Anayasa değişiklik paketinin tümü, 336 oyla geçti
değişiklik paketi geçti
TBMM Genel Kurulu'nda ele alınan Anayasa değişiklik paketinin tümü üzerindeki oylama sonuçlandı. Buna göre, 30 maddelik tasarı 72'ye karşı 336 oyla kabul edildi.
Toplam Oy: 409
Kabul: 336
Ret: 72
Çekimser: -
Geçersiz: -
Boş: 1
TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin başkanlığında yapılan oylamaya, CHP, BDP ve DSP katılmadı. AK Parti ve MHP'li milletvekillerinin yanı sıra bazı bağımsızların katıldığı gizli oylamada, paketin tümü 336 oyla kabul edildi. Oylamada, 72 ret, 1 oy ise boş çıktı. AK Partili milletvekilleri sonucu ayakta alkışlayarak karşıladı.
TBMM Başkanı Şahin, Genel Kurul''un 18 Mayıs'a kadar kapandığını, değişikliğin hayırlı olmasını dilediğini söyledi. Böylece 19. Nisan'da başlayan Anayasa değişikliği görüşmeleri bu gece sona erdi.
BAŞBAKAN ERDOĞAN: ÜLKEMİZ İÇİN HAYIRLI OLSUN
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Genel Kurul salonundan AKP milletvekillerinin alkışları arasında çıkarken, gazetecilerin sorularına da "Ülkemiz için hayırlı olsun, gruba geçiyorum" karşılığını verdi.
NELER YAŞANDI?
Anayasa değişikliği teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
TBMM Genel Kurulu, 2. tur görüşmelere 2 Mayıs Pazar günü başladı ve gece yarısına kadar sürdü. İlk günkü görüşmeler 10 saat 45 dakika sürdü ve teklifin ilk 6 maddesi kabul edildi.
İkinci gün görüşmeleri ise 3 Mayıs Pazartesi günü başladı ve 11 saat 30 dakika süren görüşmelerde toplam 7 madde görüşüldü.
Bu görüşmelerde, teklifin, siyasi partiler hakkında kapatma davası açılmasını TBMM'nin iznine bağlayan 8. maddesine ilişkin gizli oylamada 327 kabul oyuyla öngörülen beşte üç çoğunluğun (330) altında kalarak düştü.
Teklif üzerindeki 2. tur görüşmelerin üçüncü gününde (4 Mayıs) ise Genel Kurulunun toplam 8,5 saatlik çalışmasıyla 4 maddeye ilişkin gizli oylama süreci tamamlandı.
Dördüncü gün görüşmeler 5 Mayıs Çarşamba günü başladı ve gece yarısını biraz geçe tamamlandı. Bu çalışmalarda teklifin 6 maddesine ilişkin gizli oylama yapıldı. Genel Kuruldaki dördüncü gün görüşmeleri 13 saat sürdü.
Teklifin 2. tur görüşmelerinin son günündeki görüşmelere 24. maddeden başlandı. Teklifin reddedilen 8. maddesine bağlı düzenlemeler içeren Geçici 18. maddesi de öngörülen yeterli kabul oyunu alamayarak, reddedildi. Geçici 18. maddenin gizli oylamasına 282 milletvekili katıldı. Oylamada 203 kabul, 72 ret oyu kullanıldı; 3 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı ve 3 oy da geçersiz sayıldı.
Anayasa değişikliği teklifinin 2. tur görüşmelerine ilişkin süreçte yaklaşık 58 saat mesai yaptı.
TBMM Genel Kurulunun Anayasa değişikliği teklifinin 1. turundaki mesaisi, 19 Nisan Pazartesi günü başlamış ve 23 Nisan günü yapılan özel gündemli toplantı dışında aralıksız 9 gün sürmüştü. Genel Kuruldaki 1. tur görüşmeleri yaklaşık 134 saat süren çalışmaların ardından 29 Nisan'ın ilk saatlerinde tamamlanmıştı.
Genel Kurulun, anayasa değişikliği teklifinin 1. ve 2. turlarındaki görüşmelerinin süresi toplam 192 saate ulaştı.
Anayasa değişikliği teklifi üzerindeki görüşmelere ilişkin süreçte Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile bakanlar çalışmalarını TBMM'de sürdürdüler.
Görüşmeler sırasında zaman zaman yaşanan tartışmalar Genel Kurulda gerginliğe yol açtı. Muhalefet partileri her madde üzerinde değişiklik önergesi verip, görüşlerini açıklamak üzere kürsüye gelerek İçtüzüğün verdiği engelleme haklarını kullandılar.
-SÜREÇ-
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün onaylaması halinde, 330-367 aralığında kabul edildiği için, teklif halkoyuna sunulacak.
Teklif, halkoylamasında bütün halinde oylanacak. Oyların yarısından bir fazla olması durumunda teklif kabul edilmiş olocak ve sonuçların Resmi Gazetede yayımı tarihinde yürürlüğe girecek. Aksi durumda teklif reddedilmiş olacak.
Cumhurbaşkanı Gül'ün teklifin tümünü ya da bazı maddelerini bir kez daha görüşülmek üzere TBMM geri gönderme yetkisi de bulunuyor. Bu durumda, görüşme sürecinin yenilenmesi gerekecek.
TBMM Genel Kurulunda, kabul edilen anayasa değişikliği şu düzenlemeleri içeriyor:
Kadın-erkek eşitliği konusunda alınacak tedbirler, Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamayacak. Çocuklar, yaşlılar ve özürlüler ile harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacak.
Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahip olacak. Bu hak, kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsayacak. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilecek.
Yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması nedeniyle ve hakim kararıyla sınırlandırabilecek.
Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahip olacak. Devlet, her türlü istismara karşı çocukları koruyucu tedbirleri alacak.
Aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olunabilecek.
Memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınacak. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde, taraflar Kamu Görevlileri Kuruluna başvurabilecek. Kurul kararları, kesin ve toplu sözleşme hükmünde olacak. Toplu sözleşme emeklilere de yansıtılacak.
Greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan iş yerinde neden oldukları maddi zarardan sendika sorumlu tutulamayacak. Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grevi ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlere ilişkin yasaklar kaldırılacak.
''Kamu Denetçiliği Kurumu'' (ombudsmanlık) oluşturulacak. Kurum, TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak ve idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek.
Milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması kaldırılacak.
TBMM Başkanlık Divanı 2. dönem sonuna kadar görev yapacak.
-YÜKSEK ASKERİ ŞURA KARARLARI-
Yüksek Askeri Şuranın (YAŞ) terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açılacak.
İdari yargı, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olacak, ''yerindelik denetimi'' yapılamayacak.
-TOPLU SÖZLEŞME HAKKI-
Memurlara verilen uyarma ve kınama cezaları yargı denetimine açılacak.
Adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişlerince yapılacak.
-ASKERİ YARGI-
Askeri yargının görev alanı yeniden belirlenecek. Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülecek. Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli olacak.
Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar, her durumda adliye mahkemelerinde görülecek.
Siviller, savaş hali dışında askeri mahkemelerde yargılanamayacak.
-ANAYASA MAHKEMESİNİN YAPISI-
Anayasa Mahkemesi yeniden yapılandırılacak. Halen 11 asıl 4 yedek üyeli Anayasa Mahkemesi, 17 asıl üyeden oluşacak. TBMM, 2 üyeyi, Sayıştay Genel Kurulunun gösterdiği 3'er aday arasından; 1 üyeyi ise baro başkanlarının avukatlar arasından göstereceği 3 aday arasından gizli oyla seçecek.
Cumhurbaşkanı; 3 üyeyi Yargıtay, 2 üyeyi Danıştay, 1 üyeyi Askeri Yargıtay, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesince gösterilecek 3'er aday içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzere 3 üyeyi ise YÖK'ün kendi üyesi olmayan yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri arasından göstereceği 3'er aday içinden seçecek. Cumhurbaşkanı, 4 üyeyi de üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, 1. sınıf hakim ve savcılar ile en az 5 yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından belirleyecek.
Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışacak. Bölümler, başkanvekilinin başkanlığında 4 üyenin katılımı ile toplanacak. Genel Kurul ise mahkeme başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanacak. Bölümler ve genel kurul, kararlarını salt çoğunluk ile alacak.
Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara, Genel Kurul bakacak.
Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğuyla karar alacak.
Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları, Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanacak.
Anayasa Mahkemesi, Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri, dosya üzerinden inceleyecek. Ancak, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar verilebilecek. Mahkeme, gerekli gördüğü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çağırabilecek, siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısından sonra kapatılması istenen siyasi partinin genel başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilin savunmasını dinleyecek.
Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tamsayısının salt çoğunluğu ile 4 yıl için bir başkan ve iki başkanvekili seçilecek. Görev süresi bitenler yeniden seçilebilecek.
Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl için seçilecek. Bir kişi 2 defa üyeliğe seçilemeyecek. 12 yıldan önce yaş sınırını dolduran üye emekliye ayrılacak.
Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek üyeleri ''asıl üye'' sıfatını kazanacak.
-YÜCE DİVAN-
Anayasa Mahkemesine kişisel başvuru yapılabilecek.
Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanacak. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilecek. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu verdiği kararlar kesin olacak.
Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyeleri için ''hakimlik teminatı'' geçerli olacak.
-HSYK'NIN YAPISI-
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeniden yapılandırılacak. HSYK'nın halen 7 olan üye sayısı 22'e, 5 olan yedek üye sayısı ise 12'a çıkarılacak. HSYK, 3 daire halinde çalışacak.
HSYK'nın Başkanı, Adalet Bakanı olmaya devam edecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarının Kurulda yer alması uygulaması da sürecek.
Kurulun, 4 asıl üyesi, yüksek öğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca; 3 asıl ve 3 yedek üyesi, Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca; 2 asıl ve 2 yedek üyesi, Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca; 1 asıl ve 1 yedek üyesi, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından; 7 asıl ve 4 yedek üyesi, birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından adli yargı hakim ve savcılarınca; 3 asıl ve 2 yedek üyesi idari yargı hakim ve savcıları arasından idari yargı hakim ve savcılarınca dört yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek.
Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde yapılacak.
Kurulun ''meslekten çıkarma'' cezasına ilişkin kararlarına itiraz yolu getirilecek. Kurulun diğer kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamayacak.
HSYK'nın mevcut asıl ve yedek üyelerinin görevleri, seçildikleri sürenin sonuna kadar devam edecek.
-GEÇİCİ 15. MADDE-
''Ekonomik ve Sosyal Konsey'' Anayasa kapsamına alınacak.
12 Eylül dönemindeki Milli Güvenlik Konseyi üyeleri ile bu dönemde kurulan hükümetler ve Danışma Meclisi'nde görev alanların yargılanmasını önleyen geçici 15. maddesi yürürlükten kaldırıldı.
Anayasa değişikliği halkoyuna sunulurken tümüyle oylanacak.
12 Eylül askeri müdahalesinin ardından hazırlanan ve 7 Kasım 1982 tarihindeki halk oylamasında kabul edilen Anayasa'da bugüne kadar 16 kez değişiklik yapıldı.
1980 askeri müdahalesinin ardından hazırlanan 1982 Anayasası 7 Kasım 1982 tarihinde yapılan halk oylamasıyla kabul edildi. Halkoylamasının sonuçlarının açıklanmasından ardından anayasa 9 Kasım 1982'de yürürlüğe girdi.
Aradan geçen 28 yılda anayasa değişikliği ya da yeni bir anayasa yapılması hep tartışıldı, belirli dönemlerde Türkiye gündeminde yer alan önemli konulardan biri oldu. Bu süreçte, geçici maddelerle birlikte toplam 194 madde bulunan 1982 Anayasası'nın toplam 80 maddesi değiştirildi, eklenen 3 geçici maddeden 2'si daha sonra metinden çıkarıldı.
1982 Anayasası'ndaki ilk değişiklik kabulünden 5 yıl sonra, 17 Mayıs 1987 tarihinde yapıldı. Son değişiklik ise 9 Şubat 2008 tarihinde gerçekleştirildi.