Ziraat Bankası Yönetimine Sert Uyarılar
Daha önce istihdam fazlası bir personelin Ziraat Bankasına Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında başvurduğunu, bu başvurunun reddedildiğini, red üzerine ilgilinin Başbakanlıkta kurulu Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna itirazda bulunduğunu ve Kurulun, istenen bilgi ve belgelerin Ziraat Bankasına verilmesi gerektiği yönündeki karar verdiğini sizlere duyurmuştuk. Ancak, Ziraat Bankası, 04.08.2004 tarihinde, Kurul Kararının açık olmadığı gerekçesiyle, Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna başvuruda bulunmuştur. Kurul, bu başvuru üzerine Ziraat Bankası yönetimine hitaben oldukça sert ifadeler içeren bir karar almıştır. Bürokraside ilk kez görülebilecek türdeki bu sert uyarıları görmek için tıklayın.
T.C.
BİLGİ EDİNME DEĞERLENDİRME KURULU
Karar Tarihi : 31/08/2004
Karar Sayısı : 2004/47
Başvuru Sahibi Kurum veya Kuruluş : T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü
Kurula Başvuru Tarihi : 04/08/2004
K A R A R
1- T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü'nün 04/08/2004 tarihli ve B.02.2.TZB.00.30.00/5 sayılı yazısı ile Kurulumuza yaptığı başvurunun, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 14. maddesi çerçevesinde Kurulumuzun ?kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak karar vermek? yetkisi ve görevi çerçevesinde değerlendirilerek, Kurumdan gelen bir ?görüş talebi? olarak dikkate alındığı, başvurunun ?Kurul Kararına İtiraz olarak değerlendirilmediği,
2- Bankalarının 4982 sayılı Kanun kapsamında kabul edilmemesi hususunda Kurulumuzun değerlendirmesine ihtiyaç duyulduğundan bahisle, konu hakkında Kurulumuzun karar ve değerlendirmesinin bildirilmesi talebi ile ilgili olarak;
a)Kurulumuzun T.C. Ziraat Bankası'nı 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında görmeseydi, ***** *****'in itirazını reddederek 2004/17 sayılı kararı almamış olacağı, halbuki söz konusu itirazı kabul ederek ve mezkur Kararı alarak Bankayı 4982 sayılı Kanun kapsamında gördüğü açık olduğu,
b)Başbakanlık Teftiş Kurulunca yapılan inceleme neticesinde de, Bankanın Baş Hukuk Müşavirliğinin 26.03.2004 tarihli mütalaasında yer alan ?....esasen Bankamız kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili yasal düzenlemelerin kapsamından 4603 sayılı kanun ile çıkarılmış olması nedeniyle bu kanuna tabi bulunmamaktadır.? görüşünün de hukuken yerinde olmadığının 22/06/2004 tarihli ve 092/1014 sayılı yazı ile kendilerine bildirildiği,
c) 4603 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası, Türkiye Halk Bankası Anonim
Şirketi ve Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketi Hakkında Kanun'un 1. maddesinin
(5) nolu bendinde Bankanın kapsam dışında tutulduğu kanunlar ile kanun maddelerinin
tek tek sayıldığı ve bunların, ?233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında
KHK, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 6245 sayılı Harcırah Kanunu, 237 sayılı
Taşıt Kanunu ile bunların ek ve değişikliklerine ilişkin hükümler ile 4046 sayılı
Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 13. maddesi ve 6762 sayılı
Türk Ticaret Kanunun 277 maddesi, Dair Kanunun 13'üncü maddesi ve 6762 sayılı
Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun ve 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu,
195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun ve 631 sayılı Memurlar ve
Diğer Kamu Görevlilerinin Mali ve Sosyal Haklarında Düzenlemeler ile Bazı Kanun
ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında KHK? olarak belirlendiği:
ancak Bankanın Sermaye Yapısı dikkate alınarak Anayasanın 165 inci maddesi gereğince,
3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce
Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerinden istisna tutulmadığı
ve Bankanın Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun denetimine tabi kılındığı,
dolaysı ile 4982 sayılı Kanunun ?kapsam? başlıklı 2 inci maddesindeki ?Kamu
Kurum ve Kuruluşları? çerçeve kapsamına girdiğinin düşünüldüğü,
d)Bilgi Edinme Hakkı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliğin ?Kapsam? başlıklı 2 inci maddesinde ?Bu Yönetmelik; merkezi idare kapsamındaki kamu idareleri ile bunların bağlı, ilgili veya ilişkili kuruluşlarının .....faaliyetlerinde uygulanır.? hükmünün yer aldığı; Başbakanlığın 20/03/2004 tarihli ve 2003/16 sayılı bakanların görev dağılımına ilişkin Genelgesinde ise T.C. Ziraat Bankası'nın Başbakanlığın ilgili kuruluşları arasında bulunduğunun, dolaysı ile anılan Yönetmeliğin 2 inci maddesine göre de bankanın 4982 sayılı Kanun kapsamında bulunduğunun açık olduğu,
e) Bankanın yazışmalarında kullandığı kurum kodu olan ?B.02.2.TZB.0.00.00.00? kodunun Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca kullanılan yazışma kodu kapsamında olduğu, Bankanın kodunda yer alan ?B.02.2? ibaresinin ise ?Başbakanlık İlgili Kuruluşları? tarafından kullanıldığı,
f)Nihayet, Bankanın Kurulumuzdan görüş soran son yazısında yer alan ?Danıştay ile bazı İdare Mahkemelerinin Bankaların ?Kamu Kurumu, Personelinin de ?Kamu Görevlisi? olduğu yolundaki kararları karşısında, ilgililerin 4982 sayılı kanun kapsamındaki başvurularına bankaca cevap verildiği ibaresinin, özel yada kamu hukuku tüzel kişisi herkesi bağlayan yargı kararları karşısında dahi söz konusu Banka yetkililerince bu hususta tereddüte düşülmesinin ne kadar hatalı bir hukuki değerlendirme sonucu olduğunun açıkça ortaya çıkardığı,
3-Kurulunuzca alınmış bulunan 05/07/2004 tarihli ve 2004/17 sayılı kararın yorumuna ihtiyaç duyulduğu bahisle konu hakkında kurulumuzun karar ve değerlendirilmesinin bildirilmesi talebi ile ilgili olarak;
a) Başvuru sahibi ***** *****'in 27/04/2004 tarihli e-mail başvuru dilekçesi ve Bankalarının başvuruya verdiği 29/04/2004 tarihli ve 7637 sayılı cevap karşısında, adı geçenin bu cevaba karşı 06/05/2004 tarihli itirazı üzerine kurulun aldığı 05/07/2004 tarihli ve 2004/17 sayılı Kararın yeterince açık olduğu yoruma ihtiyaç göstermediği,
b) 4982 sayılı kanun çerçevesinde söz konusu banka tarafından 04/06/2004 tarihli 86808-8364 sayılı yazı ile ***** *****'in başvurusuna ikinci defa verilen cevabın gerek adı geçen, gerekse banka tarafından kurumumuza iletilmemiş olması nedeni ile kurulumuzun mezkür kararı alırken bu yazıda yer alan red gerekçesini yada verilen bilgileri bilmesinin mümkün olmadığı kurulun bu 2 inci yazıdan 04/08/2004 tarihli ve B.02.2.TZB.00.30.00/5 sayılı yazısı ile haberdar olduğu bu konudaki ihmalin sorumluluğunun hem başvuru sahibine hem de Kanunun Kurul gündeminde olduğunu bildiği halde bu yazısından kurulu bilgilendirmeyen Bankaya ait olduğu,
c) Ancak, Kurulumuzun ***** *****'in başvurusuna banka tarafından 04/06/2004 tarihinde 86808-8364 sayılı yazı ile 2 inci defa verilen cevabı ve içeriğini öğrenmesi neticesinde adı geçenin itirazı hakkında yeni bir Karar alma gereğini gördüğü, bu çerçevede ?***** *****'in başvuru dilekçesinde (1, 2, 2-b ve 3) numaralı bilgi ve belge taleplerine ilişkin olarak Bankanın verdiği cevabın yeterli olması nedeni ile adı geçenin bu maddelerle ilgili itirazının REDDİNE, ancak (2-a ve 4) numaralı ve ?Bankanın kendisine emsal kadrolara Banka dışında kaç kişinin atandığı sorusu ile 31/12/2002 tarihinden sonra kaç güvenlik görevlisinin KHK'ye göre çalıştırıldığı? yolundaki bilgi taleplerine ilişkin olarak Banka tarafından Bilgi Edinme Hakkı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usüller Hakkında Yönetmeliğin ?Kurum İçi Düzenlemeler? başlıklı 36 ıncı maddesi ve kendisi ile doğrudan ilişkili bir konu olmadığı hususları gerekçe gösterilerek cevap verilmemesinin kurul tarafından yerinde görülmediği zira adı geçenin 18/10/2002 tarihine kadar Bankanın Mensubu olduğu ve talep ettiği bilgilerinde Bankadan ayrılmasına neden olan uygulamalar ile doğrudan ilişkili olduğu, ayrıca bu bilgilerin kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi uygulamalarına ilişkin olduğu görüşünün yerinde olmadığı düşünüldüğünden, adı geçenin bu maddelerle ilgili itirazının KABULÜNE ve Bankanın bu bilgilerin adı geçenin erişime sunması gerektiğinin anılan Bankaya bildirilmesine? karar verdiği,
d) ?***** *****'in İtiraz Başvurusu Hakkında, Kurulumuzca tesis edilen karara yönelik değerlendirmeler başlığı altında yer alan ?Kanun'un 15 inci maddesinde yargı denetimi dışında kalan idari işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek nitelikte olanların kanun kapsamında olduğu belirtilmekte ve dolayısıyla yargı denetimine tabi olan işlemlerin kanun kapsamında olmadığı sonucuna varılmaktadır. Somut olayımız açısından konuyu değerlendirecek olursak; ***** *****'in 27/04/2004 tarihli iletisi ile hakkında bilgi istediği Bankanız işlemi yargı denetimi dışında değildir. İdari yargı denetimine tabi olduğundan idari dava konusu yapılabilmektedir...? yorumunun hukuki açıdan fahiş yorum hatası olduğu, zira 4982 sayılı kanunun amacının kanunda belirtilen istisnalar hariç olmak üzere kurum ve kuruluşlarının elinde bulunan bütün bilgi ve belgeleri herkesin erişimine açarak, idareyi daha şeffaf, denetlenebilir ve demokratik katılımın en üst düzeyde sağlandığı bir yapıya kavuşturmak olduğu, bu nedenle kanun koyucu tarafından gerek erişime açılan bilgi ve belgelerin, gerekse bilgi verme sorumluluğu ve görevi yüklenen kurum ve kuruluşların sınırının olabildiğince en geniş çerçevede tanımlandığı, Anayasamızın 125 inci maddesi gereği idarenin bütün eylem ve işlemlerinin yargı denetimine tabi olduğu istisnai olarak Cumhurbaşkanının resen imzaladığı kararlar ve emirler ile Yüksek Askeri Şura Kararları v.b. nin yargı denetimi dışında olduğu Kanunun 15. maddesinde bu istisnai idari işlemlere atıfta bulunulurken de genel kural olarak yargı denetimi dışında kalan idari işlemlerin yargı denetimi dışında olmadığı, ancak bu idari işlemlerden kişinin çalışma hayatının mesleki onurun etkileyecek nitelikte olanların kanun kapsamında olduğu ifade edildiği dolaysı ile yargı denetimine tabi olan bütün idari işlemlerin eğer kanundaki bir istisnaya girmiyor ise bilgi edinme kanunu kapsamında olduğunun çok açık olduğu buna T.C. Ziraat Bankası A.Ş.'nin işlemlerinin de sahip olduğu bilgi ve belgelerin de dahil olduğu,
hususlarının T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğüne bildirilmesine, itiraz sahibi ***** *****'e de bilgi verilmesine oy birliği ile karar verilmiştir.
BAŞKAN ÜYE ÜYE
Ruhi ÖZBİLGİÇ Muzaffer HATİPOĞLU Çağatay ÖZCAN
ÜYE ÜYE ÜYE
Doç.Dr.Ahmet GÖKÇEN Dç.Dr.Hasan Nuri YAŞAR Prf.Dr.Yavuz ATAR
ÜYE ÜYE ÜYE
Muhsin EREN Doç.Dr.Yusuf SARINAY Niyazi GÜNEY