Türk tavuğu Irak'a transit gidecek

En büyük ihracat pazarını Habur Sınır Kapısı'nın bir süre kapanması ve Kuzey Irak'taki kuş gribi nedeniyle kaybetmeyle karşı karşıya kalan beyaz etçiler yeni bir formül buldu. Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Başkanı Sait Koca'yla bir araya gelerek sektörün durumunu konuştuk. Koca, "Merkezi Irak'a transit geçiş için altyapı oluşturduk. Başlıyoruz, böylece 2016 için pazarı kaybetmemiş olacağız" diyor.

2015 sektörünüz açısından nasıl geçti?

Türkiye'nin kanatlı et ihracatı giderek büyüyor. 2000'li yılların başında 10 bin tonlar seviyesinde olan ihracat, 2014'te 431 bin tona çıktı. 2015'te ihracat miktar bazında yüzde 17 azaldı. Parasal bazda da düşüş yüzde 32'yi buldu. Burada kuş gribi ve jeopolitik sıkıntılar etkili oldu. Döviz kurlarındaki yüzde 40'lar seviyesine ulaşan artış yem maliyetlerini yükseltti. GDO bulaşıklığı nedeniyle hammadde ithalatında ciddi aksamalar yaşandı. Kuş gribi vakaları piliç eti sektöründe görülmese de ihracat tamamen durdu. İç pazarda çok az olumsuzluk yaşandı. Kuş gribiyle ilgili sıkıntı bittikten sonra en büyük pazarımız Irak'a ihracat kesildi. Sektör ihracatın yüzde 80'ini Irak'a yapıyor. Kapı kapanınca ciddi sıkıntıya girdik. Sınır açıldıktan sonra bu kez Kuzey Irak'ta kuş gribi çıktı. Biz ihraç ürünü oraya gönderiyoruz. Oradan iç nakliyeyle tüm Irak'a dağılıyordu. Irak Merkezi Hükümeti oradan et alımını durdurdu. Bu da bizi vurdu. Şimdi Bağdat'a direkt mal göndermek için uğraşıyoruz.

Ne yapacaksınız?

Merkezi Irak Hükümeti bazı denetlemeler istedi. Onlar tamamlandı. Şimdi Irak'a transit geçiş yapılacak. Dolayısıyla en önemli pazarımız tekrar canlanacak. Birkaç TIR yüklendi. Bu yıl geçen yılki ihracatımızı yakalamayı umut ediyoruz.

Rusya'nın beyaz ete kısıtlama kararı alması sektörü nasıl etkiledi?

Çok fazla etkilemedir Rusya'ya ihracatımız çok büyük miktarlarda değildi. Mesela, geçen yıl 12 ayda Rusya'ya 8-10 milyon dolar ihracat yapmışız. Biz Irak'a sadece bir kalemde bu ihracatı gerçekleştiriyoruz. En büyük pazar dediğim gibi Irak. Ondan sonra Suriye, Libya ve Türk Cumhuriyetleri. Hedefimiz yeni pazarlar. Suudi Arabistan ciddi bir ithalatçı. Yılda 900 bin ton civarında ihracat yapıyor. Yasal anlamda da bir sıkıntı yok. Ağırlıklı Brezilya'dan ithalat yapıyorlar. Hükümetin Suudi Arabistan pazarına girmek için elimizden tutmasını bekliyoruz. Pazara girişte bize yardımcı olurlarsa daha sonra biz kalitemizle helal kesimimizle orada tutunuruz.

KUŞ GRİBİ İÇİN BÖLGESELLEŞTİRME UYGULANSIN

Sektör kuş gribi vakaları için ne tür önlemler alıyor? Geçen yıl birkaç bölgede çıkan vakalar tüm sektörü etkiledi. 2 ayda ihracatımız 40 bin ton azaldı. Türkiye'den mal gitmeyince ithalatçı ülke de sıkıntıya giriyor. Bizde de mal ihraç edilmeyince iç pazara veriliyor. Bu da rekabetçi fiyat nedeniyle zarar etmemize neden oluyor. Kuş gribi konusunda dünyada uygulanan bölgesel uygulamalara geçilmesi gerekir. Bu uygulama AB ülkelerinde de var. Bakanlık da üzerinde çalışıyor. Örneğin İsrail'de bu uygulama var. İsrail 6 bölgeye ayrılmış durumda. Bir yerde kuş gribi vakası çıktığında o bölge dışındaki yerlerden ihracat devam ediyor. Diyelim ki, Türkiye'de Kastamonu'da kuş gribi vakası görüldü. Bölgeselleştirme uygulaması olsa, sadece oradan ihracat kesilir. Balıkesir'de devam eder. Bizim de kaybımız daha az olur. Bölgeselleştirme ihracatın can damarıdır. O yüzden bir an evvel bu uygulamanın ülkemizde de gerçekleştirilmesi lazım.

ETTE İTHALAT BİZİ DE ETKİLER

Kırmızı ette tavan fiyat ve ithalat etkiliyor mu? Arada çok fiyat farkı var. Tavan fiyatla gelecek 3-5 liralık indirim ya da artış bizim sektörü etkilemez. Ancak ithalat için aynı şeyi söyleyemeyiz. İthalat olursa biz de etkileniriz.

AB'ye ihracat ne durumda?

AB'ye ihracat için her türlü tedbiri aldık. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın bazı teknik şartları yerine getirmesini bekliyoruz. Bunun ardından AB ülkelerine ihracat başlar.