10 soruda dondurma

Bir külah dondurmaya kim hayır der ki? Ne bir çocuk ne de yetişkin... İster yaz, ister kış meyvelisi, sadelisi, çikolatalısıyla en güzel tatlı. Sütten yapıldığı için kalsiyum deposu, pek çok vitamini içeriyor, serinletiyor, hafif, tatlı... Peki acaba ona gereken önemi veriyor muyuz?

Türkiye'de dondurmanın tarihi nedir?

Kesin bir bilgi olmamakla birlikte Türkiye'de dondurma 100 yıl önce İstanbul'da yapıldığı ve buradan Anadolu'ya yayıldığı sanılıyor. İstanbul'da başlangıçta tanınmış lokanta ve otellerde imal edilen dondurma daha sonra sırasıyla ev, sokak ve dükkanlarda yapılmış. Dondurma üretimini gerçekleştiren ilk modern müessese 1957'de işletmeye açılan Atatürk Orman Çiftliği. Türkiye'de dondurma endüstrisi ise son 25 yılda ileri üretim tekniğinin, soğutma ve derin dondurucu sistemlerinin gelişmesiyle belli bir büyüklüğe ulaşmış.

Türkiye'de en çok hangi çeşit dondurma yeniliyor?

Ülker yetkilileri bu soruyu şöyle yanıtlıyor: ?Türk dondurma tüketicisinin en çok tercih ettiği tatlar çikolatalı ya da kakao ve halk arasında sade diye tabir edilen, kaymaklı ya da vanilyalı dondurma. Meyveli olarak çilekli dondurma en çok tercih edileni.'

Türkiye'de dondurma tüketimini dünyayla karşılaştırdığımızda ortaya çıkan tablo nedir?

Bu sorunun yanıtını yine Ülker yetkilileri veriyor: ?Dünyada kişi başına dondurma tüketim rekoru 27 litre ile Yeni Zelanda'nın elinde bulunuyor. Bunu 25 litre ile ABD, Avustralya ve Finlandiya izliyor. Türkiye'de dondurma tüketimi 2004 yılında 0,8 litre olarak belirlendi. Son yıllarda güçlü firmaların piyasaya girmesiyle tüketim artarak kişi başı 2.2 litre civarına çıktı. Türk insanı bir Amerikalıdan 20 kat, bir Avrupalıdan 7 kat daha düşük oranda dondurma yiyor. Bunun temel sebepleri arasında Türkiye'de serin ve soğuk havalarda dondurma tüketim alışkanlığının yerleşmemesi gösterilebilir.

Dondurmanın besin değeri nedir?

Uzmanlar dondurmanın kalsiyum açısından zengin olduğunu söylüyor. Sadece kalsiyum mu? Protein, karbonhidrat ve yağın yanı sıra; A,C, D, E ve B grubu vitaminleri; fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, demir ve çinko gibi minareler bile içeriyor. Dondurma tüm bu özellikleri açısından, süt içmeyi sevmeyen çocuklar, ileriki yaşlarda süt içmeyi bırakan yetişkinler için en eğlenceli sütlü besin.

Dondurma kışın yenir mi?

Dondurma, genelde halk arasında bilinenin tersine, yalnızca yaz aylarında tüketilmesi gereken bir besin değil. Kışın tüketildiğinde, tüketim miktarı aşılmadığı takdirde, çocuklarda boğaz ağrısı ya da soğuk algınlığına yol açmaz.

Dondurma kalsiyum ihtiyacını karşılar mı?

Hacettepe Üniversitesi'nde görevli uzman diyetisyen Gamze Akbulut bu soruyu şöyle yanıtlıyor: ?100 gram tam yağlı süt 61 kalori ve 119 mg kalsiyum; 100 gram çikolata ortalama 530 kalori ve 94 mg kalsiyum içeriyor. 100 gram sade dondurma ise 193 kalori ve 148 mg kalsiyum içeriyor. Özellikle çocuk ve ergenlik dönemdekiler dondurma tüketerek günlük kalsiyum gereksinmelerini karşılayabilir.'

Çocuklar dondurmayı çok seviyor. Çocuklara yararı nedir?

Çocuklar için özellikle yaz aylarında kalsiyum gereksinmelerini karşılamak genellikle bu aylarda daha az süt tükettikleri için daha zor. Uzmanlar; süt, peynir, yoğurt gibi ?en iyi kalsiyum kaynağı' olarak bilinen besinlerin yanı sıra sütten hazırlanmış olan dondurmanın çocukların kalsiyum gereksinimini karşılamasına katkı sağladığını söylüyor. Yetişkin bir kişi bir orta boy kase dondurma (150 gram) tükettiğinde, günlük kalsiyum gereksinimin yüzde 22'sini karşılıyor. Aynı miktarda dondurma tüketen çocuk ise günlük kalsiyum ihtiyacının yüzde 28'ni karşılıyor.

Dondurma light olunca kalorisi ne kadar düşüyor?

Gıda kodeksine göre bir ürüne light denebilmesi için, kalorisinin asıl ürüne göre en az yüzde 25 azaltılması gerekiyor. Ülker yetkilileri bu oranın light dondurmanın içeriğine göre değişebildiğini söylüyor.

Dondurma tüketirken nelere dikkat etmeliyiz?

Ülker yetkilileri ?Dondurmayı tüketirken dikkat etmemiz gereken en önemli nokta, dondurmanın sağlıklı ve hijyenik kurallara uygun olarak hazırlanmış olması' diyerek aksi takdirde ortaya çıkacak şu tehlikelere dikkat çekiyor: ?Çiğ veya pastörize edilmemiş sütten üretilen dondurma insanlarda Brusella hastalığına neden olabilir. Bu nedenle, sokakta satılan, kaynağı bilinmeyen ve hijyenik koşullarda üretimi sağlanmayan ürünlerin tüketimi sağlık için risk oluşturabilir. Bu nedenle dondurma tüketirken hangi koşullarda üretildiğini bilmek çok önemli.'

Kahramanmaraş dondurmasını kim yaptı?

Nasıl İtalya'nın Roma şehri dondurma ile anılıyorsa, Türkiye'de ise Maraş... Maraş'ta Osman Ağa yaşarmış. Cinsel gücü artırıcı olarak bilinen yabani orkideyi (salep) yaparken tesadüfen ?salepli karsambaç'ı keşfetmiş. Bu tatlı üç kuşak sonra Maraş dondurması olarak tanınmaya başlanmış.