CMUK ile hukuk reformu

TBMM Adalet Alt Komisyonu'nda, bayram sonrası son şekli verilecek olan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK) Tasarısı, önemli değişiklikler içeriyor. CMUK Tasarısı, suç sebebiyle ceza soruşturma ve kovuşturmasının nasıl yapılacağı, ceza davasının nasıl açılacağı, yürütüleceği ve sonuca bağlanacağı konularına yönelik kurallar belirledi. Buna göre tanık, davetiye, telefon, telgraf, faks, elektronik posta aracılığıyla çağrılacak. İşte reform niteliğindeki CMUK'un muhtevası:

CUMHURBAŞKANI TANIK
Cumhurbaşkanı, başbakan, bakan ve milletvekilleri tanık sıfatıyla mahkemeye davet edilecek. Ancak Cumhurbaşkanı tanık beyanını ister konutunda isterse de yazılı olarak verebilecek. Bu kişilere tanık olarak dinleme durumlarında soru da sorulabilecek. Avukatlar; doktor, diş hekimi ve hemşire gibi tıp mesleği mensupları; mali işlerle görevlendirilmiş müşavirler ve noterler, bu sıfatları dolayısıyla hizmet verdikleri kişiler hakkında öğrendikleri bilgileri isterlerse mahkemelerde tanık sıfatıyla anlatabilecek. Bir suç olgusuna ilişkin bilgiler, "devlet sırrı" olarak mahkemeye karşı gizli tutulamayacak.

DELİL ELDE EDİLMESİ
Bir suça dair delil elde etmek için şüpheli, sanık ya da mağdurun üzerinde iç beden muayenesi yapılabilmesi için vücutta kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnekler alınması mahkeme kararıyla mümkün olacak. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından verilen karar, 24 saat içinde hakimin onayına sunulacak ve delil olarak kullanılmayacak. Üst sınırı 2 yıldan daha az hapis cezası gerektiren suçlarda kişi üzerinde iç beden muayenesi yapılmayacak, kişiden kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnek alınmayacak. Bu bilgiler ancak Cumhuriyet savcısı, hakim veya mahkeme tarafından istenebilecek.

MALVARLIĞINA MÜDAHALE
Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine ilişkin şüphe bulunan durumlarda şüpheli veya sanığa ait malvarlığına el konulabilecek. Cumhuriyet savcısının el koymaya ilişkin yazılı emri, 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını, el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak, aksi halde el koyma kendiliğinden kalkacak. El koyma işlemi, suçtan zarar gören mağdura gecikmeksizin bildirilecek.

TELEFON DİNLEME
Suçun bir şirketin faaliyeti kapsamında işlendiği konusunda güçlü şüphenin varlığı ve gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olması durumunda soruşturma sürecinde mahkeme şirket işlerinin yürütülmesiyle ilgili kayyum atayabilecek. Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmalarda hakim veya Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli ya da sanığın telefonları 3 ay süreye dinlenebilecek. Bu süre, en çok 2 kez uzatılacak.

"GİZLİ" GÖREVLİ
Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda şüphe sebeplerinin bulunması ve başka surette delil elde edilmeyen hallerde gizli görevli kullanılabilecek. Bir kamu grevlisi olan gizli görevlinin kimliği değiştirilebilecek, görevinin açığa çıkmaması için bu kimlikle hukuki işlemler yapılabilecek. Soruşturmalarda başka surette failin belirlenememesi veya delil elde etme imkanının bulunamaması halinde Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hem kamudaki hem
de özeldeki bütün bilgisayar sistemlerindeki kayıtlı verilerin incelenmesine hakim tarafından karar verilebilecek.

HAKLAR OKUNACAK
Yakalanan kişiye hakları, derhal kolluk güçleri tarafından hatırlatılacak. Gözaltı süresi, yakalama anından itibaren 24 saati geçmeyecek. Gözaltına alınan kişi bırakılmazsa, en geç bu süreler sonunda sulh ceza hakimi önüne çıkarılıp sorguya çekilecek. Sorguda müdafii de hazır bulunacak. İfadesi alınacak veya sorgusu yapılacak kişi, çağrı kağıdı ile çağrılacak, çağrılma sebebi açıkça belirtilecek.

TÜRK MİLLETİ ADINA...
Cumhuriyet savcısı, müdafii veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat, sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişi ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan soru yöneltebilecek. Hükmün başına "Türk milleti adına" verildiği yazılacak.

TANIĞA KORUMA
Tasarıyla örgüt suçlarında tanık koruma uygulaması getirilecek. Buna göre, tanığın kimlik bilgileri saklı tutulacak. Tanıklık görevinin yapılmasından sonra, kişinin kimliğinin saklı tutulması veya güvenliğinin sağlanması için tedbir alınacak. Kamu görevlileri bağlı bulundukları kurumla ilgili davalarda bilirkişi olarak atanamayacak.

KAPALI DURUŞMA
Şüpheli veya sanık, soruşturma ve kovuşturmanın her aşamasında bir veya birden fazla müdafi yardımından yararlanabilecek, kanuni temsilcisi varsa o da şüpheli veya sanığa müdafii seçebilecek. Soruşturma aşamasında ifade almada en çok 3 müdafii hazır bulunacak. 18 yaşını doldurmamış olması halinde duruşma kapalı yapılacak.

türkiye