Etin, 'çetin' fiyat hikayesi

Et üreticileri, kasaplar ve restoranlar et fiyatlarında büyük artış yaşandığını, önlem alınmazsa bu durumun engellenemeyeceğini belirtiyor. Sektör temsilcilerinden ?ithalatın öne açılsın', ?teşvik verilsin' açıklamalarına, Tarım Bakanı Mehdi Eker ?ithalatın önü açılmayacak' şeklindeki sözleriyle karşı çıkıyor.

Ette spekülasyon yapıldığı yönünde iddialar da var. Sektörden yaşananların önüne geçilmesi için Tarım Bakanlığı'nın da içinde bulunduğu ?Et konseyi' kurulması yönünde bir öneri geldi. Tüketiciler ise son 1 yılda yüzde 70'e varan et fiyatlarındaki artışın daha da artmasından endişeli.

Kilo fiyatı ABD'de 4 Türkiye'de 15 dolar

Et fiyatları Türkiye'de son bir yılda yüzde 70 oranında artış gösterdi. Dana etinin kilogram fiyatı piyasada ortalamada 22 lirayı (15 dolar) buldu. Et, Avrupa ülkelerinde 4-7 euro (8-14 TL), ABD'de 4 dolara (6 TL) satılıyor. Et tedarikçileri fiyatların daha da yükseleceğini, hatta 50 liraya kadar çıkacağını öne sürüyor. Et ve Balık Kurumu ise fiyatlardaki bu artışın arkasında spekülatörlerin olduğunu savunuyor. Son durumda evlere et girişi azalırken, restoranlar gramajları küçülttü.

Fiyatlar nasıl yükseldi, şimdi ne olacak?

Terör ve göç hayvancılığı vurdu

Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde, meraların terör nedeniyle kullanılamaz hale gelmesi, göç ve son yıllarda yaşanan kuraklıkla birlikte hayvan üretimi oldukça azaldı. Yaklaşık 3 bin 700 yerleşim alanından üç milyondan fazla kişinin bölgeden göç ettiği belirtiliyor. Tarlaların kullanılamaz hale gelmesi ve yayla yasakları sonrası bölgede besicilik şartları oldukça ağırlaştı. Böylece hayvancılıkla uğraşanların sayısı azaldı. Doğu ve Güneydoğu Sanayici ve İş Adamları Dernekleri Federasyonu'nun verilerine göre, Doğu Anadolu'da 1990'lara göre büyükbaş hayvan sayısında yüzde 7, küçükbaş sayısında da yüzde 35 azalma oldu.

Güneydoğu'da ise 1990'lı yıllara göre büyükbaş hayvan sayısı yüzde 10, küçükbaş hayvan sayısı da yüzde 30 azaldı.

Restoranlarda mönülere zam

Temel hammaddesi kırmızı et olan restoran ve lokanta sektörü yaşanan zamlara tepkili. Tüm Restoranlar, Lokantalar ve Tedarikçiler Derneği (TÜRES), ?Et fiyatlarındaki artış frenlenmediği takdirde sektörde büyük iflaslar yaşanacak, buna acilen dur denilmesi gerekiyor? açıklaması yaptı.

Et fiyatlarındaki artış restoranlardaki mönü fiyatlarını da etkiledi. İkram edilen etlerin gramajları küçüldü. Art arda küçük fiyat artışları yapıldığı belirtiliyor. Et yemeklerinde bu artışlarla birlikte önümüzdeki mart ayına kadar yüzde 40'a yakın fiyat artışı olacağı bildiriliyor.

İthalatı spekülatörler mi istiyor?

Et fiyatlarındaki artışın ithalat yoluyla frenleneceğini savunanlar olduğu gibi başta Tarım Bakanlığı olmak üzere artışın spekülatif olduğunu düşünenler de var. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, söz konusu artışlara ilişkin yapacakları birtakım çalışmalar bulunduğunu, şu an için et ithalatını düşünmediklerini söyledi. Eker yaptığı açıklamada, Türkiye'de yeterince besi hayvanı olduğunu, bazı kişilerin bunu piyasaya sürmeyerek suni fiyat artışına yol açma gayreti içinde bulunduklarını, bunların doğru olmadığını belirtti. Et ve Balık Kurumu Genel Müdürü Bekir Ulubaş da et fiyatlarındaki artışın arkasında spekülatörlerin olduğunu söylemişti. Kasap ve restoran sahiplerinin önemli bölümü canlı olarak kesilebilecek dana ithal edilmesinden yana.

SEKTÖR TEMSİLCİLERİ NE DİYOR?

?Et konseyi kurulmalı'

Ramazan Bingöl Tüm Restoranlar, Lokantalar ve Tedarikçiler Derneği (TÜRES) Başkanı

15 doları bulan et fiyatları lokantaların maliyetlerini inanılmaz ölçülerde artırıyor. Bu artışı işletmesine zam olarak yansıtamayan ve eski fiyatlarla satışa devam eden lokantaların zararı büyüdü. Aşırı fiyat artışlarından dolayı hammadde tedariği konusunda büyük zorluklar yaşıyoruz. Eti alırken yüzde 70 zamlı alıyoruz. Acilen içinde sivil toplum kuruluşları ve Tarım Bakanlığı'nın bulunacağı bir ?Et Konseyi? kurulmalı. İthalat yerine yerli hayvancılık teşvik edilmeli.?

Yem fiyatları köylüyü vurdu

Mehmet Emin Arslan Etçii Steakhouse restoran-kasap zinciri sahibi

?Et artık zenginin değil çok zenginin yemeği olacak. Yaşanan artışın temel sebeplerinden biri yaşanan kuraklık ve tabii ki terör. Kuraklık yem fiyatlarını artırdı. Arpanın kilosu 700 liraya çıkmıştı. Şu anda 300-320 TL. Yemdeki artış nedeniyle köylü hayvana bakamaz oldu. Bakamayınca da inek ve koyunu kesime verdi. Hayvan sayısı 22 milyondan 8 milyona düştü. Bu işin çaresi kısa vadede kırmızı et ithalatı yapmak. Canlı olarak kesebileceğimiz dana ithal etmemiz lazım.?

?Fiyatlarda denge şart'

Erdal Bahçıvan Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkanı

?Güneydoğu bölgesi özellikle küçükbaş hayvancılıkta güçlüydü. Terörün etkisi küçükbaşı vurdu. Ardından kuraklık da bu duruma tuz biber ekti. Küçükbaş hayvan fiyatları büyükbaş hayvan fiyatlarını etkiledi. Çare tekrar yatırımı artırmaktan geçiyor. Yatırım da öyle üç beş inek ve koyun dağıtarak olmaz. Uzun vadeli sürdürebilecek kişileri bu işe girmeye teşvik etmek lazım. Bunun için fiyatların dengede tutulacağını göstermek lazım. İthalat yatırım amaçlı olmalı.?

?Önlem ithalat olmamalı'

Tarkan Kadooğlu Doğu ve Güneydoğu Sanayici ve İş Adamları Dern. Fed. (DOGÜNSİFED) Başkanı

?Yaşanan olaylarla birlikte Güneydoğu'daki göç dalgası 1999 yılına kadar devam etti. Bu nedenden dolayı Türkiye'nin ithal et alımına yönelmesi kaçınılmaz oldu. Bu dönemde et fiyatlarında ciddi bir yükseliş meydana geldi. Türkiye'nin 1 milyon 200 bin ton civarında kırmızı et tüketimi, 576 bin ton ise kayıt altında kırmızı et üretimi bulunuyor. Gelinen noktada et açığının karşılanması için alınması gereken önlem ithalat değil, hayvan üretiminin artırılması olmalı.?