İkinci erken seçim olur mu?
şamil tayyar
Cumhurbaşkanı Sezer, yeni anayasa değişikliği paketini veto etti, hükümet ise aynen iadeye hazırlanıyor. Tartışma, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini öngören düzenleme üzerinde yoğunlaştığı için diğer değişiklik konuları mercek altında değil. Oysa, kritik bir düzenleme daha var: Toplantı yeter sayısının 184 olarak kabulü. Eğer sözkonusu bu madde rafa kalkarsa, Anayasa Mahkemesi kararından sonra ortaya çıkan 367 konseptinin acısı, ?kurşun yarası' gibi sonradan daha çok hissedilecektir.
Anlatalım. 22 Temmuz seçimlerinden sonra ilk iş, Cumhurbaşkanlığı değil TBMM Başkanlığı seçimidir. Prosedür şöyle: Meclis, en yaşlı üyenin başkanlığında toplanacak sonra yeni başkanın seçimine geçilecek. Yeni meclis yönetimi oluştuktan sonra Cumhurbaşkanlığı için 30 günlük takvim işlemeye başlayacak. Bu sürenin 10 günü adaylık, kalan bölümü seçim süresidir. Yine Cumhurbaşkanı seçilemezse, anayasa gereği ?derhal' erken seçim seçime gidilecek.
Yeni oluşacak meclis tablosunda tek partinin 367 çoğunluğuna ulaşması neredeyse imkansız gibi. Hele, çok partili meclis aritmetiğinde. Maalesef, hukuk zorlamasıyla 184 sayısına ulaşanlara meclisi kilitleme yetkisi verildiği için erken seçim yeni meclisin de gündemine girecektir.
Denebilir ki, durum bu kez farklı. Milletvekilliği emekliliğinden yararlanmak için yeni seçilen bazı milletvekilleri, seçildikten 3 ay sonra seçimlere girmek istemeyeceği için gizli oylamada farklı oy kullanabilir. Öyle ya, milletvekili emekliliği için en az 2 yıl vekil olarak kalmak gerekiyor.
Buraya kadar tamam. Daha önemlisi, yukarıda belirttiğim ama bu bölüme sakladığım konu var: TBMM Başkanlığı seçimi. Çankaya tartışmasından önce yeni meclisin başkanını seçmesi gerekiyor. Onun için de 367'ye ihtiyaç var. Çankaya Deniz'inde boğulur muyuz bilmem ama önce dereyi geçmek zorunlu. TBMM Başkanı Bülent Arınç, bu endişeye katılıyor: ?Yeni dönemde önce meclis başkanının seçilmesi lazım. Orada da 367 aranacak. Ondan sonra Cumhurbaşkanlığı seçimine geçilecek. Anayasa Mahkemesi'nin kararı meclisi zora sokmuştur.'
Milletvekili adaylarına duyurulur: Burası Türkiye. İkinci erken seçim ihtimalini de düşünüp, çıkından bir kenara kara gün için ayırın.
Korktuğu Bakkal'ın başına geldi
Daldan dala atlamak istemem ama yukarıda ?Burası Türkiye' deyince aklıma Gençlerbirliği'nin sözleşmesi feshedilen teknik adamı Mesut Bakkal geldi. Fesih kararından iki gün önce Ankara büromuzda sohbet ediyorduk. Yanında menajeri de vardı. Sohbetin bir bölümünde sordum: ?Hocam, yeni dönemde takımın başında mısınız? Ne yaptınız?' Bakkal mesuttu: ?15 gün önce yeni sözleşme imzaladım, gelecek sene de buradayım.' Keyifli görünce takıldım: ?O yüzden mi neşelisiniz? Sözleşmeyi imzaladınız, parayı cebe koydunuz...'
Dostumuz birden ciddileşti: ?Yok öyle Şamil Bey. 15 gün önce sözleşme yeniledim ama burası Türkiye. Ne olacağı belli olmaz.' Bu kez biz güldük.
İki gün sonra bir haber: Mesut Bakkal, Gençler'den ayrıldı. Adam haklı çıktı. Burası Türkiye. Sayın müstakbel vekillerim, moralinizi bozmak gibi olmasın, arz ederim.
Şimdiden 6 parti Meclis'e girdi gibi
Bir yazımda ?Anketlere inanmayın ama anketsiz de kalmayın' demiştim. Basına yansıyan tüm kamuoyu yoklamalarına bakarsanız, tamamında barajı aşması kesin gözüken iki parti var: AK Parti ve CHP. Bir kısım anketlerde bu iki partiye MHP ve DP ekleniyor. MHP ve DP, barajı aşarsa da baraj altında kalırsa da sürpriz sayılmaz. 4 Haziran'da YSK'ya teslim edilecek aday listesi ve propaganda sürecinin de baraj hesaplarında önemli olduğunu belirtelim.
Şimdiden kesin gözüken veriler üzerinden yorumlarımızı sürdürecek olursak; CHP'nin seçim işbirliği, DSP'yi doğal olarak meclise taşıyacak. AK Parti ile beraber bu tablo, 3 partili meclis demektir. Bağımsız adaylar yoluyla meclise girmesi kesin gözüken DTP yi de bunlara ekleyin. Oldu, 4 parti...
SHP, seçimlere katılmayacağını açıkladı. Bağımsız adaylarla yarışma katılma ihtimali yüksek. SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın, ?Düşünüyorum, bağımsız aday olabilirim' dedi. Nereden? Ankara... Son belediye seçiminde 327 bin oy almıştı. YSK verilerine göre, Ankara'dan bir bağımsızın seçilebilmesi için katılım oranına bağlı olarak 60-120 bin arasında oy yeterli.
BBP de karar arifesinde. Muhsin Yazıcıoğlu bağımsız aday olursa, Sivas'tan meclise girebilir. Hesap tutarsa BBP, mecliste 6. parti olarak temsil imkanına kavuşur. DP'den Mesut Yılmaz, CHP'den İlhan Kesici gibi meclise girme ihtimali bulunan siyasilerin muhtemel yeni siyasi oluşumlarını ve baraj eşiğindeki partileri ise henüz hesaba katmıyorum.
Şimdiden 6 parti meclise girdi gibi. Böyle bir atmosferde, hem AK Parti hem CHP, oy oranlarını arttırsa bile milletvekili sayılarının düşmesi kaçınılmazdır. Tabii tüm bunlar kağıt üzerindeki yorumlardır. Asıl olan sandıktır. Halk, sandıkta siyasi ayarı her zaman olduğu gibi en iyi şekilde yapacaktır.