Meclis başkanlık sistemini araştırdı

TBMM Araştırma Merkezi, başkanlık sisteminin iyi ve kötü yanlarını araştırdı. Merkezin ulaştığı sonuçlar şöyle:

Üstünlükleri:

- İstikrarlı ve güçlü yönetim Hükümet krizleri yaşanmaz, parlamenter sistemlere özgü, ileriyi görememe ve belirsizlik sorunu yoktur. Başkan, parlamenter sistemde Meclis'e karşı sorumlu olan başbakanlara göre, karar alırken daha fazla inisiyatif kullanabilir, hızlı karar alabilir ve etkin bir yönetim sağlayabilir. Güçlü yürütme, güçlü devleti doğurabilir.

- Daha fazla demokrasi Seçmen, muhtemel hükümet seçeneklerini baştan görerek oy verir, halkın hesap sorma imkanı daha fazladır. Yasama meclisi üyeleri, hükümetin devamı kaygısı taşımaksızın yasalar üzerinde bağımsız karar verebilir. Milletvekilleri de daha özgür ve vicdani haraket etme imkanına kavuşurlar. Güçler ayrılığı ve sınırlı iktidar, bireysel özgürlüklerin garantisidir. Yürütme organının doğrudan halk tarafından seçilmesi daha fazla demokrasi demektir.

Sakıncaları:

- Katılık Başkanlık sistemlerinde yasama ve yürütme organları birbirlerinin ömürlerini etkileyebilecek yetkilere sahip değildir. Bir başkan ne kadar yeteneksiz olursa olsun, görev süresini doldurmadan görevinden alınamaz. Popülaritesi veya meşruiyeti tartışmalı hale gelse de Başkan, süresi dolmadan değiştirilemez.

- Çift meşruiyet Başkanlık sistemlerinde yasama ile yürütme birbiriyle yarışan meşruiyet iddiasında bulunabilmektedir. Özellikle parti sayısının çok olduğu veya ideolojik ayrımların derin olduğu başkanlık sistemlerinde bu iki gücün izlenecek politikalar üzerinde çatışma içine girmesi ihtimali güçlüdür. Bu çatışma, sistemin kilitlenmesine yol açabilir.

- Sıfır toplamlı oyun Başkanlık yarışı, kazanan adaya yürütme gücünün tamamını sunarken, kaybeden adayın yönetim sürecindeki etkinliğini sıfırlar. Ya hep, ya hiç oyunu sözkonusudur. Başkanlık sisteminde, adayların arkasında bir parti örgütünün bulunması gerekmez. Popüler herhangi bir aday, diğer politikacıların desteğine ihtiyaç duymadan, kendi kendini aday gösterip sahneye meteor gibi girebilir.

- Başkanlık sistemlerinin siyasi üslubu Gelecek başkanlık seçimine kadar iktidarını koruyacağından emin olan Başkan, gerek muhalefetin gerekse seçmen kitlesinin taleplerine karşı duyarsız hale gelebilir. Otoritesinin temelinde çoğunlukçu unsurlar bulunan başkan, tüm halkın temsilcisi olduğu inancına kapılabilir. Özellikle yeniden seçilme veya art arda seçilme yasaklarının olduğu ülkelerde Başkan muhalefetin taleplerini politikalarından tamamen dışlama eğilimi taşıyabilir.