HSYK'dan 'hakime saygı' açıklaması
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK), Eskişehir 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'ndeki bir duruşmada, Eskişehir Baro Başkanı Avukat Rıza Öztekin'in mahkeme salonuna gelerek, hakimle tartışmasına ilişkin yapılan açıklamada, "Yargılamayı sevk ve idare eden hakime gösterilen saygı ve nezaket, yargılama makamına duyulan saygının gereğidir" denildi.
HSYK'dan yapılan yazılı açıklamada, "Eskişehir Baro Başkanlığı'nın konuya atfen yapmış olduğu basın açıklaması ve mahkemelere yönelik zaman zaman yaşanan haksız tutum ve davranışlar nedeniyle aşağıdaki açıklamanın yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur" denildi.
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 9'uncu maddesinde, "Yargı yetkisinin Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağı" hükmü ile 138'inci maddesinde "mahkemelerin bağımsızlığına" ilişkin düzenlemenin hatırlatıldığı açıklamada, "Diğer taraftan, hem 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda hem de 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda, yargılamayı hakimin sevk ve idare edeceği, duruşma düzeninin bozulmaması için gerekli her türlü tedbiri alacağı, duruşma sırasında uygun olmayan tutum ve davranışta bulunanlara ilişkin olarak da hakim tarafından kanunlarda yazılı hükümlere göre gereğinin yerine getirileceği açıkça belirtilmiştir. Yine, hem Hukuk Muhakemeleri Kanununda hem de Ceza Muhakemesi Kanununda, hüküm fıkrasının açıklanmasını, 'duruşmada bulunan herkesin ayakta dinleyeceği' duraksamaya yer vermeyecek şekilde düzenlenmiştir" ifadelerine yer verildi.
Açıklamada ayrıca, Türkiye Barolar Birliği meslek kurallarında, avukatların mesleğin itibarını zedeleyecek her türlü tutum ve davranıştan, salt ün kazandırmaya yönelen her türlü gereksiz davranıştan titizlikle kaçınmaları gerektiği, hakim ve savcılarla ilişkilerinde karşılıklı saygı içerisinde hizmetin özelliklerinden gelen ölçülere uygun davranmak zorunda olduklarının düzenlendiğine dikkat çekildi. Avukatların "Rolüne Dair Temel Prensiplerde" yani Havana Kuralları'nda, avukatların görevlerini yerine getirirken, hukuka ve hukukçuluk mesleğinin kabul görmüş standartlarına ve ahlaki kurallarına uygun biçimde serbestçe ve özenle hareket edeceklerinin de düzenlendiği belirtildi.
Avrupa'da "Avukatlık Mesleğine İlişkin Temel İlkeler Tüzüğü"nde de, avukatların, mahkemeye karşı gerekli saygı ve nezaketi göstereceğinin vurgulandığına işaret edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Yargının kurucu unsurlarından olan savunma makamını temsil eden avukatlarımızın, hukuka ve hukukçuluk mesleğinin kabul görmüş standartlarına ve ahlaki kurallarına uygun biçimde, serbestçe ve özenle görevlerini yerine getirmeleri gerektiği kuşkusuzdur. Bu şekilde görevlerini yerine getirmeye çalışan avukatlarımızın bağımsız savunma yapmalarının engellenerek suç işlenmesi durumunda, işlenen bütün suçlarda olduğu gibi, Cumhuriyet savcılıklarımız ve mahkemelerce kanuni gereğinin yapılacağı da açıktır.
1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 97'inci maddesinin 6. Fıkrasında baro başkanına tanınan yetkinin; mahkemeye karşı gösterilmesi gerekli saygıyı göstermemeyi, yargılama faaliyetini engellemeyi, hukuka aykırı davranmayı, duruşma salonunda bağırarak konuşmayı, meslektaşlarını hukuka aykırı şekilde davranışta bulunmaya çağırmayı içermediği açıktır. Kaldı ki bu yetkinin, meslek vakarına uygun şekilde, yasal yollara tevessül edilerek kullanılması gerektiği hususu ise özellikle hukukçular için izahtan varestedir. Yargılamayı sevk ve idare eden hakime gösterilen saygı ve nezaket, yargılama makamına duyulan saygının gereğidir. 'Adli gelenek' haline gelen bu saygı ve nezaketin güzel örneklerini kendi tarihimizde ve birçok ülkede görmek mümkündür. Amerika Birleşik Devletlerinde, hakimlerin duruşma salonuna girerken ve çıkarken orada bulunan herkesin ayağa kalkması, İngiltere'de avukatların duruşma salonundan çıkarken hakime karşı arkalarını dönmemek amacıyla geri geri çıkmaları bu güzel geleneğin tezahürleridir. Dün olduğu gibi bugün ve yarın da, adaletin tecellisi için fedakarca çalışan yargı ailesinin mensupları olan hakim, savcı ve avukatlarımızın, kanuni yetki ve sorumlulukları çerçevesinde, karşılıklı saygı ve nezaket içerisinde görevlerini yerine getirmeye devam edecekleri kuşkusuzdur."