Re'sen emekli edilen 696 KHK'lı hangi mahkemeye dava açmalıdır?

Aksi yöndeki ilk derece mahkemesi kararını bozdu.

İlk derece mahkemesi: İşçi işveren ilişkisidir

Davacının, sürekli işçi kadrosunda 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işçi olarak çalıştığı ve uyuşmazlığın işçi-işveren arasında ortaya çıkan uyuşmazlık kapsamında olduğu, davacının 696 sayılı KHK gereğince re'sen emekliliğe sevkine ilişkin dava konusu işlemin iptali isteminin görüm ve çözümünde İş Mahkemeleri görevlidir.

Danıştay: İşlem kamu gücü kullanılarak yapılmıştır.

İdare, İdare Hukuku alanında, kamu gücüne dayalı olarak re'sen ve tek yanlı irade açıklaması sonucu tesis etmiş olduğu işlemlerle, hukuk alanında yeni durum oluşturmasıyla işleme idari işlem kimliği kazandırmakta ve kural olarak bu işlemler, özel yasal düzenlemeler dışında idari yargı denetimine tabi bulunmaktadır.

Davacı hakkında Valilik tarafından re'sen emekli edilmesi yolunda tesis edilen dava konusu işlemin de, doğrudan özel hukuk hükümleri uyarınca eşit taraflarca düzenlenmiş ya da İş Kanunu uyarınca tesis edilmiş bir işlem olmadığı, işlemin 375 sayılı KHK hükümleri uyarınca ve idarenin tek taraflı irade beyanıyla kamu gücüne dayanarak tesis edildiği anlaşılmaktadır.

Tüm bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda; davacının re'sen emekli edilmesine ilişkin dava konusu işlem, idarenin kamu gücüne dayalı tek yanlı tasarrufu ile tesis edilen idari nitelikte bir işlem olduğundan, bu nitelikteki işlemlerin usule ve hukuka uygun olup olmadıklarının incelenmesi hususunun idari yargının görev alanına girdiği açıktır.

T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No: 2022/5827
Karar No: 2023/1343

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : .
VEKİLİ : Av.

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- . Bakanlığı
VEKİLİ : Av. .
2- . Valiliği

İSTEMİN KONUSU:

. Bölge İdare Mahkemesi . İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem: Ordu Valiliği Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünde taşeron firma işçisi olarak çalışmakta iken, 375 sayılı KHK'nın geçici 23. maddesi uyarınca daimi işçi kadrosuna atanan davacı tarafından, re'sen emekliliğe sevkine ilişkin 17/03/2022 tarihli işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:

. İdare Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararıyla; davacının, sürekli işçi kadrosunda 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işçi olarak çalıştığı ve uyuşmazlığın işçi-işveren arasında ortaya çıkan uyuşmazlık kapsamında olduğu, davacının 696 sayılı KHK gereğince re'sen emekliliğe sevkine ilişkin dava konusu işlemin iptali isteminin görüm ve çözümünde İş Mahkemelerinin görevli olduğu, UYAP üzerinden yapılan incelemede davacı tarafından . İş Mahkemesinin E:. esasına kayıtlı işe iade davasının da açıldığı ve karar tarihinde derdest olduğunun görüldüğü gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:

. Bölge İdare Mahkemesi . İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği; görevsizlik kararı sonrasında davaya adli yargıda devam edilmediği yolunda bir bilgi veya tespit bulunmadığı, mahkemece yargılama giderleri yönünden 6100 sayılı Kanun'un 331. maddesi hükmü gözetilmek suretiyle hüküm oluşturulması gerekirken, yargılama giderlerinin doğrudan davacıya yükletilmesinin yerinde olmadığı, ancak bu hususun; yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan, düzeltilmesi mümkün bir eksiklik niteliğinde olduğu, istinaf başvurusuna konu kararın yargılama giderlerine ilişkin hüküm fıkrasının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45/2. maddesiyle benimsenen ilke kapsamında aynı Kanunun 49/1-b maddesi uyarınca düzeltilmesi gerektiği gerekçesiyle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun düzeltilerek reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:

Dava konusu işlemin 696 sayılı KHK hükümleri uyarınca tesis edildiği, iş sözleşmesinin idarece kamu gücüne dayalı olarak idari işlem ile re'sen feshedildiği, bu bağlamda davanın idari yargının görevinde bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:

Davalı . Bakanlığı tarafından, mahkemece verilen görev ret kararı sonrasında davacı vekilince. İş Mahkemesinde işe iade davası açıldığı, bu itibarla davacının görev ret kararını zımnen kabul ettiği ileri sürülerek istemin reddi gerektiği savunulmuş; davalı . Valiliğince savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : .

DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

Ordu Valiliği Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünde taşeron firma işçisi olarak görev yapmakta iken, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 23. maddesi uyarınca sürekli işçi kadrosuna atanan davacının re'sen emekliliğe sevkine ilişkin Ordu Valiliği Gençlik Spor İl Müdürlüğünün 17/03/2022 tarihli işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, idari dava türleri olarak; idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptali için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları, idari eylem ve işlemlerinden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaların sayıldığı ve idari yargının, idari eylem ve işlemlerin hukuki denetimini yapmakla görevli olduğu kurala bağlanmıştır.

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 1. maddesinde, bu Kanunun amacının; iş mahkemelerinin kuruluş, görev, yetki ve yargılama usullerini düzenlemek olduğu, 5. maddesinde ise; (1) İş mahkemelerinin; a) 5953 sayılı Kanuna tabi gazeteciler, 854 sayılı Kanuna tabi gemiadamları, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa veya 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun İkinci Kısmının Altıncı Bölümünde düzenlenen hizmet sözleşmelerine tabi işçiler ile işveren veya işveren vekilleri arasında, iş ilişkisi nedeniyle sözleşmeden veya kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıklarına, b) İdari para cezalarına itirazlar ile 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamındaki uyuşmazlıklar hariç olmak üzere Sosyal Güvenlik Kurumu veya Türkiye İş Kurumunun taraf olduğu iş ve sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklara, c) Diğer kanunlarda iş mahkemelerinin görevli olduğu belirtilen uyuşmazlıklara ilişkin dava ve işlere bakmakla görevli oldukları belirtilmiştir.

Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükteki halinde 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 23. maddesinin beşinci fıkrasında; "Sürekli işçi kadrolarına geçirilenler, birinci fıkrada öngörülen şartları taşıdıkları sürece ve çalıştırıldıkları teşkilat ve birimde geçiş işlemi yapılmadan önceki ihale sözleşmesi kapsamındaki hizmetleri yürütmek üzere istihdam edilebilir. Bunların istihdam süreleri hiçbir şekilde sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazandıkları tarihi geçemez. Özel güvenlik görevlilerinden bu madde kapsamında geçiş işlemleri yapılanlar, 5188 sayılı Kanun hükümlerine de tabi olmaya devam eder." hükmüne yer verilmiştir.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 ve Geçici 24 üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar' ın "İşçi statüsüne geçirilme" başlıklı 41. maddesinin ikinci fıkrasında; "... Bu şekilde işçi statüsüne geçirilenlerin istihdam süresi hiçbir şekilde emeklilik, yaşlılık ve malullük aylığını kazanma tarihini geçemez." hükmü düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davalarının, idari dava türlerinden biri olduğu, idare hukukunun bilinen ilkelerindendir.

İdare, İdare Hukuku alanında, kamu gücüne dayalı olarak re'sen ve tek yanlı irade açıklaması sonucu tesis etmiş olduğu işlemlerle, hukuk alanında yeni durum oluşturmasıyla işleme idari işlem kimliği kazandırmakta ve kural olarak bu işlemler, özel yasal düzenlemeler dışında idari yargı denetimine tabi bulunmaktadır.

Ordu Valiliği Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünde taşeron firma işçisi olarak görev yapmakta iken, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 23. maddesi uyarınca sürekli işçi kadrosuna atanan davacının, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. ve Geçici 24. Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar'ın 41. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, Ordu Valiliği Gençlik Spor İl Müdürlüğünün 17/03/2022 tarihli işlemi ile resen emekli edilmesine karar verilmiştir. Bu durumda, "re'sen emekli edilmesi" işleminin tesisinde kamu gücünün kullanıldığı tartışmasızdır.

Davacı hakkında Valilik tarafından re'sen emekli edilmesi yolunda tesis edilen dava konusu işlemin de, doğrudan özel hukuk hükümleri uyarınca eşit taraflarca düzenlenmiş ya da İş Kanunu uyarınca tesis edilmiş bir işlem olmadığı, işlemin 375 sayılı KHK hükümleri uyarınca ve idarenin tek taraflı irade beyanıyla kamu gücüne dayanarak tesis edildiği anlaşılmaktadır.

Tüm bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda; davacının re'sen emekli edilmesine ilişkin dava konusu işlem, idarenin kamu gücüne dayalı tek yanlı tasarrufu ile tesis edilen idari nitelikte bir işlem olduğundan, bu nitelikteki işlemlerin usule ve hukuka uygun olup olmadıklarının incelenmesi hususunun idari yargının görev alanına girdiği açık olup, . İdare Mahkemesince uyuşmazlığın esasının incelenmesi gerekirken, davanın görev yönünden reddi yönündeki mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,

2. Davanın görev yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu . Bölge İdare Mahkemesi . İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararının BOZULMASINA,

3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın .Bölge İdare Mahkemesi . İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 27/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.