Tümörün yeri değil türü önemli

DİDEM SEYMEN

Yakın bir süre öncesine kadar kanserler neredeyse tamamen ilk kez görüldükleri organ ya da yerine göre kategorize ediliyordu (örneğin meme, kolon, kan, cilt ve akciğer kanseri gibi). Ancak bilim insanları, DNA'da kanser büyümesini tetikleyen değişimlerin olduğunu ve hatta bu farkların aynı kanser tipi içerisinde de bulunduğunu keşfetti. Aynı zamanda, birden fazla kanser türünde ortak olarak görülen genomik modelleri de tespit etti. Yani bugün bazı kanserler, genomik farklılıkları veya temel benzerlikleri sayesinde daha doğru bir biçimde kategorize edilebiliyor. Amerika'nın Boston eyaletinde faaliyet gösteren Foundation Medicine (FMI), bu kapsamlı genomik profil ya da moleküler bilginin elde edilmesini sağlıyor. Hekimlere karar alım süreçlerinde destek olmak üzere bu bilginin anlaşılır bir format ile sunulmasına yönelik önemli bir ihtiyaca yanıt vermeye odaklanıyor. Roche, 2015'te FMI'ın yüzde 56.3'lük hissesini satın aldı. Bu iş birliği ile Roche, FMI'a Amerika dışında her ülkede ticari faaliyetlerini yürütmekte yardımcı oluyor. FMI Türkiye, İnfogenetik ismi altında 1 Mayıs itibariyle bağımsız tüzel bir işletme olarak faaliyet göstermeye başladı. Biz de Boston'da FMI'ın ne olduğunu ve neler yaptıklarını; Klinik Onkoloji Çözümleri Genel Müdürü David J. Daly ve Biofarma Operasyonları Başkanı Melanie Nallicheri ile konuştuk...

HEDEFE YÖNELİK

Foundation Medicine (FMI) ne zaman, hangi amaçla kuruldu?

FMI, kanserin karmaşık doğasını mümkün olduğunca sadeleştirme fikrinden yola çıkarak, rutin kanser tedavisine en yenilikçi bilimsel ve teknolojik gelişmeleri dahil etmek amacıyla 2010 yılında kuruldu. 2013 yılında halka arzını gerçekleştirdi. FMI, geçerliliği tescil edilen ilk moleküler bilgi platformudur. Son beş sene içinde neredeyse kanser üzerine yapılan 400 bireysel çalışmaya destek verdik.

FMI'da tam olarak ne yapılıyor?

FMI'a hekimin hastadan çıkardığı tümör ulaştırılıyor. Tümörün yeri biliniyor elbette ama önemli olan yeri değil, bu tümörlerin türü. Mesela kolon kanserli bir hastanın tümör türü meme kanserinde görülen bir türde olabiliyor. O zaman o tümöre yönelik, kişiye özel kanser tedavisi önerilebiliyor. FMI'a gönderilen ve patolojik incelemeden sonra türü öğrenilen tümör için hekime bir tedavi protokolü de sunuluyor. Eğer o tümörün türüne yönelik henüz bir tedavi yöntemi yoksa, o zaman hekim hastasını yönlendirsin diye klinik çalışmaları belirliyoruz.

Bugüne kadar kaç kişiye bu testlerden yapıldı?

Test yapılan kişi sayısı yaklaşık 110 bine ulaştı.

Tüm dünyadan hastalar bu testler için Boston'a mı başvuruyor? Test süreci nasıl işliyor?

Hasta bilgileri hekim aracılığıyla FMI'a gönderiliyor ve sonuçlar da hekime gidiyor. Hastalar kendi imkanlarıyla da gönderebiliyorlar ama mutlaka hekimin sürece dahil olması gerekiyor.

TÜRKİYE'DEN 200 HASTAYA YAPILDI

Bugüne kadar 110 bin hastaya testyapıldığını söylediniz. Bunlardan kaçtanesi Türkiye'den?

2014'den bu yana kadar Türkiye'denyaklaşık 200 hastanın profili çıktı. Bu sayıgerçekten çok az. Ama Türk insanları en iyiilaca erişim hakkına sahip. Daha çok insanaulaşmayı başaracağız diye düşünüyorum.

Kimler bu test için başvurabiliyor?

Bir hastanın bu testi yaptırabilmesi içinbir doktorun onu size reçete yazar gibi yazmasıgerekiyor. Tümörüolan her hastaya yapılabilir.O kadar fazla kanser türüylekarşılaşıyoruz ki; akciğer,karaciğer, böbrek... Ne kanseriolduğu önemli değil,önemli olan tümör...

Patolojik örneklerialınan tümörün Boston'amı gelmesi gerekiyor?

Evet. Bugün dünyadakibütün numunelerinsüreç için buraya gelmesilazım. Ama alternatif biryer olarak Ağustos ayındaAlmanya'daki laboratuvarımızfaaliyete açılacak.Ama bugünün imkanlarıylaaslında laboratuvarın neredeolduğu önemli değil. Birgecede numune bize ulaşıyor.Mesafe, bizim numunelere erişimimizeengel değil.

SONUÇLAR 14 GÜNDE ÇIKIYOR

Sonuçlar ne kadar zamanda çıkıyor?

Numunenin laboratuvara ulaşmasınıtakiben 14 gün içerisinde test sonuçlanıyor.

Bu sonuçlar ne işe yarıyor?

Biz hekimlere tüm bilgileri veriyoruz.'Eğer mevcut bir tedavi yöntemi yoksa hastanızıklinik çalışmalara yazdırabilirsiniz'diyerek onun bilgisini de içeren bir hizmetsağlıyoruz. Bir ortaklık anlaşması yaptığımızdasadece size bu verileri sağlayacağızsonrasında yokuz gibi bir şey yok.Hizmet de veriyoruz. Son olarak da CompanionDiagnostics yani destek tanı diyebir sistem var. Mesela yumurtalık kanseriolan hastaların arasında kimler bizim ortağımızınilacını alsın? Spesifik genetik değişikliktestini yaptırsın? Hangisi tavsiye ediliyor?Hangisini seçsinler ki bu tedavi, builaç kullanılabilsin? Bu bilgileri de verebiliyoruz.Nasıl bilecek doktorlar bu kadar bilgiyi?İşte biz o kadar açık bilgiler veriyoruzki, doktorun kafasında tedaviyi netleştiriyoruz.

NE KADAR FAZLA FİRMA O KADAR BAŞARI DEMEK

Siz bu sonuçları yazarken tümilaç firmalarına karşı aynı mesafedemisiniz?

Bizim odaklandığımız şey kansertedavisi ve kanser gerçekten karmaşıkbir hastalık. Alanında lider kanserilaçları üreten firmalarla ortaklık yaparakgerçekten bir etki yaratabilirizdiye düşünüyoruz. Hepsi çok farklıalanlarda çalışıyorlar ve hepsinin çokfarklı yeni tedavi alanları var. O yüzdenne kadar fazla şirketle çalışırsak, okadar faydalı oluruz diye düşünüyoruzkanser tedavisinde.

Hastalardan ciddi miktarda veritopluyorsunuz. Fikri mülkiyetin korunmasınınasıl sağlıyorsunuz?

Sadece bir numarayla... Kimse onumunenin hangi hastaya ait olduğunubilmiyor. Paket geliyor. Etiketleniyor.İsim asla kullanılmıyor. Barkod sistemiylenumune laboratuvara giriyorve tüm işlemler o numara üzerindenyapılıyor. Kimse hastayı tanımıyor.

KANSER KRONİK BİR HASTALIĞA DÖNÜŞECEK

FMI'ın hedefleri nedir?

Dünyadaki bütün kanser hastalarınıdoğru ilaç tedavisi için zaman kaybetmedengerekli olan bütün bilgiyeerişmelerini sağlamak. Zaten günümüzdekanserli hastalar eskisine göredaha fazla yaşıyor. Bizim hedefimiz,10 sene sonra kanseri aynı bir diyabetgibi kronik bir hastalık olarak ele almak.Şeker hastaları da o hastalıklayaşamayı öğreniyorlar ve hayatlarınaöyle devam ediyorlar. Kanserli hastalarındakendi hastalıklarını kontrolaltında tutup bununla yaşayabilmesiyani kanseri kronik bir hastalık halinegetirmek ve tedavi etmek hedefimiz.Umuyoruz ki dünyadaki diğer kanserhastaları gibi Türkiye'deki kanserhastaları da bu testlerden haberdarolurlar.

İleride kanserden daha kötü vekarmaşık bir hastalıkla karşılaşacakmıyız?

Kullandığımız teknoloji ve bu teknolojiyikesitler haline getirmek birçokhastalıkta kullanılabilecek bir teknoloji.İleride başka hastalıkların da tedavisineışık tutabilecek bir teknolojiyesahibiz artık.

SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?

1- Hasta örneği FMI'a ulaşır.

2- Pataloglar örneği değerlendirir.

3- Örnek DNA izolasyonuna hazırlanır.

4- DNA izolasyonu yapılır.

5- DNA dizilimi (NGS) tamamlanır.

6- DNA veri analizi tamamlanır.

7- Tıbbi raporlar hazırlanır.

8- Sonuçlar doktora ulaştırılır.