Adalet Bakanlığının 'nöbet hizmetlerinin yürütülmesine' ilişkin duyuırusu
Sayı : B.03.0.PER.0.00.00.01/5159 02/02/2006
Konu : Nöbet hizmetlerinin yürütülmesi
?????????? CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun nöbet hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin 29.12.2005 tarih ve 904 sayılı kararına rağmen, nöbetin ne şekilde yerine getirileceğine ve nöbet tazminatının ne şekilde ödeneceğine dair tereddütlerin giderilemediği ve çeşitli Cumhuriyet başsavcılıklarının farklı uygulamalarda bulunduğu belirtilerek bu konuda uygulama birliğinin sağlanabilmesi açısından Bakanlığımız görüşü sorulduğu anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununun 5435 sayılı Kanun ile değişik ?çalışma saatleri? başlıklı 54 üncü maddesi ; ?Hakimler ve savcılar, haftalık çalışma süresi ve günlük çalışma saatleri yönünden Devlet Memurları Kanunundaki hükümlere tâbidirler. Ancak, hizmetin gerekleri ile görevin özelliklerinden doğan hâllerde mesai saatleri dışında ve tatil günlerinde nöbet tutarlar.
Nöbet gün ve saatleri ile nöbet tutanların dinlenme hakları, iş ve kadro durumlarına göre Cumhuriyet savcıları için Cumhuriyet başsavcıları, hâkimler için adlî yargı adalet komisyonu başkanları tarafından, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenecek esaslara göre tespit edilir. Özel kanunlardaki hükümler saklıdır.
Mesai saatleri dışında, genel tatil günlerinde veya hafta sonu tatillerinde bu Madde kapsamında nöbet tutan adlî yargı hâkim, Cumhuriyet başsavcısı, Cumhuriyet başsavcıvekili ve Cumhuriyet savcılarına, karşılığında izin kullanılmasına müsaade edilmeyen ve kesintisiz sekiz saatten az olmamak üzere tutulan her nöbet günü için, il merkezleri ile en son yapılan resmî nüfus sayımına göre nüfusu yüzbinden fazla olan ilçe merkezlerinde 1000, diğer yerlerde 500 gösterge rakamının, adlî yargıda bunlarla birlikte nöbet tutan adlî personele ise bu gösterge rakamlarının yarısının, memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda nöbet ücreti ödenir. Bir kişiye bu şekilde ücret ödenebilecek nöbet sayısı ayda yedi günü geçemez. Nöbet ücreti ödenen günler için adlî personele ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmez. Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tâbi tutulmaz.? hükmünü amirdir.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun 29.12.2005 tarih ve 904 sayılı kararı ile de; ?Şimdiye kadar olduğu gibi adalet hizmetlerini en iyi şekilde yerine getirmek amacıyla mesai saatleri sonrasında nöbet hizmetlerini;
Merkez ve mülhakatta görevli Cumhuriyet savcıları için Cumhuriyet Başsavcılarının,
Merkez ve mülhakatta görevli Hakimler için Adli Yargı Adalet Komisyon Başkanlarının,
Hazırlayacakları nöbet listesine, nöbetin nerede ve ne şekilde tutulacağına ilişkin tespit edecekleri prensiplere uygun olarak yerine getirmelerine,
Hakimlerle ilgili olarak; 1 inci bölge ağır ceza merkezlerinde sadece ceza hakimlerinin, 2 ve 3 üncü bölge ağır ceza merkezleri ile ağır ceza mahkemesi bulunmayan yerlerde ise tüm hakimlerin nöbet listesine dahil edilmelerine,
Müşteki, mağdur, sanık, tanık ve olayla ilgili diğer vatandaşların bekletilmemesi, söz konusu kanunların amaç ve ruhuna uygun hareket edilebilmesi için belirtilen makamlarca gerekli tedbirlerin alınmasına?? karar verilmiştir.
Kanun ve Kurul kararından da anlaşılacağı üzere nöbetin nerede ve ne şekilde tutulacağına ilişkin olarak karar verme yetkisi, merkez ve mülhakatta görevli Cumhuriyet savcıları için ağır ceza Cumhuriyet başsavcılarına, merkez ve mülhakatta görevli hakimler için Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlarına aittir. Nöbet tutulan mahaldeki iş yoğunluğu ve diğer faktörlere göre belirtilen makamlar gerekli tedbirleri alacaktır. Her adliyenin iş yoğunluğu açısından farklı özellikler taşıdığı ve kanun ile de nöbetle ilgili esasların, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından tespit edilen prensiplere göre Cumhuriyet başsavcıları ve adalet komisyonu başkanlarınca belirleneceği hükme bağlandığından Bakanlığımızca nöbet konusunda genel bir karar alınması söz konusu değildir.
Ancak, 01.06.2005 tarihinde ceza hukuku ile ilgili yeni mevzuatın yürürlüğe girmesi, 3005 sayılı Kanunun yürürlükten kalkması, hakimler ve Cumhuriyet savcılarının mesai gün ve saatleri dışında nöbet tutmak zorunda kalmaları ve nöbet işlerinde meydana gelen yoğunluk dikkate alınarak 2802 sayılı Kanunun 5435 sayılı Kanun ile değişik 54 üncü maddesi ile; tutulan nöbet karşılığında nöbet tazminatı ödenmesi benimsenmiştir. Söz konusu ödeme fazla mesai karşılığı yapılan bir ödeme veya genel olarak bütün hakim ve Cumhuriyet savcıları ile adalet personelini kapsayan bir iyileştirme zammı niteliğinde değildir. Bu sebeple nöbet hizmeti dışında mesai sonrası ve tatil günleri yapılan kısa süreli çalışmalar için nöbet ücreti tahakkuk ettirilemeyeceği açıktır. Mesai gün ve saatleri dışında, genel tatil günlerinde veya hafta sonu tatillerinde 2802 sayılı Kanunun 54 üncü maddesi çerçevesinde nöbet tutan adli yargı hâkim, Cumhuriyet başsavcısı, Cumhuriyet başsavcıvekili ve Cumhuriyet savcılarına karşılığında izin kullandırılmasına müsaade edilmeyen ve kesintisiz sekiz saatten az olmamak üzere fiilen tutulan her nöbet günü için nöbet ücreti ödenmesi esastır. Nöbet listeleri düzenlenirken 5435 sayılı Kanunla yapılan değişikliğin yürürlüğe girmesinden önce, 01.06.2005 tarihi ile 29.12.2005 tarihleri arasında kaç kişiyle ve ne şekilde nöbet tutuluyor ise bu tarihten sonrada benzer şekilde hareket edilerek nöbet tutulması gerektiği izahtan varestedir.
Bu çerçevede 2802 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde yer alan hâkim tanımı da dikkate alınarak nöbet listesine dahil edilmeleri ve fiilen nöbet tutmaları kaydıyla ağır ceza mahkemesi başkanları, Cumhuriyet başsavcıları, birinci bölge ağır ceza merkezlerindeki hukuk hâkimleri dışında kalan hâkimler, Cumhuriyet savcıları ve nöbet hizmetlerinin aksatılmadan yürütülmesi için nöbete kalması gerekli adalet personeline fiilen tuttukları nöbet karşılığında izin kullandırılmasına müsaade edilmeyen her nöbet için ücret ödenebilecektir. Ancak fiilen nöbet tutulmadan yada nöbeti 29.12.2005 tarihinden önceki esasları zorlayarak daha çok sayıda kişiye tutturarak nöbet ücreti tahakkuk ettirilmesinin her şeyden önce hâkim ve Cumhuriyet savcılığı sıfatının saygınlığı ile bağdaşan bir davranış olmayacağı ve sorumluluk gerektireceği düşünülmektir.
Zamanında ödenek planlaması yapılabilmesi amacıyla 2005 yılı aralık ayı nöbet çizelgesi ile daha sonra hazırlanacak nöbet çizelgelerinin ayda bir Bakanlığımız idari ve mali işler dairesi başkanlığı levazım taşra şube müdürlüğünün [email protected] adresine elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir.