Çalışma Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu, istediği kadar teftiş elemanı alabilecek
Kayıt dışıyla mücadelede kadro sınırlaması yok
Hükümet, devlete yıllık 40 milyar TL'ye mal olan kaçak işçilikle mücadelede kararlı. Bu amaçla Çalışma Bakanlığı ile SGK'ya istediği kadar eleman alma imkânı tanındı. Kuruluşlar, denetim elemanı alırken bütçenin öngördüğü kadro sınırlamasına tabi olmayacak.
Başbakan Tayyip Erdoğan'ın iş dünyasına yönelik 'emek sömürüsü' çıkışının ardından kayıt dışına savaş açılıyor. İlk adım olarak kurumlara kayıt dışıyla mücadele için istedikleri kadar eleman alma imkânı tanındı. Buna göre bu amaçla alınacak müfettiş, denetim ve kontrol elemanları, bütçenin öngördüğü kadro sınırlamasına tabi olmayacak. Çalışma Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu, istediği kadar teftiş elemanı alabilecek. Son dönemde müfettiş ve kontrol memuru takviyesi yapan SGK, bu sayıya yenilerini ekleyecek. Denetim ordusu, sigortasız işçi çalıştırılmasının ve ücretlerin düşük yatırılmasının önüne geçmek için teftişleri yoğunlaştıracak. Ayrıca kolluk kuvvetleri de kayıt dışı ile mücadele başlattı. Yıllardır merdivenaltı olarak üretim yapan ve bir kısmının vergi kaydı bile bulunmayan işyerlerine polis baskınları yapılıyor.
Mücadele için diğer yandan da sektörel bazda denetim için denetim rehberleri hazırlandı. Müfettişler, denetimleri bu rehbere göre yapacak. Ayrıca SGK'nın tüm il müdürlüklerinde 'kayıt dışı istihdamla mücadele servisleri' kuruldu. Gelir İdaresi Başkanlığı'nın koordinasyonunda yeni bir eylem planı hazırlanıyor. Sigortasız işçi çalıştırılmasının yanı sıra kayıt dışının bir başka şekli ise ücretlerin düşük gösterilmesi. Buna göre SSK primlerinin yarıya yakını asgari ücret üzerinden yatırılıyor. Bu yolla çalışanın emekli olduğunda ve işsiz kaldığında alacağı maaş düşük kalıyor. Devlet de prim kaybına uğruyor. Tüm Tekstil İşçileri Sendikası Başkanı Bayram Erdoğan, kayıt dışı ile mücadelede sendikaların da etkin görev alması gerektiğini belirtiyor. Sendikalar olarak işin kolayını seçip kamuda örgütlendiklerini belirten Erdoğan, kimsenin özel sektörde örgütlenmek için mücadele vermediğini anlatıyor. Erdoğan, sendikal alanda konfederasyonların tekelinin kırılarak yeni örgütlenmelerin başlamasının ardından kayıt dışıyla mücadelede ivme kazanılacağını kaydediyor. İlk adım olarak ise sendikalar yasasının değişmesini ve yeni bağımsız sendikaların önünün açılmasını öneriyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre kayıt dışılık oranı yüzde 43. İstihdam piyasasındaki çalışan sayısının 21 milyon civarında olduğu dikkate alındığında yaklaşık 9,5 milyon kişi sigortasız çalıştırılıyor. Bu durumda Türkiye'nin sadece prim kaybı 25 milyar lira. Ayrıca vergi ve işsizlik sigorta primi ve benzeri kalemler üst üste konulduğunda kaçak işçilik sebebiyle devletin yıllık kaybı 40 milyar lirayı aşıyor. Hükümet, bu tablo sebebiyle 2009'u kayıt dışıyla mücadele yılı ilan etti. Ancak krizde işverenin üzerine fazla gidilmedi. Kayıt dışıyla mücadele, SGK'nın banka ve diğer kurumlardan aldığı verilerin incelenmesi ve 'Alo İhbar' hattına gelen şikâyetlerle sınırlı kaldı.
İSA YAZAR ANKARA