İstanbul'un trafik analizi... Günde 20 milyon yolculuk yapılıyor!
Sergül Keskin Yolcu
İstanbul Büyükşehir Belediyesince (İBB) Ulaşım Master Planı'na veri oluşturmak amacıyla başlatılan ve 90 bin hane halkı ile anket çalışması yapılarak kent içinde trafik kullanım davranışlarının analiz edildiği "Ulaşım Ana Planı Analitik Etüt ve Model Kalibrasyonu" çalışması tamamlandı.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile İBB tarafından 1997 yılında yapılan ulaşım ana planının yetersiz kalması üzerine İBB Ulaşım Planlama Müdürlüğü 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı kararları doğrultusunda, 2023 hedef yılı için oluşacak ulaşım taleplerini karşılamak amacıyla
yeni ulaşım master planı çalışmalarını başlattı.
Üç aşamadan oluşan çalışmanın birinci aşamasını "Ulaşım Ana Planı Analitik Etüd ve Model Kalibrasyonu" çalışması, ikinci aşamasını "Trafik Üretim Kılavuzu Hazırlanması-Lojistik Altyapı Tespit ve Planlama Çalışması", üçüncü aşamasını da "İstanbul Entegre Kentsel Ulaşım Master Plan Çalışması" oluşturuyor.
İBB'nin bağlı şirketlerinden Boğaziçi İnşaat Müşavirlik A.Ş (BİMTAŞ)
tarafından birinci aşaması tamamlanan çalışmada, İstanbul 5 ayrı bölge altında 464 alt bölgeye ayrıldı. 9 bin hektar alanda 90 bin hanede 263 bin 768 kişi ile görüşülerek yapılan anket çalışmasında, yolculuk türleri, sayıları, süreleri, gelir durumuna göre yolculuk oranları, Avrupa ve Asya yakası arasındaki yolculuk durumu gibi birçok veri saptandı. Çalışma sonucunda, nüfusu 12 milyon 7 bin olan İstanbul'da günde 7 milyon 425 bin 118 kişinin (yüzde 62) yolculuk yaptığı ortaya çıktı. Yolcular, günde 20 milyon 924 bin 133 yolculuk yapıyor. Bu yolculukların 10 milyon 321 bin 875'ini (yüzde 49,3) yaya yolculukları oluştururken, 10 milyon 602 bin 258'ini de (yüzde 50,7) motorlu araçlı yolculuklar oluşturuyor.
ERKEKLER DAHA ÇOK YOLCULUK YAPIYOR
Cinsiyet durumuna göre yolculuk oranına bakıldığında, toplam yolculuk içinde kadınların yaptığı yolculuk sayısı 8 milyon 557 bin 970 (yüzde 40,9) iken, erkeklerin yolculuk sayısı 12 milyon 366 bin 163 (yüzde
59,1) olarak belirlendi. Bu veri, erkeklerin kadınlardan daha fazla
hareket ettiğini gösteriyor.
Gelir gruplarına göre yolculuk oranlarına bakıldığında da 1000 YTL'ye kadar gelir düzeyine sahip düşük gelir grubundakilerin toplam yolculuk içindeki payı yüzde 69, 1000-2000 YTL arası orta gelir grubundakilerin yolculuk payı yüzde 23,5, 2000 YTL üzeri yüksek gelir grubundakilerin yolculuk içindeki payının da yüzde 7,5 olduğu ortaya çıktı.
Bu veri, düşük gelir grubunda olanların daha çok yolculuk yaptığını, yüksek gelirlilerin yolculuk oranının ise az olduğunu ortaya koydu.
Araştırma sonuçları, Avrupa yakasındaki hareketlilik oranının Asya yakasına göre daha fazla olduğu bilgisini pekiştirdi.
Buna göre, Asya yakasında Gebze de dahil 12 ilçede günde 7 milyon 855 bin 835 yolculuk yapılırken, Avrupa yakasında 21 ilçede 13 milyon 68 bin 298 yolculuk gerçekleşiyor.
ORTALAMA YOLCULUK SÜRESİ 29,7 DAKİKA
Amaçlarına göre yolculuk oranına bakıldığında, ev-iş arasında 6 milyon 758 bin 495 (yüzde 32,3) yolculuk yapılırken, ev-okul arası 4 milyon 477
bin 765 (yüzde 21,4) yolculuk gerçekleşiyor. Ev-diğer grubunda ise 7 milyon 783 bin 778 (yüzde 37,2) yolculuk yapılırken, ev uçlu olmayan yolculuk sayısı da 1 milyon 904 bin 95 (yüzde 9,1) olarak belirlendi. Yolculukların başlangıç saatlerine bakıldığında da en yüksek yolculuk oranı yüzde 14,68 ile sabah 07.00-08.00 saatleri arası, akşam da yüzde 10,33'lük oranla 18.00-19.00 saatleri arasında gerçekleşiyor. İstanbul genelinde tüm amaçlar ve yolculuk türleri için ortalama yolculuk mesafesi 7,22 kilometre, ortalama yolculuk süresi ise 29,7 dakika. Araçlı yolculuklarda ortalama yolculuk mesafesi 11,24 kilometre, yaya yolculuklarda 3,61 kilometre. Araçlı yolculukların ortalama yolculuk süresi 45,8 dakika, yaya yolculuklarında ise 15,1 dakika olarak tespit edildi. Yakalar arası yolculuk sürelerinin de belirlendiği araştırmada, Asya yakasında yaka içi yolculuk süresi 26 dakika iken, bu süre Avrupa yakasında 28 dakika olarak belirlendi. Yaka geçişlerinde ise ortalama yolculuk süresi 80 dakikayı buldu. Yaya yolculuklarının yüzde 88'i ilçe içerisinde tamamlanırken, ilçe içi yolculuk oranı en düşük ulaşım türü ise yüzde 38 ile servis yolculukları oldu.
ASYA YAKASI AVRUPA'YA TAŞINIYOR
Asya yakasından Avrupa yakasına geçişlerde hareketlilik oranı yüzde 4 iken, Avrupa yakasından Asya yakasına geçişlerde hareketlilik oranı yüzde 2'de kalıyor. Bu da Asya yakasında oturanların her gün Avrupa yakasına taşındıklarını gösteriyor.
Araçlı seyahatler içinde lastik tekerlekli toplu taşıma seyahatleri yüzde 64,43 oranı ile ilk sırada yer alırken, bunu sırasıyla yüzde 28,96'lık oranla özel oto, yüzde 4,6'lık oranla raylı sistem, yüzde 2
oranıyla da deniz ulaşımı takip ediyor.
Bu veriler, yolcuların yüzde 28,96'sının özel, 71,04'ünün de toplu taşıma ile yapıldığını gösteriyor.
Çalışma verileri arasında trafiğe kayıtlı özel otomobil sayısının 1 milyon 522 bin 521 olduğu, düşük gelir grubunda otomobil sahiplenme oranının da bin kişide 71, orta gelir grubunda 143, yüksek gelir grubunda da 277 kişi olduğu bilgisine yer verildi.
"MASTER PLAN 10 MİLYON DOLARA MAL OLACAK"
Ulaşım Master Planı çalışmalarına ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan İBB Ulaşım Daire Başkanı Muzaffer Hacımustafaoğlu, anket sonuçları ile gerçek değerler arasında çok iyi bir korelasyon sağlandığını, bu verilere dayanarak İstanbul'un gelişen sınırlarını içeren ve 2023'ü hedef alan yeni ulaşım master planın hazırlanacağını söyledi.
Bu plan verilerinin daha önceki master plan doğrultusunda hazırlanan raylı sistem hatlarında büyük değişiklik yapılmasını gerektirmeyeceğini ifade eden Hacımustafaoğlu, belki güzergahların geçiş noktalarının değişebileceğini kaydetti.
Hacımustafaoğlu, trafik etkilerinin belirlenmesine dönük trafik üretim kılavuzu ile mevcut lojistik alt yapının tespiti, İstanbul metropol alanındaki yük akışının mevcut kara yolu şebekesindeki etkisi ve kentsel trafik yoğunluğuna getirdiği sıkışıklığın çözümünü amaçlayan 2. aşama çalışmalarının da başladığını ve bu çalışmaların Haziran 2008'de bitirileceğini belirtti.
Japon Uluslararası Ortaklık Ajansı (JICA) ile yürütülen ve 3'üncü aşama çalışması olan İstanbul Entegre Kentsel Ulaşım Master Çalışması'nın da Kasım 2008'de tamamlanacağını belirten Hacımustafaoğlu, bu çalışmanın 2023 hedef yılı için ulaşım talebinin karşılanmasına dönük kısa, orta ve
uzun vadeli plan ve programların oluşturulması ve bunlardan seçilen pilot proje uygulama çalışmasını kapsadığını kaydetti. Hacımustafaoğlu, çalışmada hedef yılına kadar olan 15 yıllık sürecin kısa 5 yıl, orta 10, uzun da 15 yıl vadeli öngörüler ile gerçekleştirileceğini vurguladı. BİMTAŞ tarafından tamamlanan 1. aşama çalışma 3,5 milyon YTL'ye, master plan çalışması da 10 milyon dolara mal olacak. Projeye, Japonlar tarafından da 5 milyon dolar katkı sağlanacak.