Devletin insan haklarına saygısını denetlemek için "halk denetçiliği" geliyor

Adalet Bakanlığı, Halk Denetçiliği Kurumu oluşturulmasına ilişkin bir taslak hazırladı. Denetçiler idarenin insan haklarına ve hukuka uygun görev yapıp yapmadığını araştırarak rapor hazırlayacak

Devletin insan haklarına saygısını denetlemek için ?halk denetçiliği' geliyor. Anayasa'da belirtilen nitelikleri çerçevesinde, her türlü idari işlem, eylem, tutum ve davranışları; insan haklarına saygı ve hukuka uygunluğu incelemek ve araştırmak üzere, ?Türkiye Halk Denetçiliği Kurumu? kurulması için yasa taslağı hazırlandı.

Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan taslağa göre kurum, idarenin insan haklarına saygılı, hukuka uygun görev yapmasını ve kamu hizmetlerinin düzenli yürütülmesini sağlamak üzere denetleme yapacak ve önerilerde bulunacak. Ancak bu tavsiyeler icrai nitelik taşımayacak.

Emir verilemeyecek
Ankara merkezli olacak kurum, bir başdenetçi ve en fazla on denetçi ile uzman, uzman yardımcıları ve diğer personelden oluşacak. Başdenetçiler, görevlerine Meclis'te yemin ederek başlayacak ve 7 yıl boyunca görevde bulunacak. Ancak bir kez daha aynı göreve gelemeyecek.

Siyasilerin yasama, yargının yargılama faaliyetleri, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin sadece askeri nitelikteki faaliyetleri ile mahalli idareler, kurumun görev alanı dışında kalacak.

Hiç bir kişi veya makam, başdenetçiye, denetçilere görevlerini yerine getirirken emir, talimat ve tavsiyede bulunamayacak. Kuruma, gerçek ve tüzel kişiler başvurabilecekler. Başvurular; yönetmelikte belirlenecek şartlara uygun elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilecek. Kurumun inceleme ve araştırma konusu ile ilgili olarak istediği bilgi ve belgelerin temin edilmesinde, özel kanunlardaki yasaklamalara bakılmaksızın verilmesi zorunlu olacak. Ayrıca istenen bilgiler, tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde temin edilecek. Bu süre içinde istenen bilgi ve belgeleri haklı bir neden olmaksızın vermeyenler hakkında başdenetçi veya denetçinin yaptığı başvuru üzerine disiplin soruşturması da açılabilecek.

Ancak, kurum tarafından istenen bilgi ve belgeler devletin güvenliğine, yüksek menfaatlerine veya yabancı devletlere ilişkin ise, başbakan ve ilgili bakan başdenetçiye gerekçesini bildirerek açıklanmamasını ve rapora geçirilmemesini isteyebilecek.

İnceleme ve araştırmasını başvuru tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde sonuçlandırmak zorunda olan kurum, her yıl sonunda, yerine getirdiği tüm faaliyetler ile önerilerini içeren bir rapor hazırlayacak. Bu raporlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) İnsan Hakları Komisyonu'na sunulacak. Kurumun raporu, her yıl şubat ayında genel kurulda başdenetçi tarafından okunduktan sonra, Resmi Gazete'de yayımlanacak ve kamuoyuna duyurulacak.

Sırları açıklayamacaklar
Kurum, açıklanmasında fayda gördüğü hususları da yıllık raporlarının dışında kamuoyuna duyurabilecek.

Başdenetçi, denetçi, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel, siyasi partilere üye olamayacaklar. Halk Denetçiliği Kurumu çalışanları, görevlerini yerine getirirken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, din ve mezhep ayrımı yapamayacaklar, görevleri sebebiyle herhangi bir şekilde öğrendikleri mesleki veya ticari sırları görevlerinden ayrılmış olsalar bile asla açıklayamayacaklar. Bu bilgileri, kendilerinin veya başkalarının yararına kullanmak da yasak. Kurumun bütçesi ise TBMM bütçesi içinde yer alacak. Adalet Bakanlığı hazırladığı yasa taslağını görüş almak için ilgili birimlere gönderdi.

H.O.Tercüman