Brent petrol yükselişe geçecek, akaryakıt krizi bekleniyor

Batı'nın yaptırımları kapsamında G7 ülkelerinin 60 dolar tavan fiyat uyguladığı ve Avrupa Birliği'nin (AB) tamamen ithalat yasağı getirdiği Rus petrolü Türkiye gibi indirimli Rus petrolü alan ülkeler için 5 dolar pahalanacak. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün ve müttefiklerinin (OPEC+) devam eden arz kesintileri ve Çin'de ekonomik büyüme için hükümetin sağlayacağı desteklerle 3. çeyrekte petrol talebinde rekor bekleniyor. Bu da aralarında Goldman Sachs'ın da bulunduğu bazı finans kuruluşlarına göre petrol fiyatlarını yıl sonuna 90 dolar/varil düzeyine yaklaştıracak.

Petrol 5 günde yüzde 5 yükseldi

Arz tarafında devam eden kesintiler ve Çin'den gelen teşvik açıklamalarıyla Brent petrolün varil fiyatı son 5 günde yüzde 5 yükselişle en son nisan ayında gördüğü 83 doların da üzerine çıktı. WTI da son 5 günde yüzde 5'in üstüne yükselerek 5 ayın zirvesi olan 79,74 düzeyiyle 80 dolar sınırına dayandı.

Rusya Maliye Bakanlığı ülkenin petrol ihracatlarının vergilendirilmesinde uyguladığı 25 dolar/varil düzeyindeki indirimi 20 dolara indirilmesinin planlandığını duyurdu. AB'nin ise şimdilik Rus petrolüne uyguladığı 60 dolar tavan fiyatını revize etme planı bulunmuyor.

Rusya'nın indirimi azaltması Türkiye'nin petrol faturasını 19,2 milyon dolar artıracak

Rus Maliye Bakanı Anton Siluanov Argumenty i Fakty web sitesinde salı günü yayınlanan röportajında "Şu anda Brent'in varili başına 25 dolar indirim uygulanıyor. Bu indirimi 20 dolara düşürmeyi planlıyoruz. Petrol ihracatının vergilendirilmesi konusunda başka adımlar da atmayı değerlendiriyoruz". Bu adımların detayına ilişkin vermeyen Siluanov, Brent'in mevcut 80 dolar seviyelerinden bakanlığın 2023 yılında 8 trilyon ruble (88,5 milyar dolar) gelir elde etmeyi öngördüğünü aktardı. Rusya'nın merkezi bütçesi için kritik önem arz eden petrol ve doğalgaz gelirleri yılın ilk altı ayında önceki yıla göre yüzde 47 düştü. Bunun bir nedeni bakanlığın fi yatlarda indirime gitmesi, bir diğer nedeni ise doğalgaz ihracatının azalmış olması. Türkiye son dönemde 'dost ülke' olarak Rusya'dan petrol alımlarını artıran bir ülke. Refinitiv verilerine göre, Türkiye'nin Rus petrolü alımları Ağustos-Ekim 2022 döneminde ayda 1,3-1,4 milyon ton (1 ton Rus petrolü = 7,28 varil) - 9-10 milyon varil ile tarihi rekor düzeye ulaştı. Bunun 700 bin tonu STAR rafinerisine gidiyor. Haziran 2023 itibariyle Rus petrolü ithalatı 530 bin ton düzeyine gerilemiş durumda. Rus petrolünün 5 dolar pahalanması Türkiye'nin ithal petrol faturasını nisandaki düzeylerden hesaplandığında 19.3 milyon dolar artıracak.

Goldman Sachs ve IEA rekor arz açığı bekliyor

ABD'li yatırım bankası Goldman Sachs, 3. çeyrekte petrol talebinde tüm zamanların rekorunun görüleceğini ve Brent'in varilinin yıl sonuna 86 dolara ulaşacağını öngörüyor. Bankanın petrol araştırmaları direktörü Daan Struyven oilprice.com'da yer alan habere göre petrolde arz açığının rekor talep ve arz kesintileriyle birlikte 3. çeyrekte günde 2 milyon varile ulaşacağını söyledi. ABD'de petrol üretiminde kayda değer bir artış olsa da, Stuyven'e göre 2023'te yaşanan yavaşlama ile ABD'deki arz büyümesi de sadece 200 varil/gün düzeyine yavaşlayacak. Commerzbank ise temmuz ayında paylaştığı öngörüde Brent için yıl sonunda 85 dolar seviyesi öngördü. Avustralya merkezli yatırım bankası ANZ ise Brent için yıl sonu 100 dolar tahminini koruyor. İsviçre merkezli UBS ise mayıs ayında Brent'in yıl sonuna 95 doları görebileceği öngörüsünü paylaşmıştı. Uluslararası Enerji Ajansı da küresel petrol talebindeki artışın 2023'te 2022'deki artışı da geçerek 2,4 milyon varil/gün düzeyine ulaşacağını öngörmüştü. Genel Sekreteri Joseph McMonigle da yılın ikinci yarısında Hindistan ve Çin'den gelecek 2 milyon varillik artışın bu rekor talepte etkili olacağını söyledi. ABD Merkez Bankası'nın (Fed) dün açıklayacağına kesin gözüyle bakılan faiz artırım kararı normalde ekonomik büyümeyi yavaşlatarak petrol talebini de düşüren bir gelişme. Ancak Powell'in sıkılaşma döngüsünün sonunun geldiğini işaret etmesi durumunda dolarda olası bir düşüş de petrol fi yatlarını destekleyecek bir gelişme.

Kesinti, Suudi Arabistan'ın petrol gelirini %37,7 düşürdü

Dünyanın en büyük petrol üreticisi Suudi Arabistan ise OPEC+ kararları doğrultusunda yaptığı uzlaşılan ve gönüllü kesintilerin etkisiyle mayıs ayında yıllık bazda yüzde 37,7 düştü ve 19,2 milyar dolarla Eylül 2021'den bu yana en düşük düzeye geriledi. Brent'in ortalama 113 dolar/varil düzeyinde olduğu Mayıs 2022 yılında Suudi Arabistan'ın petrol gelirleri 30,8 milyar dolardı (115,5 milyar riyal). Ayrıca şimdi ülke OPEC+ kesinti kararına ilaveten gönüllü olarak günde 1 milyon varil kesintiye de gidiyor. Petrol ihracatının ülkenin toplam ihracatındaki payı da Mayıs 2022'deki yüzde 80,8 düzeyinden Mayıs 2023'te yüzde 74,1'e geriledi.

Kuveyt petrolle bütçe açığını fazlaya çevirdi

Petrol fiyatları son bir yılda yüzde 17'ye yakın düşmüş olsa da, son 6 ayda arz kesintileriyle yüzde 13'ün üzerinde yükselmiş durumda. Bu da Kuveyt gibi Suudi Arabistan kadar kesinti yapmayan petrol ihracatçısı ülkelerin petrol gelirlerini artırdı. Kuveyt'in ticaret fazlası Maliye Bakanlığı'ndan çarşamba günü yapılan açıklamaya göre ülke 31 Mart ile biten 2022/23 mali yılında 6,37 milyar dinar (20,76 milyar dolar) bütçe fazlası kaydetti. 2021/2022 yılında Kuveyt'in 4,34 milyar dinarlık bir bütçe açığı bulunuyordu. Kuveyt hükümetinin yaklaşık yüzde 93'ü petrol gelirlerinden oluşuyor ve hükümetin petrol gelirleri 2022/23 mali yılında önceki yıla göre yüzde 64,7 artışla 26,71 milyar dinara yükseldi. Mali yılda petrolün ortalama fi yatı 97,1 dolar/varildi. Kuveyt Körfez genelinde ekonomisini petrolden farklılaştırma süreci en yavaş ekonomilerden biri.

HİLAL SARI / Ekonomim