1 Ekim'den sonra memur olacaklar Emekli Sandığı kanununa tabi olmayacak
Daha önce küçük bir kısmı yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun genel hükümleri 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girecek. Buna göre işçi statüsünde ve kendi adına bağımsız statüde çalışanlarla ilk defa işe başlayacak kamu çalışanları yeni dönemde aynı norm ve standartlara tabi olacak
ANKARA - Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 1 Ekim'de yürürlüğe girecek maddeleri ile sosyal güvenlik alanında yeni bir dönem başlayacak. Yeni dönemde, emekli olmak için daha uzun süre çalışma, daha fazla prim ödemesi yapılacak, yatırılan prime göre ise daha düşük emekli aylığı bağlanacak. Emeklilikte geçen süreyi kısaltmayı amaçlayan yeni sistemde sağlık hizmetlerinden yararlanma konusunda ise büyük ölçüde norm ve standart birliği sağlanmış olacak.
Kanunda, 1 Ekim'de başlayacak yeni dönemde sigortalıların ve emeklilerin yaşamlarını hemen etkilemeye başlayacak çok sayıda düzenleme de yer alıyor. Yeni dönemde uygulamaya girecek bazı düzenlemeler şöyle:
Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar (Bağ-Kur'lular), iş kazası ve meslek hastalığı ile analık halinde ayakta tedavilerde günlük kazancının üçte ikisi, yatarak tedavide ise yarısı oranında geçici iş göremezlik ödeneği alabilecek.
Malullük aylığı için daha önce en az yüzde 66 oranında çalışma gücü kaybı aranırken, yeni dönemde bu oran yüzde 60'a indirilecek.
İsteğe bağlı sigortalılık için daha önce SSK sigortalısında en az 3 yıl, Emekli Sandığı iştirakçisinde en az 10 yıl sigortalılık süresi aranırken, 1 Ekim'den sonra sigortalılık şartı kaldırılacak, ayrıca daha düşük emekli aylığı anlamına gelen kısmi isteğe bağlı sigortalılık imkanı getirilecek.
Tarım sigortalıları ve köy muhtarlarına 15 günlük prim karşılığı 30 günlük hizmet kazanma olanağı sağlanacak. 15 günlük esas alınan prim tutarı, her yıl bir gün artırılarak 15 yıl sonra 30 gün üzerinden prim alınacak.
Yurt dışına götürülecek işçiler için sadece Genel Sağlık Sigortası (GSS) primi ödeme zorunluluğu olacak. Bu kişiler emeklilik haklarından yararlanmak için isterlerse ayrıca isteğe bağlı sigorta primi ödemek zorunda olacaklar.
Engelli annesine erken emeklilik
Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede özürlü çocuğu bulunan kadın sigortalılar, 1 Ekim'den sonra çalıştıkları her 4 yıl için 5 yıl çalışmış gibi kabul edilerek erken emekli olabilecekler.
İşçi statüsündeki kadın sigortalılar, doğumdan sonra işten ayrılmış olmaları ve çocuğun yaşaması şartıyla en fazla 2 çocuk için olmak üzere 2'şer yıldan azami 4 yıllık süreyi borçlanabilecekler.
Emekli Sandığı iştirakçilerinin eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için gerekli en az 10 yıllık hizmet şartı 5 yıla indirildi.
Emekli olana aylık yok
İşçi statüsünde 1 Ekim'den önce sigortalı olan ya da emekliliği hak edenler için, emeklilik sonrası çalışmaya devam etmeleri durumunda yüzde 30 oranında sosyal güvenlik destek primi ödenecek.
1 Ekim'den sonra sigortalı olup emekliliği hak eden sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışamayacak. Emekli sigortalı çalışmak istediğinde emekli aylığı kesilecek.
Bağ-Kur kapsamında emekli olup yine Bağ-Kur kapsamında iş yapan kişiler, emekli aylığı kesilmeden yüzde 12 oranında sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabilecek. Bu oran, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren her yıl 1 puan artırılarak yüzde 15'e çıkacak.
Askerlik borçlanması için her ay asgari ücretin yüzde 20'si tutarındaki ödeme tutarı, yüzde 32'ye yükselecek. Ödeme süresi de altı aydan bir aya çekilecek.
Emekli aylıklarının hesaplanmasına ilişkin kazançların güncellenmesinde, 1 Ekim'den sonraki çalışılan süreler için gelişme hızının yüzde 100'ü yerine yüzde 30'u dikkate alınacak.
Yıpranma hakkı kalkacak
Halen çalışmakta olan tüm sigortalıları kapsayacak şekilde, iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle yüzde 25 ve daha yukarı oranda sakat kalan işçilere bağlanan gelirlere uygulanmakta olan alt sınır kalkacak. Böylece 1 Ekim'den sonra sakat kalan işçiye ödenecek gelir, 1 Ekim'den önceki miktarın önemli oranda gerisinde kalacak.
Gazeteciler, matbaa işçileri, gemi adamları, uçuş personeli, kaynakçı, şeker sanayi çalışanları, posta dağıtıcısı gibi meslek gruplarının ?yıpranma hakkı' olarak bilinen fiili hizmet süresi zammı kaldırılacak. Bu durumdaki kişilerin 1 Ekim'e kadar çalıştıkları sürelere karşılık gelen yıpranma payları, emekliliklerinde dikkate alınacak.
Herkes GSS kapsamına girecek
Genel Sağlık Sigortası (GSS) ile tüm vatandaşlar sağlık riskleri ve sağlık harcamaları yönünden güvence altına alınacak. Ülkede ikamet eden tüm kişiler (vatansızlar ve sığınmacılar dahil) GSS'den yararlandırılacak.
Bağ-Kur'luların sağlık hizmetlerinden yararlanmaları için gerekli olan 240 günlük prim gün sayısı 30 güne indirilecek. Böylece çiftçiler ve esnaf, sigortalı olduktan 1 ay sonra sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.
SSK'lıların sağlık hizmetlerinden yararlanması için gerekli olan 90 ve bakmakla yükümlü oldukları için gerekli olan 120 günlük prim gün sayıları 30'a indirilecek.
İşten ayrılan sigortalılar, prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın 6 ay süreyle sağlık hizmetlerinden yararlanabilirken bu süre 90 güne düşecek.
Kademeli GSS primi
Aile içindeki kişi başı geliri asgari ücretin 1/3'ünden az olanların, vatansızlar ve sığınmacıların, 65 yaş veya özürlü aylığı, şeref aylığı, vatani hizmet aylığı, terörle mücadele aylığı alanların, harp malullerinin, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından bakılan çocukların, köy korucularının, dünya ve olimpiyat şampiyonlarının Genel Sağlık Sigortası primleridevlet tarafından karşılanacak.
Çalışması nedeniyle sigortalı olmayan veya ailesinde sigortalı bulunmayanlardan, aile içindeki kişi başına geliri; asgari ücretin 1/3'ü ile asgari ücret arasında olanlar 24 YTL, asgari ücret ile asgari ücretin iki katına kadar olanlar 73 YTL, asgari ücretin iki katından fazla olanlar 146 YTL ödeyerek sağlık hizmetlerinden istisnasız yararlanabilecek.
Geçiş sürecinde Yeşil Kart uygulaması 2 yıl daha devam edecek, bu sürenin sonunda yürürlükten kaldırılacak.
Kız çocukları için prim
18 yaşından küçükler, herhangi bir şart aranmaksızın sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek. Bu kapsamdakiler, 18 yaşından sonra ise kendi adlarına veya anne-babaları üzerinden GSS kapsamında olmaya devam edecek.
1 Ekim'den sonra 18 yaşını dolduran kız çocukları anne-babalarının sağlık yardımından yararlanamayacak. Ancak, halen 18 yaşından büyük olup anne-babasının sigortalılığı nedeniyle sağlık hizmetlerinden yararlanmakta olanların, çalışma ve evlenme gibi hallerle durumları değişmezse bu hakları da sürecek.
Kanser taraması kapsama alındı
Aşılar, kanser tarama testleri gibi kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri de ilk defa sağlık sigortası kapsamına alınarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanacak.
1 Ekim tarihinden itibaren özel hastaneler, SGK'nın belirlediği fatura bedelinin en çok yüzde 30'u kadar fark ücreti alabilecek. Kamuya ait sağlık hizmeti sunucuları ise sadece otelcilik hizmeti ve öğretim üyesi için fark ücreti alabilecek.
Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşmesi bulunsun ya da bulunmasın bütün sağlık hizmeti sunucuları, acil hallerde, vatandaşlardan herhangi bir fark ücreti talep edemeyecek