Yüksek emekli aylığı için kanunu bekleyin, ucuzundan borçlanmak için acele edin
Ali Tezel'in yazısı
Ali Bey, ben 10 senedir yurtdışındayım. 1978 doğumlu bayanım. Türkiye'de hiç sosyal güvencem yok. SSK veya Bağ-Kur'dan nasıl emekli olabilirim. Emekli olunca en az ayda 1000 YTL emekli maaşı almak istiyorum bunun için ne kadar ödemem gerekir? Ayrıca eşime de emeklilik uygulanır mı yani eşim de emekli olabilir mi? Eşim 1976 doğumlu ve 30 senedir yurtdışında.
l İsmi Mahfuz
Sayın okurum, halen 3201 sayılı ?Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun? gereğince şu an Sosyal Güvenlik Kurumu'na günlüğüne 3,5 dolar vererek borçlanabiliyorsunuz. Ancak, ?Sosyal Güvenlik Reformu? olarak da dillendirilen, ?5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu?nda değişiklik öngören Kanun Tasarısı yurtdışı borçlanma esas ve usullerinde epey değişiklik yapılmaktadır.
1- Borçlanma tutarının hesaplanması değiştiriliyor
Halen geçerli olan 3201 sayılı Kanun gereğince, SSK, Bağ-Kur veya özel-banka borsa sandıklarına yurtdışı borçlanması yapanların ödeyecekleri tutarların hesaplanmasında günlük 3,5 dolar dikkate alınmaktadır. Bugünkü dolar kurunu 1,20 YTL olarak dikkate alacak olursak, 30 gün (bir ay için) için 105 dolar yani 126 YTL borç çıkartılmaktadır. Bu ödenen rakam en düşük ücretli olan asgari ücretlilerin bile ödediği prim tutarından az olduğu için SSK'dan emekli aylığı hesaplanırken en düşük aylık olan 558.41 YTL emekli aylığı verilmektedir. Yurtdışı borçlanması yapacak olanlar bu rakamdan daha az veya fazlasını da ödeyememektedirler.
Sosyal Güvenlik Reformu'ndan sonra ise hesaplama şekli değiştirilecek olup, ?Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki 31/05/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 82'nci maddesinde belirtilen prime esas asgarî ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32'sidir...? denmektedir.
Yine bugün için prime esas kazancın alt sınırı (olan asgari ücret) aylık 608 YTL'yi dikkate alacak olursak bu rakamın yüzde 32'si ise 194,56 YTL'ye denk gelmektedir. Yani reform yürürlüğe girince en düşük aylık borçlanma bedeli, 126 YTL'den, 194,56 YTL'ye çıkacaktır. Prime esas kazancın üst sınırı ise asgari ücretin 6,5 katı olduğuna göre isteyenler için aylık 1264,64 YTL ödeme de yapılabilecektir. Siz ayda 1000 YTL emekli aylığı istiyorsanız en azından aylık kazancınızı 2000 YTL olarak düşünüp her ay için 640 YTL borçlanma bedeli ödemeniz yerinde olur.
2- Türk vatandaşıyken yurtdışında geçen süreler borçlanılabilecek
3201 sayılı Kanun'un 1'inci maddesindeki değişikliğe göre, yargı kararlarıyla içtihat haline gelmiş olan bir uygulama yasal hale getirilmektedir. Şu an geçerli olan metindeki, ?18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşlarının yurtdışında geçen ve belgelendirilen çalışma süreleri,..? ibaresi yerine, ?Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri...? ibaresi getirilerek, sonradan Türk vatandaşı olanların vatandaşlığa geçmeden evvelki çalışma sürelerini borçlanma hakkı verilmeyecektir.
3- Borçlanma tutarının ödeme süresi değiştiriliyor
Halen geçerli olan Yurtdışı Hizmet Borçlanması Kanunu gereğince günlüğü 3,5 dolar üzerinden hesaplanan borcun belli bir ödeme süresi yoktur kim ne zaman isterse o zaman ödeyebilir. Ödeme yapıldığı anda da hizmetlerden sayılır. Ancak Sosyal Güvenlik Reformu ile ödeme için bir süre getirilmektedir. Yeni Tasarıya göre, ?Tahakkuk ettirilen borç tutarı, tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenir. Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dahil edilir. Tahakkuk ettirilen prim borcunu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödemeyenler için yeniden başvuru şartı aranır? haline getirilerek ödeme bir süreye bağlanmaktadır.
4- Yurtdışı borçlanması yapan işçiler Bağ-Kur'lu sayılabilir
01.01.2007 günü yürürlüğe girmesi planlanan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yurtdışı borçlanması yapılan sürelerin hepsinin, eski adıyla Bağ-Kur yeni adıyla 4/b sigortalılığına sayılması gibi garabet yeni tasarıyla bir nebze giderilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu'na yapılacak yurtdışı borçlanmasıyla kazanılan sigortalılık sürelerinin hangi sigorta çeşidine sayılacağı konusunda Tasarı, ?...Türkiye'de sigortalılıkları varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılıkları yoksa aynı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilir...? demektedir. Bugünkü uygulamalara göre daha önce hiç Türkiye'de sosyal güvencesi olmayanlar SSK'ya borçlanıp, SSK şartlarıyla yani 3600 ile 5900 gün arasındaki prim ödeme gün sayısı ile emekli olabilme şansını elde edebiliyorlardı, yeni uygulama ile bu engellenmiş ve 5400 ile 9000 gün ile emekli edilir hale getirilmişlerdir. İşte bu nedenle size gurbetteki işçilerimize Türkiye'ye geldikten sonra birkaç gün eski adıyla SSK yeni adıyla 4/a'lı olarak birkaç gün çalıştıktan sonra borçlanma yapmalarını salık verebilirim. Aksi halde ödediklerinizin hepsi eski adıyla Bağ-Kur'a yeni sıfatıyla 4/b sigortalılığına sayılır ki siz en az 7200 gün eşiniz ise en az 9000 gün borçlanma yaparak emekli olabilir. Ancak, unutmayın yurtdışı borçlanmasını yurda dönmeden yapabilirsiniz ama emekli olabilmeniz için mutlaka kesin dönüş yapmanız şarttır.