Teziç: 11. cumhurbaşkanını TBMM seçer
Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve CHP'nin iptal başvurularını reddederek cumhurbaşkanını halkın seçmesini öngören Anayasa değişikliğinin halkoylamasına sunulmasının önünü açtı.
Anayasa Mahkemesi, bu kararıyla içtihat değiştirmiş oldu. Anayasa Mahkemesi 1970'de verdiği bir kararla Anayasa değişikliği paketinin tüm maddelerinin ayrı ayrı 2/3 oyla TBMM'den geçirilmesi gerektiğine karar vermişti. Paketin bir maddesinin bile bu çoğunluğun altında bir oyla TBMM'den geçmesinin tüm paketin iptaline yol açacağı biçimindeki içtihadı son kararla değişti.
Kim seçecek?
Anayasa Mahkemesi'nin aldığı son kararın sonuçları ne olacak? 11. cumhurbaşkanını TBMM mi, yoksa halk mı seçecek?
YÖK Başkanı ve Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Erdoğan Teziç, 11. cumhurbaşkanını yeni TBMM'nin seçeceği görüşünde.
Prof. Dr. Teziç, bu görüşünü şöyle açıklıyor:
"Anayasa değişikliği, halkoylamasından evet sonucu çıkmasından sonra yürürlüğe girer. Şu anda Anayasa'nın 102. maddesi yürürlüktedir. 22 Temmuz'da yapılacak seçimle oluşacak yeni parlamentonun ilk görevi bu maddeye göre cumhurbaşkanını seçmektir. 11. cumhurbaşkanı bu madde hükmüne göre seçilecektir. Bu hükme göre de yeni TBMM bir ay içinde 11. cumhurbaşkanını seçmek zorundadır. Eğer bu sürede cumhurbaşkanını seçemezse yeniden seçime gidilir.
Yeni düzenleme
Prof. Dr. Teziç, yeni düzenleme uyarınca halkın, ancak 12. cumhurbaşkanını seçebileceğine dikkat çekiyor. Teziç'in yorumu şöyle:
"Yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesi için halkoylamasıyla kabul edilmesi gerekiyor. Halkoylaması yapılıncaya kadar yeni Meclis 11. cumhurbaşkanını seçerse, yeni düzenleme 12. cumhurbaşkanının seçiminde uygulanabilir. Yeni TBMM, 11. cumhurbaşkanını 7 yıllığına seçecektir. 11. cumhurbaşkanı görev süresini tamamladıktan sonra eğer halkoyuyla kabul edilmiş olursa, 12. cumhurbaşkanını halk seçer."
Fransa örneği
Prof. Dr. Teziç, 11. cumhurbaşkanı TBMM tarafından seçildikten sonra yeni düzenlemenin halkoyuyla kabul edilmesi ve yürürlüğe girmesi halinde görevdeki cumhurbaşkanının görevinin sona ereceği ve yeni cumhurbaşkanını halkın seçeceği yönündeki görüşlerin doğru olmadığını da vurguladı. Teziç, şu açıklamayı yaptı:
"Yeni TBMM, 11. cumhurbaşkanını seçerse 7 yıllığına seçmiş olur. Yeni düzenleme yürürlüğe girse bile görevdeki cumhurbaşkanının 7 yılını doldurması beklenir. Bunun örneği Fransa'da yaşanmıştır. 2000'de Fransa, cumhurbaşkanlığı süresini 5 yıla indiren bir anayasa değişikliği yaptı. Ancak, görevdeki cumhurbaşkanı Chirac'ın 7 yıllık görev süresini bitirmesi beklendi. 5 yıllık uygulama Chirac'ın görev süresi bittikten sonra gerçekleşti."
Geçici 19. madde
Teziç, halkoylamasına sunulacak paketten 6. maddesinde düzenlenen, "Geçici 19. madde" hükmünün ise uygulama kabiliyeti kalmayacağı görüşünü dile getirdi. Bu hükmün, 11. cumhurbaşkanı seçimi için ilk turun, değişikliğin Resmi Gazete'de yayımlanmasından 40 gün sonra yapılmasını öngördüğünü bunun da 29 Temmuz tarihine denk geldiğini belirterek bu hükmün uygulanamaz hale düştüğünü, ortadan kaldırılması için de yeni bir Anayasa değişikliği gerekebileceğini ifade etti.
Uzlaşma
Prof. Dr. Teziç, yeni TBMM'nin uzlaşmayla 11. cumhurbaşkanını seçmesinin isabetli olacağını kaydederek şu yorumu yaptı:
"Yeni TBMM, 11. cumhurbaşkanını seçmez ve yeniden seçime gidilirse, Türkiye sürekli seçim ortamında gergin bir atmosferde kalır. Bu gerginliği gidermenin en sağlıklı yolu 11. cumhurbaşkanının uzlaşmayla seçilmesidir ve 12. cumhurbaşkanının seçimine kadar Anayasa'da daha derli toplu bir değişiklik yapılabilir. Aceleye getirilmiş değişiklikler bugün olduğu gibi hem gerginlik hem belirsizlik yaratıyor. Anayasa düzenlemelerinin daha detaylı çalışmalarla, uzlaşmaya dayalı olarak ve olağan, sakin bir siyasi ortamda yapılması daha doğru ve sağlıklı olur.