İzmir'de seçimin genel görünümü
AKP kıyıya inemedi
Banu Şen
>İzmir Narlıdere'de yüzde 90'lara varan oy kullanma oranının yüksekliği de CHP'ye yaradı. Ayrıca 2007'de yüzde 7.5 olan Genç Parti oyları ile merkez sağdaki DYP oylarının CHP'ye yönelmesi de kentte oyları artırdı. İzmir'de 'yaşam tarzım değişir mi' endişesinden hareket edenler kadar ekonomik krizin faturasını AKP'ye kesenler de CHP'ye oy verdi. CHP'li belediyenin bölgelere eşit hizmet götürmesi de oyların artmasında etkili oldu
İzmir'de, 2007 genel seçimlerinde CHP'yi deniz kıyısına hapseden, 29 Mart'ta kıyıdan da çıkaracağını öne süren AKP'nin hayalleri karşılıksız kaldı. Kentte 22 Temmuz 2007 seçimlerinde ortaya çıkan harita önemli ölçüde değişti.
Kıyıdan uzaklaştıkça azalan, sırtlara çıktıkça neredeyse yok olan CHP, artık buralarda da varlık gösteriyor. AKP ise, çok etkin olduğu bölgeler dışında, birçok yerde eski varlığını kaybetmiş görünüyor.
CHP'li Aziz Kocaoğlu, yüzde 55'e dayanan oy oranıyla sosyal demokratların kentteki 20 yıllık rekorunu kırarken, 22 Temmuz 2007'deki son genel seçimde yüzde 35.4 olan CHP'nin oylarını da yaklaşık 20 puan artırdı. 1989'da Yüksel Çakmur yüzde 52 ile bir rekora imza atmıştı. CHP 2004 yerel seçimlerine göre de, yüzde 47.17 olan oy oranını yaklaşık 8 puan yükseltti.
2004'te, merhum başkan Ahmet Piriştina'nın karşısında seçimi kaybeden Taha Aksoy'un yine aday gösterilmesi, AKP'nin ?yanlış taktiği' olarak değerlendirildi. 29 Mart'ta, 2004'e göre oyu 1-2 puan gerileyen Aksoy, yüzde 31'de kaldı. 2007 genel seçimine göre, AKP oyları sadece bir puan yükseldi.
Mecliste mutlak çoğunluk
İzmir'de 30 belediyeden 28'ini kazanan CHP, İl Genel Meclisi'nde de patlama yaptı. İl Genel Meclisi'nde oyların yüzde 48.34'ünü alan CHP, 21'inci dönemde 136'ya çıkan sandalyelerin 91'ini alarak, AKP'ye yaklaşık 2.5 kat fark attı. AKP'nin oy oranı ise yüzde 29.01'de kaldı. Resmi olmayan ilk sonuçlara göre, CHP 91, AKP 39, MHP 5, DP ise 1 sandalyeye sahip oldu. 2004'te, İl Genel Meclisi'nde CHP'nin 60, AKP'nin 57 sandalyesi vardı. CHP böylece meclis kararlarında mutlak çoğunluğu elde etti.
Kentin sırtları da ?CHP' dedi
Bu tablo, İzmir'de CHP'ye oy verenlerin sadece ?yaşam tarzım değişir mi? endişesinden hareket etmediklerini gösteriyor. CHP'nin tarihi rekorunda, kentin sırtlarında olup, geçen seçimde AKP'ye neredeyse blok oy veren bazı mahallelerin tercih değişikliği de etkili oldu.
CHP buralardan, ya AKP'yle burun buruna ya da oyunu ikiye katlayarak çıktı. Bu durum, ?düzenin dışlananlarının bu kez hükümeti dışladığı? şeklinde yorumlanıyor. Bu oy değişikliğinde kuşkusuz ekonomik kriz önemli bir faktör. Bununla birlikte CHP'li belediyenin son iki yılda bu bölgelere hem sosyal belediyecilik hem de altyapı anlamında eşit hizmet götürmesi de etkili olmuş görünüyor.
Mahalleler incelendiğinde, CHP'ye oy veren seçmen ikiye ayrılıyor. CHP'nin doğal tabanı olarak nitelendirilebilecek ilk grup, AKP'nin, çağdaş yaşam tarzı için bir tehdit olduğu endişesiyle CHP'yi tercih ediyor. AKP ve CHP haricindeki diğer partilerin seçmen profilini temsil eden ikinci grubu, krizin faturasını hükümete kesenler oluşturuyor. Bu grup, AKP'ye tepki olarak tercihini CHP'den yana kullandı.
CHP İzmir'de varoşlara girdi
İl Genel Meclisi sonuçlarına baktığımızda, şöyle bir tabloyla karşı karşıya kalıyoruz: l Karşıyaka'da, Bahçelievler'de AKP 2.536, CHP 12.189 oy almış. Bostanlı'da ise AKP'nin oyu 2.237, CHP'nin oyu ise 19.476... l Bayraklı'ya baktığımızda AKP'nin 4.444 oyuna karşılık CHP'ye 1.795 oy çıkmış. Refik Şevket İnce Mahallesi'nde de AKP'ye 2.923 oy çıkarken, CHP 1.954 oy almış. l Konak'taki durum ise şöyle: Ege Mahallesi'nde AKP 338, CHP 785 oy almış. Halkapınar'da AKP 105, CHP 202, Hilal'de AKP 577, CHP 709, Kültür'de AKP 438, CHP 5.024. Yenişehir'de AKP 716, CHP 956, Yeşildere'de ise AKP 449, CHP 652 oy toplamış. Bu tablo, CHP'nin geçen genel seçimde silindiği varoşlara yeniden girmeye başladığını gösteriyor.
2009 YEREL SEÇİM
2007 YEREL SEÇİM
Ekonomik kriz de etkisini gösterdi
İzmir'in seçmen haritasını değiştiren bilgilere bakıldığında, şu çarpıcı verilere ulaşılıyor:
Karşıyaka: Sahilde, yüksek gelir grubunu temsil eden seçmenin yaşadığı Bostanlı'da CHP oyları 2004'te 16.822 iken, 2009'da 19.577'ye ulaştı. Buna karşın bu bölgenin oylarına da hâkim olacağını iddia eden AKP, sadece 86 artarak, 2.356 oldu. Orta gelir düzeyinde ama eğitimli bir grubun yaşadığı Bahçelievler'de 9.897 olan CHP oyları 12.020'ye çıkarken, AKP'nin 4.711 oyu, 2.525'e düştü.
Bayraklı: Güneydoğu ve doğudan göçle gelip, kente uyum sağlamaya çalışan kesimin yaşadığı mahallelerde, ekonomik kriz etkilerini gösterdi. CHP, işsizliğin ciddi boyutlara ulaştığı bu mahallelerde, AKP'yi yakaladı, çoğunda da geride bıraktı.
Bunlardan biri Cengizhan Mahallesi... Erzurum ve Kars'tan göç edenlerin yaşadığı bölgede halk geçimini inşaatçılıkla sağlıyor. Burada geçen seçimin hâkimi olan AKP'nin oyu, 4.830'dan 4.125'e düştü. CHP ise, 946 olan oy sayısını 1.749'a çıkardı. Yine göç alan Refik Şevket İnce Mahallesi'nde, AKP üstünlüğünü korudu. Ancak, CHP de oylarını arttırdı.
AKP oylarını 3.116'dan 3.869'a çıkarırken CHP'nin oyu 1.110 oydan 1.834'e yükseldi. Bunun en büyük nedeninin, iktidar partisinin verdiği iş vaatlerini tutmaması ve işsizliğin ciddi seviyelere ulaşması nedeniyle genç seçmenin CHP'ye oy vermesi olduğu belirtiliyor.
Geçen seçim AKP'nin ezici üstünlük sağladığı, gelir düzeyi düşük mahallelerinden biri olan Onur Mahallesi'nde tablo bu kez değişti. Daha önceki seçimde Onur Mahallesi'nde ezici çoğunluk sağlayan AKP'nin oyları 2.496'da kaldı, CHP oylarını 3.671'e taşıdı. Hükümete olan tepkinin oylara yansıdığı görüldü.
Konak: Büyük bölümünü yeni ilçe Karabağlar'a veren Konak'ta, CHP'nin sosyal belediyeciliğe ve altyapıya verdiği önem kendini gösterdi. Yeni yapılan spor salonları ve kadınlara yönelik projeler dikkat çekti. CHP, geride olduğu birçok mahallede oylarını neredeyse ikiye katladı.
2004 seçimlerinde Genç Parti'ye oy veren, 2007'de bu oyları AKP'ye kaydıran Hilal, Halkapınar gibi gelir ve eğitim düzeyinin düşük olduğu mahallelerde, artık CHP söz sahibi... Halkapınar'da 58 olan oylarını 193'e, Hilal'de 122 olan oylarını 695'e taşıdı. AKP ise Halkapınar'da 175'ten 114'e, Hilal'de 695'ten 597'ye düştü.
Aziz Kocaoğlu'nun geçen dönem yatırımlara ağırlık verdiği Yeşildere ve Yenişehir gibi mahallelerde CHP'nin oyları adeta fırladı. Yenişehir'de 150'den 775'e, Yeşildere'de 242'den 571'e çıktı. AKP, Yenişehir'de 775'ten 618?e, Yeşildere'de 571'den 376'ya geriledi.
Romanlar da AKP'den koptu
Geçen seçim AKP'nin hâkim olduğu, gelir düzeyi düşük, elinde geçerli bir mesleği olmayan Roman vatandaşların yaşadığı Ege Mahallesi'nde de durum değişti. CHP, oylarını 136'dan 740'a çıkarırken, 346 olan AKP oyları 349'da kaldı. İzmir'in üst gelir grubunun yaşadığı mahallelerden Alsancak Kültür Mahallesi'nde üstün olan CHP oyları 4.263'ten 5.008'e ulaştı. AKP'nin 542 olan oyları ise 468'e indi.
Kürt kökenli vatandaşların yoğun olduğu Kadifekale'de, AKP CHP'ye karşı üstünlüğünü korudu. Ancak burada da CHP'nin oyu artarken, AKP'nin oyu geriledi. CHP'nin 2007'de 246 olan oyu 517'ye çıkarken AKP'nin oyu 1398'den 1295'e geriledi. Kadifekale'de, geçen seçimde olduğu gibi sandıktan yine,1667 oy alan DTP önde çıktı.
CHP?İl Başkanı Nalbantoğlu: Büyük fark yediğimiz ilçe yok
CHP İl Başkanı Rıfat Nalbantoğlu seçim sonuçlarını şöyle değerlendirdi: ?İzmir'in çeperleri dediğimiz her bölgede ciddi şekilde oy aldık. Birinci olmadığımız mahalle kalmadı gibi. AKP'nin önde olduğu bazı mahallelerde başa baş geldik. Zaten AKP'den yedi ilçeyi de aldık. Ayrıca bu seçimde büyük fark yediğimiz hiçbir ilçe yok. 30 ilçenin ikisini kaybettik. İl genel meclisi sonuçlarına da dikkat etmek lazım, yüzde 48.5 oy oranımız var. Bu önemli bir gösterge. 2007 seçimlerinde söylendiği gibi kıyıya sıkışmadık. Kentin tamamının desteğini aldık. 136 sandalyenin 91'i bizim. Bundan daha açık bir izah olamaz.?
AKP İl Başkanı Şengül: DTP bile CHP'ye çalıştı
AKP İl Başkanı Aydın Şengül şunları söyledi: ?Oylarımızı koruduk. Ancak bu seçimde, diğer siyasi partiler kendi partilerinin kazanamayacağını anlayınca CHP'ye çalışmaya başladı. MHP, DSP, GP, hatta DTP dahi. DTP, CHP'ye destek verdi. Katılım oranı da yüksek oldu. Ciddi oranda da yeni seçmen katıldı.
Bizim etkin olduğumuz mahallelerde ekonomik krizin etkisi var. Tekrarlıyorum. CHP zenginlerin partisi. Sonuçlar onu söylüyor. İzmir'de seçimi belirleyen şey şudur; adaylar yarışmadı, projelerle kimse ilgilenmedi. Herkes sembollere oy verdi. Seçmenin o endişe duyduğu sembollere AKP'nin de önem verdiğini anlatamadık. AKP bunlara karşı olarak algılandı. İletişimde ve algılamada bir sorun oldu. 2011'de de seçim var. CHP'nin İl Genel Meclisi'ndeki yüzde 48'lik oranı, daha düşük olacak.?
AKP diğer partilerden aldığı oyları geri verdi
Ege Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Tanju Tosun İzmir'de ortaya çıkan durumu şöyle değerlendirdi:
?AKP geçen seçimde, metropoldeki ilçelerin bazı mahallelerinde Kürt kökenli ve GP seçmenlerinden azımsanmayacak oy almıştı. Bu oyları CHP'ye devretti. 1980'lerdeki ANAP oyları, AKP'de toplanmıştı. AKP bu oyları sınırlı da olsa geri vermeye başlıyor.
Bir de, 1990'lardaki DYP oyları da kent merkezinde ve metropole yeni dahil ilçelerde CHP'ye akmaya başladı. Sadece İzmir değil, Ege'de de böyle. Bu seçimde İzmir ve Ege seçmeni, sosyolojik piramitte yükselme hevesinden vazgeçmiştir. Sadece ve sadece, düzenin muhafaza edilmesine razı olmuştur. Bir de, ekonomik temelli bir refleks var. Metropolde ise, MHP seçmeni de ciddi anlamda CHP'yi destekledi.?