TÜBİTAK kayıp elektriğin peşine düşüyor

GÖKSEL YILDIRIM

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), ülkede üretilen elektriğin iletim-dagıtım asamasında kaybolmasının önüne geçmek için çalışma başlattı.

TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı, Öncelikli Alanlar Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında, elektrik şebekeleri icin super iletken malzeme ve teknolojilerin geliştirilmesi ve desteklenmesi için harekete geçti.

Kurumun bu alana yönelmesinde Türkiye'de uretilen elektrigin onemli bir kısmının iletim-dagıtım asamasında kaybolması etkili oldu. Bu kayıplar önemli oranda iletim ve dagıtım sistemlerinde kullanılan kablolar ve donanımlardan kaynaklanıyor.

Gelismis ulkelerde ise bu kayıplar daha dusuk seviyelerde kalıyor. Bunun nedeni, gelistirilen malzeme ve teknolojilerin, elektrik iletim-dagıtım sistemlerine entegre edilmesi olarak gösteriliyor. Ayrıca kayıp oranlarının daha da azaltılması icin calısmalara devam ediliyor.

Enerji talebi surekli artan ve enerji konusunda yurt dısına onemli olcude bagımlı olan Türkiye'de de bu malzeme ve teknolojilerin gelistirilerek kullanılmasına ihtiyaç bulunuyor. Elektrik sebekelerindeki kayıpları azaltacak, basta super iletkenler olmak uzere alternatif malzemelerin ve ilgili teknolojilerin gelistirilmesi Türkiye için büyük önem taşıyor.

TÜBİTAK söz konusu amaçlara yönelik şu konulardaki araştırma projelerine destek verecek:

"- Yuksek verimlilige sahip, elektriksel direnci mevcutlara gore daha dusuk, super iletken ve benzeri malzemeler gelistirilerek orta gerilim (OG), alcak gerilim (AG) transformatorlerinde ve/veya OG/AG hatlarındaki verimlilik performanslarının belirlenmesi.

- Isıl iletkenligi ve dielektrik kırılganlıgı yuksek yalıtkan malzemeler gelistirilerek OG/AG trafolarındaki verimlilik performanslarının tespit edilmesi.

- Dagınık ve duzensiz kaynaklardan gelen enerjiden kaynaklı hatalı akımları sınırlayıcı teknolojiler gelistirilerek OG/AG hatlarındaki verimlilik performanslarının belirlenmesi.

- Iletim hatlarında ve/veya guc sistemlerinde kullanılma potansiyeli olan super iletken ve benzeri malzemelerin sogutulmasına yonelik yenilikci teknolojilerin gelistirilmesi."