Kanuni dayanağı yoksa yönetmelikle denetim elemanlarının yetkileri genişletilemez

TRT denetim elemanlarının yetkisi genişletilmişti

Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ile Kurumun denetim elemanlarının defter ve belgeler üzerinde, bandrole tabi cihaz alım ve satımına ilişkin olarak inceleme yetkisi verilmiştir.

İDDK: Kanuni dayanağı yok

3093 sayılı Kanunun 10. maddesinde; bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimlerinin Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılacağı ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6. maddesindeki hükümlerin uygulanacağının kurala bağlanmış olduğu dikkate alındığında, Kurum denetim elemanlarının denetim yetkilerinin, imalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti ile sınırlı olduğu, söz konusu mükelleflerin defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapabilecekleri yönünde bir yetkilerinin bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2022/410
Karar No: 2022/2091

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : . Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ: Av. .
KARŞI TARAF (DAVALI) : . Kurumu
VEKİLİ: Av. .

İSTEMİN KONUSU:

Danıştay Onuncu Dairesinin 09/09/2021 tarih ve E:2017/3706, K:2021/3978 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem:
31/12/2013 tarih ve 28868 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ile 55. maddesinin iptali istenilmiştir.

Daire kararının özeti:

Danıştay Onuncu Dairesinin 09/09/2021 tarih ve E:2017/3706, K:2021/3978 sayılı kararıyla;

Yönetmeliğin 32. maddesinin, 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 10. maddesi hükmüne dayanılarak düzenlendiğinin görüldüğü,

3093 sayılı Kanun'un 10. maddesindeki hüküm ile, bandrole tabi cihazları satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimlerinin, Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılacağının ortaya konulduğu, maddenin devamında ise, kurumun talep etmesi halinde, imalatçı, ithalatçı, ihracatçılar ile madde metninde sayılan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimlerinin Vergi Usul Kanunu'nun 135. maddesinde belirtilen incelemeye yetkili kişiler tarafından yapılacağı ve sonuçlarının Kuruma bildirileceğinin belirtildiği, Kanun metninin incelenmesinden, imalatçı, ithalatçı, ihracatçı ve madde metninde sayılan kurum, kuruluş ve işletmelerin denetiminin, vergi denetim elemanlarınca yapılmasının zorunlu olmadığı, davalı kurumun denetim elemanlarının, uzmanlık içeren konular dışında defter ve belgeler üzerinde sadece bandrole tabi cihaz alım ve satımına ilişkin olarak inceleme yetkisinin bulunduğu sonucuna ulaşıldığı,

Anayasanın 124. maddesinde, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerine, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelik çıkarabilme yetkisinin verildiği, bu yetkinin kullanımı sonucu çıkarılan yönetmelik hükümlerinin yürütülmesinin, başka bir ifadeyle uygulanması yetkisinin de, yönetmeliği çıkaran kamu kurumunun temsilcisinde bulunacağı, buna göre, dava konusu edilen Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin "Yürütme" başlıklı 55. maddesinde yer alan "Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu Genel Müdürü yürütür." hükmünde hukuki düzenlemelere aykırılık bulunmadığı,

Bu durumda, davaya konu düzenlemelerin Kanun'a dayalı olarak ve kamu yararı amacıyla tesis edildiği sonucuna varıldığından, dava konusu Yönetmelik hükümlerinde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:

Davacı tarafından, Dairece dava konusu Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin yürütmesinin durdurulması yolundaki Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararının görmezden gelindiği, 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 10. maddesinde, denetim yetkisinin ikili ayrıma tabi tutularak düzenlendiği, buna göre bandrole tabi cihazları satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimlerinin Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca; imalatçı, ithalatçı ve ihracatçıların denetimlerinin ise Kurumun talebi üzerine 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 135. maddesinde belirtilen incelemeye yetkili olan kişilerce yapılmasının kabul edildiği, dolayısıyla imalatçı ve ihracatçıların denetlenmesi konusunda Kurumun bünyesindeki elemanların yetkilendirilmesinin anılan Kanun hükmüne aykırı olduğu, normlar hiyerarşisi ilkesine aykırı şekilde, imalatçı ve ihracatçıların denetim yetkisini Kurum denetim elemanlarına veren dava konusu Yönetmeliğin anılan düzenlemesinin iptali gerektiği, dava konusu Yönetmeliğin dayanağını teşkil eden 2954 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kanunu'nun 66. maddesinde yürütme yetkisinin Bakanlar Kuruluna verildiği, benzer şekilde 3093 sayılı Kanun'da da yürütme yetkisinin Bakanlar Kuruluna tanındığı, buna rağmen dava konusu Yönetmeliğin 55. maddesi ile yürütülmesi yetkisinin Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürüne verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu belirtilerek, Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:

Davalı idare tarafından, 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 10. maddesinde, Kurum bünyesindeki denetim elemanlarına bandrol ücretleri konusunda denetim yetkisinin verildiği, anılan hükmün devamında, Kurumun talep etmesi halinde imalatçı ve ihracatçıların denetimlerinin vergi denetim elemanlarınca yapılacağının kabul edildiği, bu haliyle, imalatçı ve ihracatçıların denetiminin vergi denetim elemanlarınca yapılması zorunlu kılındığından söz edilemeyeceği gibi, Kurumun denetim elemanlarının defter ve belgeler üzerinde, bandrole tabi cihaz alım ve satımına ilişkin olarak inceleme yetkisinin bulunduğu, 3093 sayılı Kanun'un 10. maddesinin 2. fıkrasının ikinci cümlesindeki düzenlemenin, elektrik enerjisi ithalat, imalat ve ihracatçılarına yönelik bir düzenleme olduğu, bu nedenle anılan düzenlemeden hareketle, imalatçı ve ihracatçıların bandrol ücreti yönünden sadece vergi denetim elemanları eliyle denetlettirilebileceği sonucuna ulaşılamayacağı, dava konusu Yönetmeliğin 55. maddesi ile ilgili ileri sürülen hukuka aykırılık iddialarının hukuki dayanaktan yoksun olduğu belirtilerek, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:

Temyiz isteminin kısmen kabulü ile Daire kararının, dava konusu Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının bozulması, dava konusu Yönetmeliğin 55. maddesi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının ise onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

İLGİLİ MEVZUAT:

2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nun dava konusu düzenlemelerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle "Personel işlemleri ve personel hizmet tanımları" başlıklı 56. maddesinde, "Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu personelinin işe alınmasındaki usul, şartlar, atanma, terfi, nakil, işe son verme, disiplin cezaları ve sicil ile ilgili konuları personel yönetmeliğinde düzenlenir. Kurum hizmetlerinin tanımı, bu hizmetlere atanacaklarda aranacak özel nitelikler ve atama şartları bir yönetmelik ile düzenlenir." hükümüne yer verilmiştir.
3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 10. maddesinde, "Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile beyanname, bandrol ve etiketler ile ilgili diğer hususlar Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu tarafından tesbit edilir. Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları, satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimleri Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılır ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6 ncı maddesindeki hükümler uygulanır. İmalatçı, ithalatçı ve ihracatçıların, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretimi ile iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimleri, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun talebi üzerine 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 135 inci maddesinde belirtilen incelemeye yetkililer tarafından yapılır ve sonuçları Kuruma bildirilir." hükümleri bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;

"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,

b) Hukuka aykırı karar verilmesi,

c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.

Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi yukarıda açıklanan Danıştay Onuncu Dairesi kararının, dava konusu Yönetmeliğin 55. maddesine ilişkin kısmı, aynı gerekçe ile Kurulumuzca da uygun bulunmuş olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen iddialar, kararın anılan kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

Daire kararının, dava konusu Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendine ilişkin kısmına gelince;

3093 sayılı Kanunun 10. maddesinde; bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimlerinin Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılacağı ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6. maddesindeki hükümlerin uygulanacağının kurala bağlanmış olduğu dikkate alındığında, Kurum denetim elemanlarının denetim yetkilerinin, imalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti ile sınırlı olduğu, söz konusu mükelleflerin defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapabilecekleri yönünde bir yetkilerinin bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.

Bu durumda, Kurum denetim elemanlarının, imalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla bandrole tabi cihazların alım satımı ile sınırlı da olsa; söz konusu mükelleflerin defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapabilecekleri yönünde yasal bir düzenleme bulunmadığı dikkate alındığında, yasal dayanağı olmayan bir yetkinin Kurum denetim elemanlarınca kullanılması sonucunu doğuran dava konusu Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan "imalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihaz alımı satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapmak" kuralında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1.Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,

2.Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 09/09/2021 tarih ve E:2017/3706, K:2021/3978 sayılı kararının dava konusu Yönetmeliğin 55. maddesi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının ONANMASINA, dava konusu Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,

3.Bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,

4.08/06/2022 tarihinde, dava konusu Yönetmeliğin 55. maddesi yönünden oybirliği, 32. mddesinin 1. fıkrasının (b) bendi yönünden ise oyçokluğu ile kesin olarak karar verildi.