Mühendislik öğrenimi gören memur zorunlu stajını kurumunda yapabilir mi?

Soru: Kurumumuzda görev yapmakta olan memur arkadaşımız mühendislik okumakta ve mezun olabilmesi için 1 ay zorunlu staj yapması gerekmektedir. Stajını çalıştığı kurumda yapmayı talep ettiği takdirde uygulanacak bir prosedür var mıdır? 1 aylık yaz stajını çalıştığı kurumda yapabilir mi?

Cevap: 657 sayılı Kanunda Devlet memurlarının görevlerini aksatmamaları koşuluyla aynı zamanda yükseköğrenim görmelerine engel bir durum bulunmadığı gibi, bu durumu teşvik edici düzenlemeler bulunmaktadır. Memuriyette iken üst öğrenimi bitirenlerin derece kademe intibakı mezuniyet durumları dikkate alınarak yeniden yapılmaktadır.

657 sayılı Kanunun 28. maddesinde, memurların, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamayacağı, gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamayacakları hükme bağlanmıştır. Ancak, öğrenciler için mezuniyet şartı olarak öngörülen staj, eğitim sürecinin bir parçası olduğundan memurlara yasaklanan bir çalışma olarak kabul edilmemelidir.

Mühendislik fakültesi öğrencilerinin mezuniyet şartı olarak belirli süre staj yapma zorunluluğu bulunmakta olup, staja ilişkin hususlar üniversitelerin eğitim, öğretim ve sınav yönetmeliklerine dayalı olarak yürürlüğe konulan staj yönergeleri ile düzenlenmektedir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun ek 23. maddesinde, "Yükseköğretim kurumlarında pratik, uygulamalı dersler ve staj; öğrencinin tercih edeceği ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile bunlara muadil özel kuruluşlarda yapılabilir.
Bu süre zarfında öğrenci, Yükseköğretim kurumları öğrenci disiplin kurallarına tabidir." denilmektedir.

Staj yönergelerinde genel olarak staj yerini bulma sorumluluğu öğrenciye yüklenmiş, öğrencilerin temin edip önerdiği staj yerinin uygun olup olmadığına karar verme yetkisi ise staj komisyonlarına verilmiştir.

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 3. maddesinde staj, Yükseköğretim Kurulunca, yükseköğretim kurumlarında verilmekte olan her düzeydeki alana özgü olarak belirlenen teorik ve uygulamalı dersler dışında, öğrencilerin öğretim programlarıyla kazandırılması öngörülen mesleki bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını geliştirmeleri, sektörü tanımaları, iş hayatına uyumları, gerçek üretim ve hizmet ortamında yetişmeleri amacıyla işletmede yaptıkları mesleki çalışma olarak tanımlanmıştır. Kanunun 25. maddesinde staj yapan öğrencilere işyerinde çalışan personel sayısı esas alınarak asgari ücretin belli oranında ücret ödenmesi öngörülmüştür.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 5/b maddesinde ise staj yapan öğrencilerin 4/a kapsamında sigortalı olacakları ve bunlar için iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacağı, bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanların hakkında ise ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacağı ifade edilmiştir.

5510 sayılı Kanunun 87/e maddesinde yüksek öğrenim sırasında staja tabi tutulan veya işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler için öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumu sigorta primini ödemekle yükümlü tutulmuştur. Kanunun 53. maddesine göre ise, sigortalının 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statüleri ile (c) bendinde yer alan sigortalılık statüsüne aynı anda tabi olacak şekilde Kanun kapsamına girmesi halinde öncelikle aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılacağı hükme bağlanmıştır.

Görüldüğü üzere staj ücreti ödenmesi ve stajer öğrencilerin sosyal güvenlik bakımından 4/a kapsamında sigortalı sayılması ilgilinin Devlet memuru olduğu da düşünüldüğünde karmaşık bir durum ortaya çıkarmaktadır.

Sonuç olarak, Devlet memurlarının görevleri süresince öğrenim görmelerine bir engel bulunmaması, mezuniyet şartı olarak stajın zorunlu olması, stajın kamu kurum ve kuruluşlarında da yapılabilecek olması karşısında memurun öğrenim gördüğü yükseköğretim kurumu staj komisyonunun uygun bulması halinde kurumunda staj yapabileceğini, ancak aylık ödemesi yapıldığı için ayrıca staj ücreti ödenemeyeceğini değerlendirmekteyiz.