Yüzlerce öğrenci neden hastaneye kaldırıldı?

Tarım Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın ortak projesiyle, ilköğretim okullarında 5'inci sınıfa kadar öğrencilere süt dağıtımına bu sabah başlandı. Ama ilk günün faturası oldukça ağır geldi; 10 ilde yüzlerce ilköğretim öğrencisi, dağıtılan sütten zehirlenerek rahatsızlandı ve hastaneye kaldırıldı.

Olayın ardından Diyarbakır Valisi Mustafa Toprak'ın yaptığı "zehirlenme değil, alerjik reaksyon" açıklaması tartışma yarattı. Biz de bu açıklamayı konunun uzmanı doktorlara sorduk.

"Laktoz eşiğimiz düşük"

Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Birincisi: Süt çocuklarda alerji yapan besinlerin ilk sırasında yer alır. bu genellikle ilk 3 yaşta görülür. 3 yaşından sonra süt alerjisi tedavi edilmesi halinde geçer. Alerjisi olan insanlar birazcık fazla süt içtiklerinde laktoz parçalanamadığı için bulantı, kusma, gaz ve karın ağrısı gibi şikayetleri görülür.

İkincisi: Süt içersinde, sütün sindirilebilimesi için içinde laktoz diye bir enzim var. Bu enzimin laktozu parçalaması gerekiyor. Türk milletinde ve bazı ırklarda, Asya kökenli insanlarda bu enzim eksik oluyor. Dolayısıyla bu insanlar biraz fazla süt içtiklerinde, laktoz parçalanamadığı için bu kişilerde bulantı, kusma, gaz ve karın ağrısı gibi şikayetler çıkıyor... Mesela yoğurt yiyen insanlarda bu belirtiler görünmez. Yoğurt da sütten yapılmaktadır ama yoğurdun içinde yoğurt yapan bakteriler vardır ve bu bakteriler Türkler'de eksik olan laktoz enziminin üretimini yapar. Dolayısıyla insan yoğurt yediğinde bu enzimi parçalandığı için kusma, gaz, mide bulantısı gibi şikayetler ortaya çıkmaz. İnsanlar; sütten yapılan yoğurt, peynir vs. gibi ürünlerin içindeki bakteriler nedeniyle laktoz enzimi olduğu için rahatlıkla tüketebilirler.

"Bu durum hijyenik kalitesi"

Prof Dr. Benal Büyükgebiz

Süt alerji yapar. İnek sütü alerjisi vardır. İnek sütü alerjisi, sütün içindeki proteine vücudun tepki göstermesidir. Ama özellikle 2 yaş altındaki çocuklarda görülür. 2 yaşındaki ve üstündeki çocuklarda çok çok nadirdir... Tıbbi olarak 2 türden şey olabilir. Birinci süt alerjisi ihtimal düşük, ikincisi laktoz intolarensı ihtimal düşük. Şimdi bu okullarda var, bazı okullarda yok. Diyelim ki: Diyarbakır'da bir okulda var diğerinde yok. Şimdi laktoz intoleransı olsa ya da protein alerjisi olsa biz bunu daha yaygın görürüz. Çünkü yaygındır toplumda. şöyle görebiliriz laktoz intolarenası yada protein alerjisi olan çocuklar o okullarda mı toplanmış! O nedenle alerjiyle olmaz, sütün bozuk olma ihtimali daha yüksek.

Laktoz intoleransı ise, ergenlik ve sonrası belirti götermeye başlar. Sütün içindeki şekerin laktozun ince bağırsakda sindirilememesinden kaynaklanır. Çok da yaygındır. %70'in üzerinde görülür... Özellikle asya toplumlarında. bu laktoz eşiğinin düşük olmasıyla ilgil. Laktozun enzimi laktazdır. Laktaz ince bazğırsakda sindirilmez. Gaz, şişkinlik, karın ağrısı olur. Genllikle ilk iki yaşta çok yüksek, sonrasında düşüktür. Zaten 2 yaşından sonra çocuğun süte alerjisi varsa bunu aile bilir. Bu çocuk doğduğundan beri süt ve süt ürünlerine karşı korunmuş olmaz. Yani 7-8 yaşında süt içti diye alerji olmaz. Bu durum hijyenik kalitesi ile ilgili olmalı

"O sütler bozuktur, süt alerjisi farklı bir şeydir"

Uzm. Dr. Kurtuluş Hallaç

Olmaz ajlerji, komik bir şey. çocuk, hemen kusmaz öyle sütten. Alerji yapmaz. Sütte hemen böyle bir tepki olmaz. Alır almaz kusmazsın. Süt alerjisi farklı bir şeydir. Kusmazsın; Geçmeyen öksürüğün olur, ishal olur... Süt alerjisi uzun dönemde ve daha çok 0-2 yaş çocuklarda görülür. O sütler bozuktur. Bunun başka açıklaması yoktur. Ya süt bozuktu, ya beklerken bozuktu, ya hava aldı bozuldu, ya da sıcakta kaldı bozuldu... Ama bir şekilde bozulmuş. Sütü hemen içinde kusmazsınız. İlk gün ishaller olur. Öksürük, vücuttta döküntü olur. Süt alerjisi birdenbire çıkmaz. onlarca çocuğun hepsi birden mi alerji olur? Öyle bir şey olmaz.

Laktoz enzimi eksikliği denen laktoz intoleransında da süt içildikten sonra ishal ,şişkinlik ve aşırı gaz ile birlikte sancılanma olur. Bu intoleransın aynı ortmada bulunan birden çok kişide aynı anda görülmesi pek muhtemel değildir. Toplu halde kusma şikayetini açıklamaz. İnek sütü allerjisinde de yine süt ürünleri alındıktan sonra kusma, ishal, ciltte kızarıklık-kaşıntı gibi belirtiler olur.

"Bu kadar çok çocukta olduysa alerji olamaz"

Prof. Dr. Haluk Çokuğraş

Süt en çok alerji yapan besinlerden biridir. Ama çok küçük çocuklarda yapar. 5 yaşının üzerindeki çocuklarda nadir görülür... Bu kadar çok çocukta olduysa alerji olamaz. Mikrobik bir şey bulaşmış olabilir. Hemen alerji olmaz.

7-8 yaşlarındaki çocuklarda nadiren görülür. Zaten o çocuklar sütün kendilerine dokunduğunu bilir, içmezler. Kusma, mide bulantısı, vücut döküntüsü, ishal olur. Ama bunlar 8 yaşındaki çocukta olmaz. LaktOz eşiği diye bir şey vardır. Ama bu alerjiden çok farklı bir şeydir. Bazen bu doğuştan gelir, bazen de uzun süren ishallerden sonra görülür.. Ama bunun Türkler'e özgü olduğunu sanmıyorum.

"Çiğ süt çok çabuk bozulan bir üründür"

Petek Ataman / TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Başkanı

Çiğ süt çok çabuk bozulan bir üründür ve içinde sağlığa zararlı mikroorganizmaları barındırma ihtimali yüksektir. O nedenle de mutlaka ısıl işleme tabi tutulur. Bu amaçla iki türlü işlem uygulanır. Biri pastörizasyon dediğimiz, tüketicilerin günlük süt olarak nitelendirdiği sütlerin üretiminde uygulanan teknoloji. Bu sütler 2-3 gün içinde tüketilirler.

Diğeri ise, UHT teknolojisi ile üretilen uzun ömürlü sütler. Bu sütlere uygulanan ısıl işlemle ortamdaki tüm mikroorganizmalar yok ediliyor. Yani sütü bozacak veya sağlığı riske atacak mikroorganizma içermeleri mümkün değildir. Ambalajları açıldığında buzdolabında muhafaza edilemeleri gerekir ama ambalaj açılmadan oda sıcaklığında bulunmaları sorun yaratmaz.