Türkiye'de sendikal hareket nereye gidiyor?
Emek piyasasının yeni koşullarında sendikaların durumu nedir? Hem emek piyasasının hem de kapitalizmin koşulları değişirken, sendikalar nasıl bir gelişme izliyorlar? Sendika üyeliğinin azalmasının nedenleri ne?
Sendikalar nereye?
Emek piyasasının yeni koşullarında sendikaların durumu nedir?
Hem emek piyasasının hem de kapitalizmin koşulları değişirken, sendikalar nasıl bir gelişme izliyorlar?
Sendika üyeliğinin azalmasının nedenleri ne?
Emek piyasalarının düzensizleştirilmesine, esnek çalışma günleri ve yarı zamanlı çalışmaya karşı sendikalar ne tür önlemler alıyorlar?
Türkiye'de işçiler, sendikalar hakkında ne düşünüyorlar?
Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu çatısı altında Prof. Ayşe Buğra, Prof. Fikret Adaman ve Prof. Ahmet İnsel tarafından yürütülmekte olan ''Çalışma hayatındaki yeni gelişmeler ve sendikaların değişen rolü'' konulu araştırma projesinin ilk sonuçları, geçen hafta 2 günlük bir atölye çalışmasında (workshop) değerlendirildi ve yukarıdaki sorulara yanıt arandı.
Almanya'nın en büyük 2 işçi sendikası IG Metall ve DGB, Avrupa Sendikalar Birliği Konfederasyonu ETUC ve Macaristan İşçi Bulma Kurumu'ndan yetkililerin yanı sıra Cardiff Üniversitesi, Berlin School of Economics ve Dublin Üniversitesi'nden emeğin globalleşmesi üzerine uzmanlaşmış profesörlerin de katıldığı atölye çalışmasında; Türkiye'de sendikacılığın bugünkü durumu ile uluslararası deneyimler, karşılaştırmalı bir perspektif içinde masaya yatırıldı.
Anket sonuçları
Dilerseniz Türkiye'deki anket çalışmasının sonuçlarından başlayalım: Prof. Adaman başkanlığındaki ekibin 8 ilde 1245 sigortalı işçiyle yüz yüze görüşerek gerçekleştirdiği anketin sonuçları ilginç:
İşçiler hem sendikalara güvenmediklerini belirtiyorlar, hem de sendikaları en fazla ihtiyaç duydukları kurum olarak görüyorlar. Anlayacağınız örgütlenme fikrine sıcak bakıyorlar, ama bugünkü sendika yöneticilerine güvenmiyorlar.
İşçilerin çoğu akraba, hemşeri ya da tanıdık vasıtasıyla işe girdiğini belirtiyor. Bu da cemaatçilik, hemşerilik, akrabalık ilişkilerinin çalışma dünyasında da hâlâ ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. ''Arkası'' olmayan işçi, kendini zayıf, güvensiz hissediyor. Her an işten çıkarılabileceğini düşünüyor. Dolayısıyla güvenebileceği bir sendika olsa, sıkı sıkı sarılacak.
Örgütsüzleştirme
Prof. İnsel'le birlikte atölye çalışmasının Avrupa boyutunu değerlendirdiğimizde ise şöyle bir tablo ortaya çıkıyor:
Sadece Türkiye'de değil, Avrupa'da ve hatta dünyada da sendikaların altındaki zemin giderek kayıyor. Neo liberal politikaların; iş akitlerini, iş organizasyonunu düzensizleştirme girişimi hemen hemen tüm Avrupa ülkelerinde uygulanıyor. İşveren kesimi, örgütlü olmaya devam ediyor, fakat işçi kesimi örgütsüzleştiriliyor. Dolayısıyla pazarlık gücü itibarıyla bakıldığında emek piyasasında güçlü kesimle güçsüz kesim arasındaki fark giderek açılıyor.
Gerçekten de işveren kesiminin örgütlenmesinde ne Türkiye'de, ne de Avrupa'da herhangi bir gerileme yok, hatta giderek güçlendikleri bile söylenebilir. Ama iş kanunlarının düzenleştirilmesiyle sendikalar zayıflatılıyor.
100 milyon euro
Bir de şu var: İşverenler Avrupa çapında örgütlenebiliyorlar, ama işçiler toplu sözleşme aşamasında Avrupa çapında örgütlenecek kurumlara sahip değiller. Dolayısıyla 3 - 4 ülkede faaliyet gösteren şirketlerde toplu sözleşme ülke bazında ayrı ayrı yapılarak işçiler birbirine rakip kılınıyor.
Atölye çalışmasına IG Metall ve DGB'yi temsilen katılan yetkililerin, Almanya'da muhafazakâr partilerin son toplumsal projeleriyle ilgili olarak anlattıkları ise tüyler ürpertici. Almanya'da işverenler, sosyal pazar ekonomisi kavramını toplumda güçlü kılmak için önümüzdeki 10 yılda 100 milyon euro harcayacaklarmış. Amaç, sendikaları bir aktör olarak kamuoyunda gayri meşru ilan etmek. Sendikalar; böylesi bir propaganda gücü karşısında, Alman toplumu nezdinde kamuoyu desteğini yitirmelerinin kaçınılmaz olduğundan yakınıyorlar.
milliyet /Meral Tamer