Kiracı depozitosunu faizi ile geri alacak
Yeni Kiracılar Yasası, kiracıların depozito adı altında ödediği güvence bedeline çekidüzen veriyor. Buna göre, depozito vadeli hesaba yatırılacak ve faizi kiracının olacak
Türkiye'de ev sahibi ile kiracı arasında zaman zaman ihtilaflara konu olan
depozito sorununa Yeni Kiracılar Yasası ile çekidüzen veriliyor. Ev sahibinin
depozito yoluyla haksız zenginleşmesini engellemeyi amaçlayan Yeni Kiracılar
Yasası'na göre, kiracıların depozito adı altında ödediği güvence bedeli bankada
vadeli bir mevduat hesabına yatırılacak. Faiz geliri de kiracının olacak. Kiracı
evi terkederken evde değerini düşürecek herhangi bir hasar oluşmamışsa, depozitosunu
üç ay içinde faiziyle birlikte geri alacak. Örneğin bin YTL depozito ödemiş
olan bir kiracı, bir yıllık kontrat sonunda evi terkederse (yıllık yüzde 13
net faiz üzerinden) bin 130 YTL, üç yıl sonunda terkederse bin 400 YTL geri
alacak. Kira devam ettiği sürece banka hesabında tutulacak depozitoyu ev sahibi
de kiracı da birbirlerinin izni olmadan çekemeyecek.
Almanya'da da uygulanmakta olan düzenlemenin 2006 yılı başında yürürlüğe girmesi
bekleniyordu. Ama Yeni Kiracılar Yasası şu anda Meclis'te henüz alt komisyona
bile inmemiş olan Yeni Borçlar Kanunu'nun içinde yer aldığı için gecikiyor.
Halen uygulamada ev sahipleri, evde oluşabilecek herhangi bir hasara karşı güvence
olarak aldıkları depozitoyu şahsi ihtiyaçları için kullanabiliyor ve çeşitli
gerekçelerle depozitoyu ödememe yoluna gidebiliyor.
Müstakil olsa hızlı çıkardı
Türkiye'de nüfusun yüzde altmışını oluşturan kiracıların haklarını arayabilmesi
için Antalya merkezli olarak kurulan Türkiye Kiracılar Derneği (Kira-Der) Başkanı
Ali Ulvi Büyüknohutçu, yeni Kiracılar Yasası'nın Türk Borçlar Kanunu içinde
ele alınmasını eleştirdi. Büyüknohutçu "Yasa, bir başka yasaya yama halinde
çıkartılıyor. Borçlar Kanunu bütünüyle tartışıldığı için, uygulama ağustos ayına
sarkacak görünüyor. Müstakil olsaydı yasa daha hızlı çıkardı" dedi. Kira-Der
Başkanı Büyüknohutçu, depozitonun nakden ödenmemesini önererek, kiracıların
üstünde "Bu bir teminat senedidir" ibaresi bulunan bir senet vermelerinin
daha uygun olduğunu söyledi.
Emlakium Yönetim Kurulu Başkanı Resul Medin, geçmişte depozitoların ağırlıklı
olarak döviz cinsinden alındığını, geri ödeme sırasında sözkonusu döviz kurunun
değerlenmesi nedeniyle kiracının fazla mağdur olmadığını söyledi. Medin, "Ancak
TL'deki değerlenme nedeniyle bu durum değişti. Artık dövizi kiracılar da tercih
etmiyor, TL olarak ödemek istiyor. Bu nedenle düzenleme kiracıların haklarını
korumak için uygun" dedi. Resul Medin yeni düzenlemede kira artışının ÜFE'yi
aşamayacağı maddesinin de yer aldığını belirterek, bu konudaki endişesini şu
sözlerle dile getirdi: "Kiracısına fazla zam yapamayacağını anlayan ev
sahipleri başlangıçta kira fiyatını yüksek tutacaktır. Bu da zaten yüksek olan
kiraların daha da yükselmesine neden olabilir" dedi.
TL mevduatı artabilir
Bu arada düzenlemede para biriminin TL olarak kabul edilmesi halinde bankalarda
tutulan TL mevduatlarında artış olması bekleniyor. Dışbank Döviz ve Para Piyasaları
Yöneticisi Kemal Keskin, bu artış konusunda tahminde bulunmak için erken olduğunu
söylerken, "Daha önce de ev sahiplerinin çoğu aldığı parayı döviz cinsinden
bankada değerlendirmeyi tercih ediyordu. Şimdi belki bu yüzden döviz tevdiat
hesaplarından TL hesaplarına bir kayma olacaktır" diye konuştu.
Öte yandan yeni yasayı beklerken, kiracılar mevcut yasalar çerçevesinde de
haklarını koruyabiliyor. Örneğin tüketici yasası depozito ile ilgili sorunların
çözümü için kullanılabiliyor. Ali Ulvi Büyüknohutçu, "Tüketici Yasası'nda
sözleşmedeki haksız şartlar maddesine göre, depozito geri verilmediğinde kiracı
hakkını arayabilir. 4077 sayılı yasanın 4A maddesi de ayıplı hizmet kavramını
düzenliyor, buna dayanarak da işlem yapılabilir" bilgisini verdi. İstanbul'dan
Antalya'ya yerleşen bir kiracının, İstanbul'daki ev sahibinden parasını alamaması
üzerine dernek olarak ev sahibine ihtarname çektiklerini belirten Büyüknohutçu,
"Depozitoyu vermezse yasal süreci işleteceğimizi belirttik. Bir hafta içinde
ev sahibi parayı bankaya yatırdı" dedi.
Depozitonun kullanılabileceği alanlar
* Kiracı kirasını ödememişse
* Elektrik ve su parasıyla ilgili ödeme yapmamışsa
* Evin değerini düşürecek bir hasara neden olmuşsa (Pencere kasası harap olmuşsa,
kapı duvar kırıldıysa, mermer, fayans parçalandıysa gibi) ev sahibi güvence
bedelinin gerekli miktarını kullanabilir. Ancak artanını iade etmek zorundadır.
Depozito bedeli üç aylık kira bedelini aşamaz.
Yeni uygulama Almanya'da da var
Danimarka: Kiracı ev tutabilmek için belediyeden depozit ödemek amacıyla borç
başvurusunda bulunabiliyor. Belediye, kiracının ekonomik ve sosyal durumunu
göz önüne alarak, borç verilip verilmemesine karar veriyor. Ayrıca kiracı, ev
kirasını ödemek amacıyla ev yardımına başvurabiliyor. Belediye dairede kaç kişinin
yaşayacağı, dairenin büyüklüğü, kira miktarı ve hanehalkı geliri gibi ölçütleri
dikkate alarak yardıma karar veriyor. Danimarka'da bir evi kiracıdan da en fazla
iki yıllığına kiralamak da yasal olarak mümkün. Eğer ev sahibi kabul ederse
bu daha uzun bir zaman süresini de kapsayabiliyor.
Almanya: Depozit miktarı yasal olarak üç aylık kira bedelini geçemiyor. Ev
sahibinin bu depozit için faiz ödemesi gerekiyor. Bu nedenle depozit ayrı bir
banka hesabında saklanıyor ve kiracı sözleşmeyi belirtilen süre içerisinde bozup
evden çıktığında yatırdığı depoziti faizi ile birlikte geri alıyor. Ev sahibi
gerekli durumlarda, tespit ettiği onarım masraflarını depozitten düşebiliyor.
Almanya'da kiracı bir eve yüksek kira ödeyip ödemediğini, belediyeler veya kiracı
derneklerindeki kira tablolarından kontrol edebiliyor. Kira tablosunda bir kentte
bulunan farklı konutların kiraları ile ilgili bilgiler bulunuyor. Kira yasal
sınırı geçerse gerektiğinde ev sahibi mahkemeye verilebiliyor.
ABD: Amerika'da daireler özel şirketler tarafından kiraya veriliyor, ev sahibi
ile muhatap olunmuyor. Bir apartman dairesi kiralanırken başvuru sırasında bir
form doldurulması isteniyor. Form doldurulurken başvuru kabul edilsin ya da
edilmesin, 25-30 Amerikan doları ödeniyor. Bu para iade edilmiyor. Depozito
miktarı bir aylık kira olarak uygulanıyor.
Selma Şenol / Referans Gazetesi