Domates fiyatları fırladı, spekülasyon iddiaları gündemde
Pirincin ardından domates fiyatlarında meydana gelen ani yükseliş, spekülasyon iddialarını gündeme getirdi. Tüketiciler, artıştan spekülatörleri sorumlu tutarken, hal yetkilileri ve ihracatçılar, artışın mevsimsel şartlardan kaynaklandığını belirtiyor.
Marketteki satış fiyatı 3 YTL'yi bulan domatesin düşüş sürecine girdiği belirtilirken, iki hafta sonra yeni ürünlerin piyasaya çıkmasıyla fiyatların normale dönmesi bekleniyor.
Antalya Toptancı Hali'nde geçen hafta 2,30 yeni liraya çıkan domates, şu anda 1,7'den işlem görüyor. Üreticiden 80 yeni kuruş ile 1 yeni lira arasından çıkan domates, markette 2 ila 3 yeni liraya ulaşan fiyatla müşteriye satılıyor. Üreticilere göre domatesteki fiyat artışının en büyük sebebi kış sezonu üretiminin sona ermesi ve bahar için ekilen ürünün henüz piyasaya sürülmemiş olması. Uzmanlar, bu dönemdeki fiyat artışlarının her yıl yaşandığını, ancak bu yıl bakliyattaki spekülasyonlardan dolayı dikkat çektiğini öne sürüyor. Adalya Tarım Ürünleri Şirketi'nin sahibi Hamdi Güneş, domates fiyatının yüksek olmasını geçen aylarda yaşanan don olaylarına bağlıyor. Ocak ve şubat aylarının soğuk geçmesinin verim kaybına yol açtığını, dolayısıyla fiyatların yükseldiğini ifade eden Güneş, "Her yıl bu mevsimlerde bir yükselme olur. Bu sene de aynı durum yaşanıyor. Bu yaklaşık 20 gün sonra normal seviyesine düşer." dedi. Güneş'e göre, domates fiyatlarındaki artış spekülatif değil ve pirinç ve diğer baklagil ürünlerindeki artışla bağlantısı yok. Çünkü taze meyve ve sebze, pirinç, bulgur ve mercimek gibi bekletilemez. Stok yapılması mümkün olmadığı için fiyatlar tamamıyla arz ve talebe bağlı gerçekleşir. Antalya Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Satıcı ise domates fiyatını kısmen komisyoncuların yükselttiğini savunuyor. Komisyoncuların daha fazla kazanç elde etmek için fiyatı suni olarak şişirdiğini ifade eden Satıcı, şöyle konuştu: "İç piyasaya, Rusya'ya, Avrupa'ya ve tüm dünyaya bakıyoruz. Domatesin en yüksek olduğu yer Antalya. Demre, Kumluca, Gazipaşa, Alanya ve Fethiye'de bakıyoruz. Yine en pahalı yer Antalya. İhracatçıya soruyoruz, pahalı diyor. Onun için halden domates alımını durdurduk. Fiyatlar yüksek. Komisyoncular 1,30-1,40 yeni lira olması gereken domatesi 1,70'e satıyor."
Hem üretici, hem komisyoncu hem de ihracatçı olan İsmail Erten, artışla ilgili ilginç bir yaklaşımda bulunuyor. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın ülkesinde sebze fiyatlarının yükselmesi üzerine, halkının ucuz sebze, meyve yemesini sağlamak için yurtdışına ihracatı durdurduğuna işaret eden Erten, "Böyle olunca Arap ülkeleri taleplerini Antalya'ya kaydırdı. Bundan dolayı da domates fiyatları yükseldi. Yoksa bu fiyatları biz de beklemiyorduk. Üreticiler olarak bayram yapıyoruz." şeklinde konuştu.
'Bahar üretimi, fiyatı düşürür'
Domatesteki fiyat artışının mevsimsel boşluktan kaynaklandığını öne süren Antalya Ziraat Odası Başkanı Halil Ordu da, kış ekim döneminde olumsuz hava şartlarından dolayı verim düşüklüğü olduğunu belirtirken, bahar ekimlerinin çıkmasıyla birlikte piyasanın rayına oturacağını kaydetti. Hal yetkilileri, ihracat piyasasının istekli olduğunu, hale gelen ürünlerin değerinde satıldığını belirterek, bu artışın mevsimsel şartlardan kaynaklandığını doğruluyor. Fethiye çiftçilerinden Cemil Çukur ise domates fiyatlarının kendileri tarafından değil, aracılar tarafından artırıldığını belirterek, "Ben birinci sınıf domatesi ihracat için 1 ile 1,50 yeni lira arasında, iç piyasaya ise 60-70 yeni kuruşa zor veriyorum. Fakat benim ürünüm aracılar sayesinde bir anda 10 kat zamlı olarak tüketiciye ulaşıyor." dedi.
Şaban Gündüz - Fatih Yılmaz