Her 100 liralık gelirin 46 lirası vergiden kaçırılıyor...
Maliye Bakanlığı denetim birimlerinin incelemeleri geçen yıl çeşitli isimlerle
vergilendirilmesi gereken her 100 liralık matrahın 46 lirasının gizlendiğini
ortaya çıkardı. Gizlenen matrah, kriz yılı olan 2001 hariç son 5 yılın en yüksek
noktasına ulaştı. Gizlenen matrah, gelir vergisinde yüzde 73'e kurumlar vergisinde
yüzde 60'a ulaştı.
Gizlenen matrahın oranı esas alınarak yapılan hesaplamalar 90 katrilyon liralık
vergi tahsilatı yapılan geçen yıl yaklaşık 76 katrilyon liralık verginin kaçırılmış
olabileceği sonucunu doğuruyor. Ancak Maliye Bakanlığı yetkilileri bu sonuca,
incelemelerin zaten kaçak kuşkusu olan mükellefler üzerinde yapılmış olmasını
gerekçe göstererek tüm vergi mükelleflerine teşmil edilmeyeceğini belirterek
karşı çıkıyor.
Maliye Bakanlığı bünyesindeki Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hesap Uzmanları Kurulu
Başkanlığı, Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı, Vergi Denetmenleri ve Vergi Dairesi
Müdürleri, geçen yıl toplam 1 bin 881 inceleme yaptılar. Mükellefler tarafından
beyan edilen 22.1 katrilyon liralık matrah üzerinde inceleme yapan denetim birimleri,
söz konusu mükelleflerin vergi matrahlarını 18.7 katrilyon lira eksik beyan
ettiklerini belirlediler. Denetim birimleri 2003 yılında ise 25.5 katrilyon
liralık matrahı inceleyip 18.8 katrilyon lira matrah farkı ortaya çıkarmışlardı.
2004 yılında yapılan inceleme sayısı son 5 yılın en yüksek düzeyine ulaşırken,
incelemeye konu matrah ve tespit edilen kaçak tutarları bakımından 2003'ün gerisinde
kalındı. Ancak incelenen dosyalardaki gizlenen matrahların matrah bildirimine
oranı arttı. 2003 yılında her 100 liralık matrahın 42 lirası gizlenirken, geçen
yıl her 100 liralık matrahın 46 lirası gizlendi. Gizlenen matrah 2001 yılında
her 100 lira için 65 lirayı bulmuştu. Kriz yılı olan 2001 dışarıda bırakılırsa
2004 yılı, son 5 yılın en yüksek vergi kaçağının söz konusu olduğu yıl oldu.
DAMGA VERGİSİ'NDE BEYANIN 13 KATI MATRAH FARKI
Vergi türlerine göre bulunan matrah farkları incelendiğinde, miktar olarak
düşük olmakla birlikte oran olarak en fazla kaçağın damga vergisinde gerçekleştiği
görülüyor. Her 100 liralık damga vergisi matrahının 93 lirasının gizlenmesi
nedeniyle saptanan fark beyan edilen matrah tutarının 13 katına yaklaştı. Gelir
vergisinde tespit edilen kaçak tutarı, beyan edilen matrahın 2.7 katına ulaştı.
Buna göre gelir vergisine tabi tutulması gereken her 100 liranın 72 lirası gizlendi.
Kurumlar vergisinde ise matrah farkı, beyan edilen matrahın 1.5 katına yaklaştı.
Her 100 liralık kurum kazancının 59 lirasının gizlendiği saptandı.
EN FAZLA KAÇAK GELİR VERGİSİNDE
Miktar olarak bakıldığında ise en fazla kaçak gelir vergisi beyanında saptandı.
İncelenen 39 bin 666 gelir vergisi mükellefinin beyan ettiği 2.4 katrilyon liralık
matraha karşılık 6.5 katrilyon liralık matrahı da gizlediği anlaşıldı. İkinci
sırada en yüksek vergi kaçağı kurumlar vergisi beyanında gerçekleşti. İncelenen
15 bin 796 kurumlar vergisi mükellefinin beyan ettiği 3 katrilyon liralık matraha
karşılık 4.3 katrilyon liralık matrahı gizlediği belirlendi. Katma değer vergisinde
ise 15.2 katrilyon liralık matrah incelemesi sonucunda 4 katrilyon liralık matrah
farkı tespit edildi. KDV'de her 100 liralık matrahın 21 lirasının beyan edilmediği
ortaya çıktı.
77 KATRİLYONLUK VERGİ KAYIP
Vergi incelemelerinde saptanan her 100 lira için 46 liralık matrah farkının, incelenmeyen vergi mükellefleri için de geçerli olduğu varsayılırsa, 90 katrilyon lira vergi toplanabilen 2004 yılında gizlenen matrahlar nedeniyle alınamayan vergi tutarının 76.6 katrilyon liralık bir büyüklüğe erişmiy olabileceği hesaplanıyor. Ancak, 6 milyondan fazla vergi mükellefi bulunan Türkiye'de incelenen 153 bin mükellef toplam mükelleflerin yüzde 2.5'ini oluşturuyor. Maliye Bakanlığı yetkilileri, incelemelerin büyük ölçüde vergi kaçağı kuşkusu yüksek olan mükellefler üzerinde yoğunlaştığını bu nedenle, inceleme sonuçlarında ortaya çıkan yüzde 46 oranındaki matrah gizleme oranının tüm mükellefler için geçerli sayılamayacağını savunuyorlar.