Kredi kartından nakit avans çekiminde ürküten artış

Bankaların "sağlam müşteri" kriterinin dışında kalan binlerce tüketici nakit ihtiyacını kredi kartı ile gidermek zorunda kaldı. İlk çeyrekte kredi kartından yüzde 22 daha fazla nakit çeken tüketici, bu yüzden yüzde 1,5 yerine yüzde 4,5 faizle borçlandı.

Küresel kriz nedeniyle bankaların kredi vermekte eskiye oranla daha sıkı davranması ve ödeme güçlüğü çekmeyen müşterilerle ticari ilişkilere girmek istemeleri, nakite sıkışan tüketicilerin kredi kartına sarılmasına neden oldu. Bankalardan kredi alamayan diğer bir değişle "sağlam müşteri" kriterlerinin dışında kalan binlerce tüketici nakit ihtiyacını kredi kartı ile giderdi. Bankalararası Kart Merkezi'nin (BKM) verilerine göre, 2009 yılının ilk çeyreğinde kredi kartlarından kullanılan nakit avans miktarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22 artarak 5.1 milyar TL'ye yükseldi. Bu yılın ilk çeyreğinde bankaların tüketici kredi hacmi ise 644 milyon lira azaldı. Krizin ateşlendiği geçen yılın eylül sonundan bu yana ise bankaların tüketici kredilerinde 2.6 milyar TL'Lik daralma yaşandı. Ancak bu dönemde kullanılan nakit avans tutarı ise 12.2 milyar liraya yükseldi.

3 kat fazla faize razılar

Yüzde 1,5-2 arasında değişen tüketici kredisi kullanamayanların, aylık faizi yüzde 4-4,5 arasında olan nakit avansa yüklenmesi ise tüketicilerin borcunu geri ödemesini zorlaştırdı. Çünkü kredi kartından nakit çekenlerin çoğunluğunu işsiz kalmış ya da bankalardan kredi ümidini kesmiş vatandaşlar oluşturdu. Çekilen paraların geri ödenmemesi de batık oranını daha da artırdı. Bankaların batık kredi alacakları 2008 yılının eylül ayından bu yana yüzde 45 oranında artarak 2.9 milyar liraya çıktı. Eylül 2008'de 1.9 milyar TL olan batık kartlarının tutarı Mart 2009 sonu itibariyle 2.9 milyar TL ile en yüksek seviyesine çıktı. Yılın ilk 3 ayında ise batık kredi kartıları yüzde 17'lik bir artış gösterdi. Bankalara kredi kartı borcunu ödemeyenlerin sayısı da geçen yıl yüzde 183 artarak 447 bine çıkarken, bu yılın ilk iki ayında ise 154 bin kişi kart borcunu ödeyemedi.

Kartlarla harcamalar arttı

BKM'nin, yılın ilk çeyreğine ilişkin açıkladığı verilere göre, kredi kartı harcamaları ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 artarak 46.1 milyar TL'ye çıktı. Banka kartlarının yurtiçi kullanımı cirosu ise 42 milyar 356 milyon TL olarak gerçekleşti. Böylece 1 Ocak 2009-31 Mart 2009 tarihleri araında banka ve kredi kartları ile gerçekleşen işlem tutarı 88 milyar TL oldu. 2009 yılının ilk 3 ayında kredi kartı en çok marketler ve alışveriş merkezlerinde kullanıldı. Marketlerde kredi kartlarının kullanım oranı yüzde 16,6 olurken, kartlar, yüzde 13 ile benzin istasyonları, yüzde 9,8 ile telekomünikasyon sektörü, yüzde 7,7 ile giyim ve aksesuar, yüzde 6,7 ile elektronik eşya-bilgisayar sektörlerinde kullanıldı. 2009 yılı mart ayı sonu itibariyle, kredi kartı sayısı 43 milyon 551 bin 53 adet, banka kartı sayısı 59 milyon 699 bin 120 adede ulaştı. ATM sayısı 22 bin 321 adet, POS sayısı ise 1 milyon 629 bin 252 adet olarak kaydedildi.

BKM'nin verilerine göre, e-ticaret'te de rekor seviyede bir artış yaşandı. E-ticaret yapan iş yeri sayısı yüzde 44'lük artışla 47 bin mağazaya ulaştı. İnternetten yapılan harcamalar toplam rakamlar içinde küçük kalsa da geçmiş dönemlere göre artarak 2 milyar TL'ye ulaştı. İnternetteki mağazalardan en çok elektronik eşya ve uçak bileti alındı. Başta sigorta olmak üzere, düzenli ödemeler de internetten yapıldı.