Soba zehirlenmelerinin bilançosu ağır: İki ayda 37 ölü
Türkiye'de sobadan kaynaklı zehirlenmeler can yakmaya devam ediyor. 1 Ekim-9 Aralık 2007 tarihleri arasında karbonmonoksitten dolayı 37 kişi hayatını kaybetti, 618 kişi de hastanelik oldu.
Türkiye'de her yıl özellikle kış aylarında onlarca kişi ısınma amaçlı yakılan sobalardan dolayı zehirlenerek hayatını kaybediyor. Tüm uyarılara rağmen her yıl hidro-karbon (HC) içeren fosil yakıtların (kömür, petrol, doğal gaz vs) bilinçsizce yakılmasından kaynaklanan zehirlenmelere bağlı ölüm sayısı artıyor. Türkiye'de çeşitli ihmaller sonucu yüzlerce kişi soba ve şofben zehirlenmesinden dolayı hayatını kaybederken; üretilen her on kömür sobasından 8'inin TSE belgesinin bulunmaması ise ihmalin boyutlarını gözler önüne seriyor.
Zehirlenmeler daha çok Marmara ve iç bölgelerde ağırlıklı olarak kömürle ısınılan evlerde yaşanıyor. Soba zehirlenmelerinde Bursa, Eskişehir, İstanbul, Kocaeli başı çekerken; bunları iç bölgelerde Ankara, Kayseri, Konya, Sivas, Erzurum, Afyon ve Kütahya gibi kışın şiddetli geçtiği iller takip ediyor. Bu yıl soba zehirlenmelerin özellikle Gaziantep'te olması ise dikkat çekiyor.
Son bir yılda karbonmonoksit kaynaklı zehirlenme vakası en fazla ocak ayında görüldü. 47 kişinin öldüğü, 598 kişinin tedavi altına alındığı ocak ayını, 34 ölüm ve 163 vakayla aralık, 32 ölüm ve 132 vakayla şubat, 30 ölüm ve 248 vakayla mart, 27 ölüm ve 120 vakayla 2006 yılının kasım ayları izledi. Nisan ayında 9 kişinin ölümüne ve 58 kişinin hastanelere kaldırılmasına neden olan karbonmonoksit gazı, en az vakanın görüldüğü mayıs, eylül ve ekim aylarında ise toplam 10 kişinin ölümüne, 45 kişinin tedavi altına alınmasına yol açtı.
Son olarak Kocaeli'de sobadan çıkan gazdan zehirlenen 2 kardeşten biri hayatını kaybetti.
Türkiye'de özellikle lodoslu havalarda gündeme gelen karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu son 1 yılda 223 kişi hayatını kaybederken; bin 959 kişi de hastanelere kaldırıldı. 1 Ekim-9 Aralık 2007 tarihleri arasında karbonmonoksitten dolayı 37 kişi hayatını kaybetti, 618 kişi de hastanelik oldu.
Osmangazi Üniversitesi Teknoloji Araştırma Merkezi (TEKAM) Müdürü Prof. Dr. Muammer Kaya, ülkemizde her yıl kış aylarında yüzlerce kişinin ısınma amaçlı yakılan sobadan zehirlendiğine dikkat çekti. Tüm uyarılara rağmen bilinçsizlikten dolayı zehirlenmelere bağlı ölüm sayısının arttığını dile getiren Kaya, Türkiye'de zehirlenmelerin önemsenmediğini ve kaydının hiçbir resmi kurum tarafından tutulmadığını söyledi.
Zehirlenme olaylarında soba zehirlenmesi yüzde 63, şofben yüzde 30, doğal gazın yüzde 7 paya sahip olduğunu ifade eden Kaya, "Ülkemizde her yıl yüzlerce kişi, ısınma amacıyla yakılan soba veya mangallardan çıkan karbon monoksit gazından zehirlenerek ölmektedir. Kokusuz ve renksiz bir gaz olan karbonmonoksitten kaynaklanan zehirlenme hiç farkına varılmadan oluşur. Hafif baş ağrısından, komaya, felce ve ölüme kadar giden ciddi sonuçları vardır. Bu yüzden havalandırması olmayan yerlerde açıkta ateş yakılmaması, soba kullanılırken boru ve baca temizliğine dikkat edilmesi gerekmektedir. En önemli tedbir ise gece yatarken sobayı açık bırakmamaktır. Karbon monoksit zehirlenmesinin belirtileri: sersemlik, bas dönmesi, bas ağrısı, bulantı -kusma, bilinç düzeyinde bulanıklık, solunum sıkıntısı, görme bozukluğu şeklinde sıralanabilir. Bu belirtileri gösteren biri derhal açık havaya çıkartılmalıdır. Gerekirse yapay solunum yaptırılmalı, eğer varsa oksijen verilmelidir. İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobaları veya elektrikli ısıtıcıların, yangın ve karbon monoksit zehirlenmesi riskini artırdığı bilinmektedir." diye konuştu.
Karbonmonoksit zehirlenmesiyle karşılaşmamak için dikkat edilmesi gereken noktalar ise şöyle:
Sobanın ısı verimi en az yüzde 70 olmalı, bağlantı ve ayar yerlerinden, ızgara altından ve kapaktan hava sızıntısı olup olmadığı kontrol edilmelidir. TSE belgesiz, bağlantı yerleri sızdıran, alttan yakmalı sobalar ile teneke sobalar kesinlikle ısınma amacıyla kullanılmamalıdır. Sobanın gövde malzemesi en az 5 milimetre kalınlıkta, sert pik döküm veya çelik levhadan yapılmış olmalıdır. Soba kurulmadan önce baca mutlaka temizlenmiş olmalıdır. Çünkü bacaların kurum bağlaması baca çapının küçülmesine, dolayısıyla duman yolunun daralmasına neden olur. Soba kurulurken fazla dirsekten kaçınılmalı ve zorunlu olmadıkça ikiden fazla dirsek kullanılmamalıdır. Dirsek sayısı arttıkça baca gazı çekiş gücü azalır ve yanma verimliliği düşer.