Adalet Bakanlığı'ndan CMK ödemelerine ilişkin duyuru
CMK Ödemeleri.
Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince müdafi ve vekillere yapılan ödemelerde; avukatın yol giderlerinin, tarife gereğince ödenen meblağ ile birleştirilerek vergi matrahına esas teşkil etmesi ve mutad taşıt konusunda görüşümüz aşağıda belirtilmiştir.
6245 sayılı Harcırah Kanunun ?harcırah hesabında esas tutulacak yol? başlıklı 6'ncı maddesinde; "Harcırah, bu kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan yol ve taşıt araçları üzerinden verilir.? hükmü yer almaktadır.
2 Mart 2007 tarihli ve 26450 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri İle Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4'üncü maddesinde "d) Ücret: Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince baro tarafından görevlendirilen müdafi veya vekile Tarife gereğince ödenecek meblâğ ile 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri uyarınca mutat olan taşıta göre gerçek masraf üzerinden yapılan zorunlu yol giderlerini, acele ve zorunlu hâllerde ise, bu Yönetmeliğin 11 inci maddesinde sayılan mercilerin kabûlü üzerine mutat taşıt dışındaki araçlarla yapılan zorunlu yol giderlerini, ifade eder?, ?Ücret? başlıklı 8'inci maddesinde; "(1) Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince baro tarafından görevlendirilen müdafi veya vekile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinden ayrık olarak hazırlanacak "Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Görevlendirilen Müdafi ve Vekillere Yapılacak Ödemelere İlişkin Tarife" gereğince ödenecek meblâğ Adalet Bakanlığı bütçesinde bu amaçla ayrılan ödenekten karşılanır. (2) Müdafi veya vekilin görevi gereği yaptığı zorunlu yol giderleri ayrıca ödenir. (3) Müdafi veya vekile Tarife gereğince ödenen meblâğ ile zorunlu yol giderleri yargılama giderlerinden sayılır.", ?Ücretin ödenme usulü? başlıklı 11'inci maddesinde ise "(1) Müdafi veya vekil; soruşturma evresinde ifade alma ve sorguya, kovuşturma evresinde ise bir oturuma katılmakla Tarifede belirlenen meblâğı almaya hak kazanır. Bu meblâğ, soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı veya kovuşturmayı yapan mahkeme hâkimi tarafından düzenlenecek sarf kararı ve serbest meslek makbuzuna istinaden ödeme emri belgesiyle ödenir. (2) Zorunlu yol giderleri ise buna ilişkin belge veya gider pusulasının ibrazı üzerine birinci fıkrada sayılan mercilerce düzenlenen sarf kararına istinaden ödeme emri belgesiyle ödenir. (3)Ödeme emri belgeleri, soruşturma veya kovuşturmanın yapıldığı yer Cumhuriyet başsavcılığınca düzenlenir." hükümleri yeralmaktadır..
31/12/2005 tarihli ve 26040 sayılı 3.Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan Merkezî Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde;
Ödeme Belgesi: İdarelerce, bütçeden yapılacak kesin ödemeler için düzenlenen Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği eki 1 örnek numaralı Ödeme Emri Belgesini; ön ödeme suretiyle yapılacak ödemelerde ise anılan Yönetmelik eki 2 örnek numaralı Muhasebe İşlem Fişini,
Fatura: İş, mal veya hizmet alımlarında, işin, malın veya hizmetin özelliğine veya alımın yapıldığı yere göre düzenlenmesi gereken belgelerden;
a) Faturayı,
b) Fatura yerine geçen belgelerden serbest meslek makbuzu, gider pusulası, müstahsil makbuzu, giriş ve yolcu taşıma biletleri ile Uluslararası Hava Taşıyıcıları Birliği üyesi şirketlerce düzenlenen elektronik yolcu biletlerini, ifade edeceği belirtilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun ?Serbest Meslek Kazançları? başlıklı 65'inci maddesinde serbest meslek kazancının tarifi yapılmış olup buna göre her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olduğu, serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtısasa dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin iş verene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olduğu, "Serbest meslek kazancının tesbiti" başlıklı 67'nci maddesinde serbest meslek kazancının bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısiyle yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark olduğu, vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmayacağı, serbest meslek erbabının, mesleki kazançlarını Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tuttukları "serbest meslek kazanç defteri" ne istinaden tesbit edecekleri, ?Vergi tevkifatı? başlıklı 94'üncü maddesinde ise kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları, yaptıkları serbest meslek işleri dolaysıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemeler üzerinden %20 oranında tevkifat yapılacağı belirtilmiştir.
Ayrıca, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 236 'ncı maddesinde; "Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir." hükmü bulunmaktadır.
11/09/2007 Resmi Gazete Tarihi 26640 Resmi Gazete Sayısı 375 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde icra dairelerince borçludan alınarak, müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretlerinin belgelendirilmesine ilişkin usul ve esaslar açıklanmıştır
Anılan düzenlemeyle ilgili verilen yargı kararları gözönüne alınarak, söz konusu belgelendirme işleminin aşağıdaki şekilde yapılması uygun görülmüştür.
"İcra dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretlerinin avukata ödendiği anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlenecek olup, bir nüshası ödemeyi yapan memura verilecek; makbuzun avukatta kalan nüshasına ise icra dairesince ödemenin yapılmış olduğuna dair bir şerh düşülmesi ve ödemeyi yapan memur tarafından imzalanması şartı aranmayacaktır. " denilmektedir.
Bu nedenle;
1) Serbest meslek makbuzunun gerek 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 236'ncı maddesi gerekse 375 sayılı Genel Tebliğ hükümlerine göre serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müvekkiline vermek, müvekkil de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu, (Gelir İdaresi Başkanlığının 03/06/2009 tarih ve 56239 sayılı yazılarında; müdafi ve vekil avukatlara ödenecek zorunlu yol giderlerin serbest meslek makbuzu düzenlenmesi ve Gelir Vergisi Kanunun 67'nci maddesi kapsamında serbest meslek kazancına dahil edilerek vergilendirilmesi konusunda Başkanlıklarınca uygun bulunduğu bildirilmiştir.)
2) Serbest meslek faaliyetinden doğan her türlü kazancın serbest meslek kazancı olduğu, 375 sayılı Genel Tebliğ hükümlerine göre icra dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretinin avukata ödendiği anda avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlenecek, bir nüshası ödemeyi yapan memura, diğer nüshası ise icra dairesince ödemenin yapılmış olduğuna dair bir şerh düşülmesi ve ödemeyi yapan memur tarafından imzalanması şartı aranmayacaktır denildiğinden; serbest meslek erbabı, mesleki kazançlarını Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tuttukları Serbest meslek kazanç defterine kaydetmek zorunda olduğu,
3) Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemeler üzerinden %20 oranında tevkifat yapmaları gerektiği,
4) 6245 sayılı kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, yol giderinin gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan yol ve taşıt araçları üzerinden verileceğinden kanun hükümleri uyarınca mutat olan taşıta göre gerçek masraf üzerinden yapılan zorunlu yol giderlerinin, acele ve zorunlu hâllerde ise, yönetmeliğin 11 inci maddesinde sayılan mercilerin kabûlü üzerine mutat taşıt dışındaki araçlarla yapılan zorunlu yol giderlerinin ödenebileceği,
5) Ayrıca, Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince müdafi ve vekillere yapılan ödemelerde; zorunlu yol giderin serbest meslek kazancına dahil edilerek işlem yapılması gerektiği düşünülmektedir.
ÖRNEK
BRÜT: 210-TL
GİDER (YOL): 10-TL
TOPLAM: 220-TL
KDV %18 33,56-TL
KALAN 186,44-TL
STOPAJ % 20 37,29-TL
TOPLAM 149,15-TL