Devlet yardımlarına düzenleme
- Devlet yardımlarının izlenmesi ve denetlenmesiyle görevlendirilmek üzere, Hazine Müsteşarlığı bünyesinde Devlet Yardımları Genel Müdürlüğü adı altında yeni bir ana hizmet birimi kuruluyor.
Devlet Yardımlarının İzlenmesi ve Denetlenmesini Düzenleyen Yasa Tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edildi.
Plan ve Bütçe Komisyonu, AK Parti Sivas Milletvekili Mustafa Açıkalın başkanlığında toplandı. Toplantıda, Devlet Yardımlarının İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı ele alındı.
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, tasarının, AB ile rekabet faslının açılabilmesine yönelik olduğunu dile getirdi.
Kabul edilen tasarı, Türkiye ile Avrupa Topluluklarına uygun olarak düzenlenmesi, ilgili mercilere bildirimini sağlamak üzere ilke ve prensiplerinin belirlenmesi, yardımların izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin esasları düzenliyor.
Tasarı, tarım, balıkçılık ve hizmet sektörlerindeki devlet yardımlarını kapsamıyor.
Ürünlerin veya hizmetlerin menşei ile ilgili ayrımcılık yapılmaksızın bireysel tüketiciye verilen sosyal nitelikli yardımlar, doğal afetlerin veya olağanüstü olayların sebep olduğu zararı gidermeye yönelik olan ve zararın maddi büyüklüğünü geçmeyen yardımlar, ''uygun devlet yardımı'', bunun dışındakiler, Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki yardımlar ise ''uygun görülebilir devlet yardımı'' sayılacak. Uygun görülebilir devlet yardımının kapsam ve kurallarını, ''Devlet Yardımları İzleme ve Denetleme Kurulu'' belirleyecek.
Ayrım yapılmaksızın tüm teşebbüslere uygulanan genel nitelikli ekonomik ve mali tedbirler devlet yardımı sayılmayacak.
Tasarıyla, ''Devlet Yardımlarını İzleme ve Denetleme Kurulu'' kuruluyor.
Kurul; Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Rekabet Kurumunca her kurumu temsilen birer üye olmak üzere altı üye ile Devlet Yardımları Genel Müdüründen oluşacak. Kurulun başkanlığını Devlet Yardımları Genel Müdürü yürütecek. Devlet Yardımları Genel Müdürünün görevinin sona ermesi durumunda Kurul Başkanlığı ve üyeliği sona erecek.
-KURUL KARARLARI KESİN OLACAK-
Kurul üyeleri, kendileri, eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımları hakkındaki toplantılara katılamayacak ve oy kullanamayacak. Ayrıca, Başkan hariç diğer Kurul üyeleri, kendi kuruluşları tarafından hazırlanan devlet yardımlarıyla ilgili kararlarda da oy kullanamayacak.
Kurul üyeleri ve diğer görevliler, yaptıkları işle ilgili olarak edindikleri gizlilik taşıyan bilgileri görevlerinden ayrılmış olsalar dahi açıklayamayacak, kendilerinin ve başkalarının menfaatine veya başkalarının zararına kullanamayacak.
Kararlarında bağımsız olan Kurulun aldığı kararlar kesin olacak. Kurulun sekreterya hizmetleri Devlet Yardımları Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek. Kurul harcamaları, Müsteşarlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanacak.
-HER TÜRLÜ BİLGİYİ VERECEK-
Yardımı verenler ve diğer ilgili taraflar, Kurulun ihtiyaç duyacağı her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlü olacak.
Kurul, düzenleme uyarınca aldığı kararlara uyulmaması veya istenilen tedbirlerin alınmaması durumunda, gerekli idari ve hukuki önlemleri alacak.
Kurulun kararlarına karşı açılan davalar, ilk derece mahkemesi olarak Danıştayda görülecek. Danıştay, Kurul kararlarına karşı yapılan başvuruları acele işlerden sayacak.
Kurul, kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen bir devlet yardımıyla ilgili olarak, yardımı verene de bilgi vererek inceleme başlatabilecek.
Kurul; inceleme başlatılması kararı ile birlikte, nihai bir karar alıncaya kadar kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen yardımın durdurulmasına da karar verebilecek.
Kurul, yardımın uygun olmadığına karar verirse, yardımın geri alınmasına yönelik olarak yardımı verenin tüm tedbirleri uygulamasını isteyecek. Yardımı veren, geri alma işlemini yerine getirmekle yükümlü olacak.
-DEVLET YARDIMININ GERİ ALINMASI-
Devlet yardımının geri alınmasında esas faiz oranı; yardımdan fiili olarak yararlanılan tarihten itibaren geri alma kararının alındığı tarihe kadar geçen sürede Müsteşarlık tarafından ihraç olunan Türk Lirası cinsinden iskontolu devlet iç borçlanma senetlerinin faiz oranlarının ağırlıklı ortalaması alınarak belirlenecek. Yardımı veren, yardımın geri alınmasına ilişkin işlemleri en geç bir ay içinde başlatacak.
Yardımı veren, yardımın taksitler halinde ödenebilmesini içeren ödeme anlaşmaları yapmaya yetkili olacak.
Kanuna aykırı yardımların geri alınması, yardımın fiilen verildiği tarihten itibaren 10 yıllık zaman aşımına tabi olacak. Ancak, Kurulun ilk değerlendirme yapması ve inceleme başlatması veya yardımı durdurması zaman aşımı süresini de durduracak.
-DEVLET YARDIMININ KÖTÜYE KULLANILMASI-
Devlet yardımının, yardımı alan tarafından kötüye kullanıldığına dair bilgi edinilmesi halinde Kurul, yardımı verenden durumun tespitini, ilgili mevzuatta belirtilen gerekli tüm tedbirlerin alınmasını ve Kurula bilgi verilmesini isteyecek.
Yardım verenler, yıl içinde verdikleri her türlü devlet yardımına ilişkin uygulama bilgilerini, yılın bitiminden itibaren en geç 3 ay içinde Kurula bildirecek. Bu bilgiler çerçevesinde hazırlanan yıllık rapor, Kurulca onaylanarak Haziran ayı sonuna kadar ilgili mercilere iletilecek.
Tasarı, ayrıca genel müdürlük için 45 kadro ihdas edilmesini öngörüyor.
-DEĞERLENDİRME-
Tasarıya göre, Kurul, ilk değerlendirmesini 60 işgünü içerisinde tamamlayacak. Değerlendirme sonucunda ''yardımın kanuna uygun olmadığı'' yönünde bulguların tespiti halinde, Kurul yardımı verenden nihai bir karar alınıncaya kadar devlet yardımı verme işleminin durdurulmasını isteyebilecek. Bu durum devlet yardımı verene 5 işgünü içerisinde bildirilecek.
Kurulun devlet yardımı verme işlemini durdurma kararı alması halinde, yardımı veren, bu durumun kendisine ulaştığı tarihten itibaren, uygulamakta olduğu devlet yardımının kapsam ve süresini genişletemeyecek ve yeni müracaat işleme koyamayacak.
Kurul, elde edilen tüm bilgiler doğrultusunda yardıma ilişkin nihai kararını 30 işgünü içerisinde alacak ve bunu yardımı verene 5 işgünü içinde tebliğ edecek.
-KAPSAM DARALTILDI-
Muhalefet milletvekilleri, tasarının ''31 Aralık 2001 tarihinden önce düzenlenmiş ve yatırım süresi bitmiş yatırım teşvik belgeleri, herhangi bir işlem yapılmaksızın gerçekleşmiş haliyle tamamlanmış sayılır'' şeklindeki geçici beşinci maddesine ''af niteliği taşıdığı'' gerekçesiyle itiraz ettiler.
Bu maddeye ilişkin verilen bir önergenin kabul edilmesiyle, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iptal edilenler, yap-işlet-devret modeli kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenenler ve Kaynak Kullanımını Destekleme Pirimi ihtiva eden teşvik belgeleri, kapsam dışı bırakıldı.
Daha sonra teşvik belgesinin kısmen veya tamamen iptalini gerektirecek bir durumun ortaya çıkması veya tespiti halinde Hazine Müsteşarlığı gerekli işlemi yapacak.
Hazine Müsteşarlığı Teşvik ve Uygulama Genel Müdürü Feridun Bilgin, düzenlemenin, 8104 teşvik belgesini kapsadığını ve bu belgelerin teşvik tamamlama vizesinin otomatik tamamlanmasını öngördüğünü kaydetti.
Bilgin, düzenlemenin sadece işlem muafiyeti öngördüğünü söyledi.