Askeri yargıda tartışma

Genelkurmay Askeri Mahkemesi'nin, hukukçu olmayan subayların askeri mahkemelerden çıkarılması başvurusu tartışma yarattı. Mevcut durumu savunanlar, 'Subaylar, kışla yaşantısını bildiği için kalmalı' diyor

Genelkurmay Askeri Mahkemesi'nin, Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu ile Askeri Hâkimler Kanunu'ndaki üç kritik maddenin iptal edilmesini istemesi, askeri yargıyla ilgili bağımsızlık tartışması yarattı.

Bunlardan ilkinde, Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde yer alan "Askeri mahkemeler iki askeri hâkim ve bir subay üyeden kurulur" hükmündeki "subay" ifadesinin iptal edilmesi talep edildi. Bu kabul edilirse, askeri mahkemelerde sadece hukukçu subaylar görev yapacak.

Askeri Hâkimler Kanunu'nun bazı hükümlerinin de iptalini talep eden mahkeme, askeri hâkim subayların rütbe terfii, rütbe kıdemliliği, kademe ilerlemesi yapmalarını temin edecek yeterliliklerinin saptandığı siciller arasından "subay sicil belgesi"nin çıkarılmasını, hukukçu subayların sadece bu yönleriyle değerlendirilmesini talep etti.

'Bağımsızlığa aykırı'

Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptalini istediği üçüncü düzenleme "askeri hâkimlerin nakil ve tayinlerinin diğer TSK mensupları hakkındaki hükümlere göre yapılmasını" düzenleyen madde olan Askeri Mahkeme, bu düzenlemenin yargı bağımsızlığına aykırı olduğunu savundu.

Eski Hava Harp Okulu Öğretim üyesi, Askeri Ceza Yasası Uzmanı Avukat İsmet Polatcan, Yüksek Mahkeme'ye yapılan başvuruları şöyle değerlendirdi:

"Subay üyeler mahkeme heyetlerinde, askeri işleyişe hâkim oldukları için bulundurulur. Bulunma amaçları kışladaki yaşam biçimini bilmeleridir. Bu açıdan orada bulunmaları faydalı.

Ancak AB'ye uyum yasaları göz önüne alındığında heyetten çıkarılması gerekli. Subay üyelerin heyette bulunmasının özellikle komutanların taraf olduğu davalarda küçük de olsa riski bulunabilir. İdeali tamamının hukukçu olması ancak subayların önemli işlevleri de var."

Bilirkişi gibi

Eski Askeri Yargıtay Genel Sekreteri, Avukat Ali Fahir Kayacan, subayın mahkeme heyetinden çıkarılmasına kesin olarak doğru ya da yanlış denilemeyeceğini belirterek şöyle devam etti:

"Subaylar 1963'ten bu yana yargılamalara katılıyor. AİHM, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi heyetinden hukukçu olmayan üyelerin çıkarılması talebini reddetti. Anayasa Mahkemesi'nde, Danıştay'da hukukçu olmayan üyeler var. Zaten subayların yargılamadaki fonksiyonu çok azdır.

Hâkim, kıtadaki yaşantıyı bilmiyor. Subay üyeler, bilirkişiler gibi. Ancak atama usulüyle gelmedikleri için dosyaya hâkim olmayabiliyorlar. Sıkıyönetim mahkemeleri söz konusu olduğunda çıkarılmalarına taraftarım, ama olağan askeri yargılamada faydaları olabiliyor."