygun buldu. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) sorduğu sorulara yanıt vermeyenlere iki bin TL'ye kadar ceza kesilecek. "TÜİK, bir konuda soru sorar da vatandaş cevaplamazsa ya da yanlış cevap verirse ne olur?" Basit bir "anket usulü" gibi görünen bu soru, Yüksek Mahkeme'de 3 yıldır süren "düşünce özgürlüğü" tartışmasını su yüzüne çıkardı.
708 TL CEZA
TÜİK, 2009 Hane Halkı İşgücü Anketi yaparken görevliler Konya Selçuk'ta yaşayan C.K'nın evine üç kez gittiler. C.K her seferinde soruları cevapladı. C.K., görevlinin 4'üncü gelişinde, "aynı soruları daha önce yanıt verdim" diyerek, cevaplamak istemedi. Evde tutanak tutuldu, C.K'ya 780 TL ceza kesildi. Bu cezanın gerekçesi olarak da Türkiye İstatistik Kanunu'nun, "TÜİK'in soracağı sorulara eksiksiz ve tam yanıt verilmesi, aksine davrananlara 500 TL'den 2 bin TL'ye kadar para cezası verileceği"ni düzenleyen hükmü gösterildi. C.K., cezanın iptali için Selçuk Sulh Ceza Mahkemesi'nde dava açtı. Sulh Ceza Mahkemesi, bu davaya bakarken, vatandaşın TÜİK'in sorduğu sorulara yanıt vermek zorunda olmasını, düzenleyen hükmün Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptalini istedi. Anayasa Mahkemesi, önceki hafta yaptığı görüşmede, düzenlemenin Anayasa'ya uygun olduğuna karar vererek başvuruyu reddetti.
YASAYA EKLENDİ
Anayasa Mahkemesi, aynı içerikteki düzenlemeyi ise 2008'de iptal etmişti. Bugün iptal istemi reddedilen düzenleme de, 2008'deki iptal kararından sonra yeniden yasaya eklenmişti. Yüksek Mahkeme, 2008 kararını iptal ederken, Devletin yetkili temsilciler eliyle de olsa ilgilinin rızası olmaksızın bilgi toplamasının, söz konusu kişinin özel hayatını ilgilendirdiğini belirtmiş ve şöyle demişti: "Anket formlarında yer alan bazı sorular özel yaşamın gizliliği ile düşünce ve kanaatin açıklanması sonucunu doğurabilir. Bir ülkede en güçlü veri tekeli idaredir. Bu gücün sınırlandırılması özel yaşamın ve düşünce ve kanaat özgürlüğünün korunması bakımından önemlidir."