Yardıma yeni sınırlama

Hakkı KURBAN

Kamuoyunda pek çok kez tartışma ve davalara yol açan yardım toplama faaliyetlerine ilişkin kriterlerde değişim. İçişleri Bakanlığı tarafından görüş için ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilen taslak, yeni tartışmaların da fitilini ateşleyecek gibi görünüyor.

İşte mevcut kanun ve taslakta değişen o maddeler:

MEVCUT: TSK'nın kendi bünyesi içerisindeki yardım toplama faaliyetleri ile dernekler, sendikalar ve bunların üst kuruluşlarına, spor kulüplerine, mesleki kuruluşlara ve bağış kabulüne yetkili vakıflara üyeleri ve diğer kişilerce yapılacak bağışlar bu kanunun kapsamı dışındadır.

TASLAK: Kurum ve kuruluşların üyelerinden aldıkları aidatlar ve talep edilmeden, malvarlığının bir kısmının veya bütününün bağışlanması ile belirli bir ibadethaneyi yaptırma ve yaşatma amacıyla kurulan dernek veya vakıfların, ibadethanenin ihtiyaçları için ve o ibadethanenin sınırları içinde yürüteceği yardım toplama faaliyetleri bu kanun kapsamı dışındadır.

MEVCUT: Makbuzla, belirli yerlere kutu koyarak, bankalarda hesap açtırarak, yardım pulu çıkararak, eşya piyangosu düzenleyerek, gezi vb. eğlenceler düzenlemek veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tabi tutmuş sistemler kullanmak suretiyle yardım toplanabilir.

TASLAK: Kanunlara aykırı olmamak kaydıyla, kamu yararına uygun olarak ve belirli bir amaç için yönetmelikte belirlenen şekillerde yardım toplanabilir.

MEVCUT: Kamu yararına çalışan dernek ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri İçişleri Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.

TASLAK: Yetkili makamın izni yeterli. Bazı kurum ve kuruluşlar için "bildirimde bulunmak" yeterli görülecek. Başvurulara yanıt verme süresi 2 aydan 30 güne indirilirken, yardım toplama faaliyetinin süresi de 2 yıldan 1 yıla çekiliyor.

DÜZENLEMEDEKİ AMAÇ: DENETİM

ESKİ Adalet Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk, ise düzenlemeyle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:

- METİN yardım toplama faaliyetlerini daha denetimli hale getirmek. Çünkü geçmişte Deniz Feneri Derneğiíyle ilgili tartışmalar yardım faaliyetlerini etkiledi. Başka yardım toplama faaliyetleri konusunda da tartışmalar oldu. Bunların önüne geçmek ve usulsüzlükleri önlemek için de bir düzenleme gerekliydi.

- KAPSAM kısmı daha açık olarak belirtilebilirdi. Mevcut kanunda TSKínın kendi bünyesindeki yardım toplama faaliyetleri ile dernekler açıkça belirtildikten sonra kapsam dışında tutulan ibadethaneler gibi yerler buna eklenebilirdi. Böylesi daha açık ve net olurdu. Ama son dönemde yönetmelikle bunları düzenleme bir moda halini aldı. Orada düzenlenecektir.

- KURBAN derileri, fitre ve zekat toplama konularında da daha önce THK yetkili kılınır ve toplanan miktar bazı kurumlar arasında paylaştırılırdı. Farklı yerlere verilenleri de güvence altına almak ve onların amaca uygun kullanılmasını sağlamak için de bir düzenleme yapılmış görünüyor. İbadethanelerle ilgili kısmın kanun kapsamı dışında tutulması, o amaçla kurulan çok sayıda cami derneklerini vs. rahatlatacak gibi görünüyor. İzin almadan yardım toplayabilecekler.

'KURBAN DERİSİ İZNİ GENİŞLİYOR'

TASLAKTA kurban kesimi, deri toplama ile fitre ve zekat konusunda yenilikler de yer aldı. Bu konuda taslakta şöyle denildi: "Kamu yararı statüsü ile vergi muafiyeti bulunanlar dahil, dernek ve vakıflar, bu kanun çerçevesinde, sosyal yardımda bulunmak ve yetkili makamdan izin almak şartıyla, vekalet yoluyla kurban kesim organizasyonu düzenleyebilir, kurban derisi, fitre ve zekat toplayabilirler. Bu da belli kurumlara tanınan kurban derilerini toplayabilme izninin genişletilmesi anlamına geliyor. Özellikle bazı tarikatlar bu konudaki faaliyetlerine izin verilmemesine tepki gösteriyordu.

Yer alan diğer değişiklikler şöyle:

ÖZEL KİMLİK ÇIKARILACAK: Taslağa göre, kamu yararına organizasyon düzenleyenler, görevliler için "Yardım Toplama Kimlik Belgesi" alınacak.

İÇİŞLERİNE YARDIM: Yeni düzenleme, İçişleri'ne de yeni gelir kapısı aralıyor. Tüzel kişilerce yürütülen yardım toplama faaliyetlerinden elde edilen brüt gelirin yüzde biri, faaliyetin sona ermesinden itibaren 30 gün içinde maliye veznesine yatırılacak. Toplanan yardımdan artan olursa, o miktar da İçişleri bütçesine aktarılacak.

CEZALAR İNDİRİLİYOR: İzinsiz yardım toplayanların cezası 700 TL'den 500 TL'ye, izin verilen yer dışında toplayanların cezası da 500 TL'den 300 TL'ye düşürülüyor.