Oy kullanırken neye dikkat edilmeli?

Şerife Güzel

Seçmenin, sandığa gidip oyunu kullanması kadar, sandığa giden seçmenin oyunu kurallara uygun kullanması da büyük önem taşıyor. Uzmanların bugüne kadar seçimlerde ortaya çıkan "geçersiz" oyların sayısıyla ilgili yaptığı tespitlere göre bazı seçimlerde "geçersiz"lerin oranı, çok iddialı şekilde meydanlara çıkan bazı partilerden daha yüksek bir oy oranına ulaşıyor. Hatalı oy kullanılması nedeniyle 30 Mart yerel seçimlerinde yaklaşık 2 milyon oy geçersiz sayıldı. Türkiye'nin yaşadığı son dört seçime ilişkin yapılan analizlere göre her seçimde, geçersiz oyların sayısı bir milyona yaklaşıyor. Geçersiz oy sayısının tavan yaptığı seçim ise, 30 Mart 2014 yerel seçimleri. 40 milyon seçmenin oy kullandığı 2009 seçimlerinde 943 bin, 43.9 milyon seçmenin oy kullandığı 2011 seçimlerinde 973 bin olan geçersiz oyların sayısı, 46.9 milyon seçmenin oy kullandığı 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde 2 milyonu aştı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise kullanılan 41 milyon oyun 737 bini geçersiz sayıldı.

Barajı bile etkileyebiliyor

Uzmanlar, 7 Haziran seçimlerinde de 1 milyon dolayında geçersiz oy olacağı tahmininde bulunuyor. Seçimlerde uygulanan yüzde 10 barajı, geçersiz oylar çıkarıldıktan sonra kalan geçerli oylar üzerinden hesaplanıyor. Dolayısıyla "geçersiz oy"lar, seçim barajında etkili oluyor. Örneğin 50 milyon seçmenin kullandığı oylardan geçersiz oylar çıkarılarak baraj oranı hesaplanıyor. Yani bir milyon geçersiz oy, kullanılan 50 milyon oydan düşülecek ve baraj hesaplaması 49 milyon oy üzerinden hesaplanacak. Böylece bir partinin barajı aşması için gerekli olan oy sayısı daha da düşmüş oluyor. Örneğin 50 milyon oy firesiz kullanılırsa HDP'nin barajı geçmek için 5 milyon oy alması gerekiyor. Yüzde on barajı 1 milyon gerçersiz oy olduğunda 4.9 milyon oyla geçilmiş oluyor. Böylece daha az oyla baraj aşılmış olacak.

En büyük hata mühür ile..

Uzmanların tespitlerine göre oyunu kullanmak için kabine giren vatandaş, oy kullanırken en çok, "mekanizmalı mühür" nedeniyle hata yapıyor. Mührün üst kısmında yazan "evet" yazısının oy pusulasına basılacağını düşünen çoğu vatandaş, pusula yerine "elini" mühürlüyor. İkinci etken, sandık kurulu başkanlarının bilgisizliği. YSK'dan, mühürlü olarak gelen pusula ve zarfların, sandık kurulu başkanları tarafından tekrar mühürlenmesi gerekiyor. Ancak bazı sandık kurullarında bu mühür basılmadığı için, vatandaşın düzgün kullandığı oylar da,

YSK Başkanı: Mükerrer kayıt yok

Bu arada Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, seçime 4 gün kala hazırlıklar hakkında bilgi verdi. Seçimlerin güvenli olduğunun altını çizen Güven, "Vatandaşlarımız rahat olsun" dedi. Listelerde mükerrer kayıt olmadığını da ifade eden Güven, "İki kez aynı T.C. kimlik numarasını sistem kabul etmez" diye konuştu. Güven, Suriyelilere oy kullandırılacağı iddialarına ise "Yabancılara verilen 9'lu rakamlarla bu mümkün değil" dedi.

ÜNİVERSİTELERE SEÇİM TATİLİ

Yükseköğretim Kurulunca (YÖK), 7 Haziran milletvekili seçimlerinde, öğrencilerin memleketlerinde oy kullanabilmelerine olanak sağlamak için, 5-9 Haziran'da üniversitelerin tatil edilmesine karar verildi. YÖK'ün bu kararı, özellikle öğrencilerden gelen talepler doğrultusunda aldığı öğrenildi. İlk ve orta dereceli okullar da 8 Haziran Pazartesi günü tatil edildi.

PEK ÇOK BAŞKAN BİLMİYOR

Yasaya göre, oyun geçersiz olması için, oy pusulasının enine doğru birden fazla mührün olması gerekiyor. Oysa, bir parti için ayrılmış olan bölümde yukarıdan aşağıya doğru birden çok mührün basılması sorun oluşturmuyor. Ancak bu detay, pek çok sandık kurulu başkanı tarafından bilinmediği için, mühür için ayrılan alanın dışına taşan her pusula, henüz ilçe seçim kuruluna iletilmeden geçersiz sayılıyor.